آیا انسان