مشترکات اهل سنت و شیعه در اذان و روزه چیست؟

در ذیل مشترکات و اختلافات در اذان و روزه شیعیان و اهل سنت ذکر می شود: متن اذان ۴ بارالله اکبر؛ خداوند بزرگ‌ترین است (بزرگتر از آن است که توصیف شود): شیعه و سنی۲ بار اشهد ان لا اله الّا الله ؛گواهی می‌دهم که خدایی جز خداوند نیست: شیعه و سنی۲ باراشهد ان محمداً رسول الله؛ گواهی می‌دهم که محمّد فرستاده خداوند است: شیعه و سنی۲ باراشهد ان علیاً ولی الله؛ گواهی می‌دهم که علی ولی خداوند است. فقط شیعه ۲بارحی علی الصلاة؛ بشتاب بر نماز: شیعه و سنی۲ بارحی علی الفلاح؛ بشتاب بر رستگاری: شیعه و سنی ۲بارالصلاة خیر من النوم؛ نماز بهتر است از خواب فقط سنی در اذان صبح۲ بارحی علی خیر العمل؛ بشتاب بر بهترین کار فقط شیعه۲ بارالله اکبر؛ خداوند بزرگ‌ترین است (بزرگتر از آن است که توصیف شود). شیعه و سنی2 بارلا اله الّا الله؛ خدایی جز خداوند نیست. شیعه دوبار اما سنی تنها یک بار-پیروان مذهب مالکی الله اکبر ابتدای اذان را به جای چهار بار فقط دوبار می‌گویند.-عبارت «اشهد انّ علیّا ولی الله» فقط توسط شیعیان خوانده می‌شود. با این حال شیعیان اذعان دارند که این جمله جزو اذان و اقامه نیست و خواندن آن نیز واجب نیست بلکه مستحب و مستحسن است. گاهی بعضی از شیعیان عبارت دیگری را نیز به آن اضافه می‌کنند مانند «اشهد انّ مولانا امیرالمؤمنین علیّاً و ابناؤه المعصومین حجج الله» «گواهی می‌دهم که سرور ما امیر مؤمنان علی و پسران معصوم او حجّت و برهان‌هایی برای خدا(در زمین) هستند».-جمله «الصلوة خیرمن النّوم» به معنی «نماز از خواب بهتر است» را فقط اهل سنّت در اذان صبح (فجر) می‌خوانند و معتقدند که نخستین بار بلال حبشی در زمان پیغمبر این عبارت را به اذان افزوده‌است.- جمله «حی علی خیرالعمل» به معنی بشتاب به سوی بهترین کارهاً تنها توسط شیعیان گفته می‌شود. بر اساس بحارالانوار، در زمان پیغمبر این عبارت در اذان گفته می‌شده‌است امّا عمر (یا به قولی عثمان) این جمله را حذف کرد و گفت می‌ترسم مسلمانان نماز را بهترین کارها بدانند و از جهاد غافل شوند.-شیعیان جمله پایانی (لا اله الا الله) را دو بار تکرار می‌کنند.دیدگاه اهل سنت اهل سنت عقیده دارند که نخستین بار اذان در مدینه خوانده شد و حمزه پسر عبدالمطّلب این پیشنهاد را به محمّد داد (در حالی که بعضی دیگر طبل و بوق یا زنگ را برای دعوت مردم به نماز پیشنهاد کرده بودند).اهل سنت همچنین عقیده دارند عمر، کلمات اذان را در خواب دید و به پیامبر عرضه کرد و بلال حبشی همان‌ها را در اذان خواند. سنی‌ها معتقدند که بعضی عبارات اذان مانند «الصلوة خیر من النوم» را بلال حبشی افزوده‌است.دیدگاه تشیعشیعیان اذان را عبادتی می‌دانند که از جانب خدا تعیین گردیده‌است و تغییر در جملات اذان را مترادف بدعت می‌دانند[هم چنین عقیده شیعیان این است که نخستین اذان بلال حبشی در مدینه بوده‌است اما محمّد پیش از هجرت به مدینه برای تمام نمازها خود، اذان می‌گفته‌است. دعا پس از اتمام جمله‌های اذان در بین مسلمانان رایج است. شیعیان معمولاً بعد از اذان عبارت «وصلّی الله علی سیّدنا محمّدٍ و آله و سلَّم» «و خداوند بر سرور ما محمّد و بر خاندان او درود و سلام فرستاد» را می‌افزایند. در بین اهل سنت این دعا معمول تر است: «اللهم رب هذه الدعوة التامة والصلاة القائمة آت محمداً الوسیلة و الفضیلةو ابعثه مقاماً محموداً الذی وعدته» به معنی «خداوندا، این دعوت و نماز ما، به محمّد شفاعت و فضل جاودانی ببخش و او را به جایگاه ستوده‌ای که به وی وعده دادی برسان».اما روزه:بین شیعه و سنی در رابطه با وقت افطار روزه اختلاف وجود دارد، سنی ها روزه را سریعاً قبل از شب افطار می کنند اما شیعیان وقت افطار را ذهاب حمره مشرقیه (از بین رفتن سرخی آسمان در قسمت شرق) می دانند(توضیح المسائل المحشی للامام الخمینی، ج 1، مسأله 735.) و این بدان خاطر است که آیه” أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَی اللَّیْلِ“(سوره بقره، آیه 187) وقت افطار را شروع شب می داند. پس تا مطمئن به حلول شب نشده نمی توان افطار کرد، ولی اهل سنت جائی برای احتیاط باقی نگذاشته اند و برای اطمینان از صحت روزه شان این دقائق اندک بین غروب خورشید و ذهاب سرخی مشرق را صبر نمی کند.نیز در مورد روزه مسافر و مریض هم بین شیعه و سنی اختلاف است. شیعه بر این باور است که روزۀ شخص مسافر و مریض صحیح نیست؛ زیرا خداوند به مجرد سفر و مرض، قضاى روزه را واجب کرده است.(طبرسى، فضل بن حسن ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ستوده، رضا، ج ۲، ص ۲۰۳، چاپ اول، انتشارات فراهانى، تهران، ۱۳۶۰ هـ ش.) گذشته از این؛ قصر نماز و افطار روزه با هم پیوند ناگسستنی دارند؛ از این رو کسی که باید روزه اش را بخورد نمازش را نیز باید قصر بخواند و کسی که نمازش را باید تمام بخواند روزه اش را باید بگیرد.) مغنیه، محمد جواد، الفقه على المذاهب الخمسة، ج ۱، ص ۱۴۲، چاپ دهم، دار التیار الجدید، دار الجواد، بیروت، لبنان، ۱۴۲۱ هـ ق (مگر در موارد استثناء مثل سفر گناه و شکار)پس اگر روزه گرفتن بر هر مسلمانی واجب است، همچنین واجب است روزه در روزهای ماه مبارک رمضان واقع شود[(کُتِبَ عَلَیْکُمُ )، و نیز (أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ).]؛ یعنی اگر به سبب مانع و عذری؛ مانند مریضی و سفر، حکم وجوب روزه در ماه رمضان برداشته شد، باید به همان تعداد روزهای مریضی و سفر، در وقت دیگر قضای آن را بجا آورد.( جزیری، عبد الرحمن، غروی، سید محمد، مازح، یاسر، الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت، ج ۱، ص ۷۴۵، چاپ اول، دار الثقلین، بیروت، ۱۴۱۹ هـ ق ؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القران، موسوی، محمد باقر، ج ۲، ص ۱۲، چاپ پنجم، دفتر انتشارات اسلامی، قم، سال ۱۳۷۴ هـ ش)امام رضا(ع) در نامه ای که در موضوع اسلام خالص و احکام آن براى مأمون فرستادند، می نویسند: “و هنگامی که مسافرت می کنى و نماز را شکسته می خوانى باید روزه ات را افطار کنى، و هر کس مسافرتش شرعى بود و (با این حال) روزه گرفت و افطار نکرد، روزه اش باطل است و باید آن را در وطن خود قضا کند؛ زیرا روزه در سفر باطل است”.( صدوق، عیون أخبار الرضا (ع) غفارى و مستفید، ج ۲، باب ۳۵، ص ۲۶۷، انتشارات جهان، سال ۱۳۷۸ هـ ق)اما اهل سنت: برخی از آنان بر این باورند: کسی که مریض یا مسافر بود و روزه اش را خورد باید در روزهای دیگر آن را قضا نماید؛ یعنی در صورتی قضای روزه در سفر بر او واجب است که روزه اش را خورده باشد، اما اگر در سفر روزه اش را گرفته باشد قضا بر او واجب نیست.(رشید رضا، محمد، تفسیر القران الحکیم (تفسیر المنار)، ج ۲، ص ۱۵۰، چاپ دوم، دار المعرفة، بیروت، لبنان؛ رازى، ابوعبدالله فخرالدین محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ۵، ص ۲۴۳، چاپ سوم، احیاء التراث العربى، بیروت، سال ۱۴۲۰ ق؛ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ۱، ص ۱۷۸، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۴ هـ ق.) برخی نیز می گویند: مستحب است که مسافر روزه اش را افطار نماید اعم از این که سفر با مشقت همراه باشد یا بدون مشقت.) سید بن قطب بن ابراهیم شاذلی ، فی ظلال القرآن، ج ۱، ص ۱۶۹، چاپ هفدهم، دارالشروق، بیروت، قاهره، سال ۱۴۱۲ هـ ق.) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه