دعای ندبه یادگاری از پایه گذار فقه جعفری در فراق قائم(عج) دعای ندبه، ازجمله ادعیه معروفی است که از امام ششم شیعیان، امام جعفر صادق(ع)، پایه گذار فقه جعفری در فراق امام زمان (عج) نقل شده است و مضامین بسیار قوی در این منبع غنی شیعی بیان شده است.

دعای ندبه یادگاری از پایه گذار فقه جعفری در فراق قائم(عج) دعای ندبه، ازجمله ادعیه معروفی است که از امام ششم شیعیان، امام جعفر صادق(ع)، پایه گذار فقه جعفری در فراق امام زمان (عج) نقل شده است و مضامین بسیار قوی در این منبع غنی شیعی بیان شده است. خبرگزاری شبستان: دعای ندبه مشتمل بر عقائد شیعه و تأسف بر غیبت مهدی(ع) است که از امام ششم شیعیان نقل شده است. دعای ندبه را عده‌ای از علما و محدثین نقل کرده‌اند و برخی تا 15 سند برای آن بر شمرده‌اند. از آن جمله: ابوجعفر محمدبن حسین بن سفیان بزوفری او معاصر شیخ نجاشی و از اعلام قرن پنجم بوده، این دعا را نقل کرده‌است. ابوالفرج محمد بن علی بن یعقوب بن اسحاق بن ابی قره قنائی او در کتاب «الدعاء» نقل کرده‌است. او که از مشایخ شیخ مفید؛ به حساب می‌آید مورد تأیید خاص او قرار گرفته‌است. محمدبن جعفربن علی بن جعفر مشهدی حائری او در کتاب مزار کبیر (مزار ابن مشهدی) از محمد بن ابیقره نقل کرده وآن را به امام مهدی نسبت داده‌است. سیدبن طاووس او در کتاب مصباح الزائر و اقبال الاعمال به نقل از کتاب محمّد بن حسین بن سفیان بزوفری نقل کرده وآن را به امام زمان نسبت داده‌است. علامه مجلسی او دعای ندبه را در کتاب بحارالانوار به نقل از مصباح الزائر سید بن طاووس و در کتاب تحفة الزائر و در کتاب زاد المعاد نیز دعای ندبه را نقل کرده و در سرآغاز می گوید: و اما دعای ندبه که مشتمل استبر عقاید حقه و تاسف بر غیبت حضرت قائم، علیه السلام، به سند معتبر از حضرت امام جعفر صادق، علیه السلام، منقول است، که سنت است این دعای ندبه را در چهار عید بخواند، یعنی: جمعه، عید فطر، عید قربان و عیدغدیر. محدث نوری محدث میرزا حسین نوری، در کتاب تحیة الزائر دعای ندبه را به نقل از مزار کبیر، مزار قدیم، و مصباح الزائر سید بن طاووس روایت کرده‌است. و بسیاری دیگر از بزرگان شیعه این دعا را نقل کرده‌اند. درباره دعای ندبه این دعا را سیّد جلیل صاحب مناقب و مفاخر، سیّد رضی‌الدین علی بن طاووس (ره)، که از اعلام قرن هفتم هجری قمری است و از رجال بزرگ شیعه و صاحب کتب و تألیفات بسیاری است، در کتاب «اقبال» خویش و در کتاب مصباح الزائر فصل هفتم (نسخة خطی)، و شیخ جلیل محمّد بن جعفر بن مشهدی حائری از اعلام قرن ششم هجری در کتاب مزار معروف به مزار محمّد بن المشهدی که علامة مجلسی آن را «مزار کبیر» نامیده است، نقل کرده‌اند و همچنین در مزار قدیم، که ظاهراً از مؤلفات قطب‌الدین راوندی است، نقل شده است. نقل این دعا در مثل هر یک از این سه کتاب، دلیل این است که این شخصیتهای بزرگ و معتبر و حدیث‌شناس، این دعا را معتبر شناخته‌اند. 2. پیش از این سه بزگوار، شیخ جلیل ثقه، ابوالفرج محمّد بن علی ‌بن یعقوب بن اسحاق بن ابی قرّة قنانی، معاصر نجاشی و از بزرگان قرن پنجم هجری‌قمری در کتاب دعائی که شیخ محمّد بن المشهدی در کتاب مزار و سیّد بن طاووس در مصباح الزائر و اقبال، از آن بسیار نقل کرده‌اند و مورد اعتماد آنها بوده است و همچنین از مأخذ کتاب مزار قدیم می‌باشد، این دعا را روایت کرده است و در کتبی مثل «رجال نجاشی»و «علاّمه»، توثیق شده است و نقل ایشان دلیل بر اعتبار دعا می‌باشد و بلکه استجاب خواندن آن را در اعیاد اربعه تأیید کرده است. 3. شیخ جلیل ثقه، ابوجعفر محمّد بن الحسین بن سفیان یَزوفَری در کتاب دعای خود، دعای ندبه را روایت کرده است و ایشان از مشایخ شیخ مفید رضوان الله علیهما است که برحسب اسانید روایات کتاب أمالی شیخ ابی علی طوسی، شیخ مفید از او بسیار روایت کرده و برای او طلب رحمت نموده است و محدث نوری در خاتمه مستدرک او را چهل و دومین شیخ از مشایخ شیخ مفید شمرده و وثاقت و جلالت قدر او را گواهی فرموده است، این شیخ جلیل نیز استحباب خواندن این دعا را صریحاً فتوا داده است. اگر کسی بگوید: «محمّد بن الحسین بزوفری در عصر ائمه نبوده تا از امام این دعا را اخذ کرده باشد، معلوم نیست از چه کسی و از کجا این دعا را گرفته است». جواب می‌دهیم؛ مگر کسی گفته است محمّد بن الحسین بزوفری این دعا را بدون واسطه از امام معصوم روایت کرده است، مگر لازم است هرکسی که روایتی را از امام معصوم نقل می‌کند، معاصر با ائمه اطهار باشد. مگر نمی‌شود حدیثی را با سند در کتاب خود روایت کرده باشد، یا روایت معتبر و مسلّمی را با حذف سند و به طور ارسال نقل نماید، بلکه چون در آن اعصار که نزدیک به عصر ائمه بوده و رسم براین نبوده که در کتاب‌ها روایتی را بدون سند بیاورند و اگر هم بدون سند می‌آوردند، عین متن را ذکر می‌کردند. اطمینان حاصل است که یا این دعا در کتاب بزوفری با سند بوده و پس از این‌که از کتاب او نقل شده، از روی مسامحه نقل سند آن را نکرده‌اند، یا این‌که آن قدر معروف و مشهور بوده که بزوفری هم خود را از ذکر سند آن بی‌نیاز می‌شمرده است. بنابراین می‌توان حدس زد که خواندن این دعا در اعصار نزدیک به عصر ائمه ـ علیه السّلام ـ و غیبت صغری هم، مثل عصر ما بین شیعه متداول و مرسوم بوده است. 4 . علاّمه مجلسی، با دقّت و تتبّع و احاطه و اطلاع وسیع و فوق‌العاده‌ای که اخبار و احادیث، رجال روایات و معرفت اساتید دارد علاوه برآن که در کتاب‌هایی مثل «بحارالانوار، تحفة الزائر چاپ سنگی» که در مقدمه به اعتبار سند ادعیة آن شهادت داده است، نقل فرموده: صریحاً و بالخصوص، اعتبار سند دعای ندبه را که منتهی به حضرت امام حعفر صادق ـ علیه السّلام ـ می‌شود، تصدیق فرموده و عبارت این نابغة‌ جهان علم، در کتاب زادالمعاد این است: «و امّا دعای ندبه که مشتمل بر عقائد حقه و تأسف بر غیبت حضرت قائم (عج) به سند معتبر، از حضرت امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ منقول است، که سنّت است این دعای را در چهار عید بخوانید یعنی: جمعه، عید فطر، عید قربان، عید غدیر» و حتماً این محقق عظیم‌الشأن چنین کلام صریح و شهادت محکمی را بدون مأخذ و مصدر معتبر، نفرموده است. علاوه برایشان سیّد جلال علاّمه صدر‌الدین محمّد طباطبایی یزدی متوفی 1154 هجری نیز در ابتدای شرحی که بر دعای ندبه مرقوم فرموده. استناد به روایت مرویه از امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ نموده است. پس با این ادلّة عامه مسلّم و ثابت محل هیچ‌گونه اشکالی نمی‌باشد و محتاج به تمسّک به اخبار «من بلغ» نمی‌باشد. پی نوشت: -سیّدبن طاووس، اقبال الاعمال، ص 295 ـ 299. - محمّدبن المشهدی، مزارکبیر، دعای صدو هفتم، (نسخة خطی). - محمد بن عمر بن عبدالعزیز المعروف بالکشی، رجال کشی، ص 282، رجال نجاشی، ص 283. - حسن بن یوسف بن مطهر معروف به علامه حلّی، رجال علامه، ص 164، رجال علاّمه، ص 164. - بزوفر به فتح باء و فاء، ده بزرگی است از توابع قوسان در نزدیکی واسط و بغداد، در کنار نهر موفقی در غرب دجله (معجم البلدان)، ج2، ص 166. - محدث نوری، مستدرک، ج3، ص 521. - مجلسی، بحارالانوار، ج102، ص 104 ـ 110. - مجلسی، زادالمعاد، ص 491. - المزار، ص 573، دعای 107. -مصباح الزائر، ص 446 - اقبال الاعمال، ص 299-295. - المجلسی، محمدباقر، زادالمعاد، ص 486، چاپ سنگی - النوری، حسین بن محمدتقی، تحیة الزائر، ص 248 - علی اکبر مهدی پور. با دعای ندبه در پگاه جمعه. مؤسسه فرهنگی موعود. بازبینی‌شده در 2007-نوامبر-23. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه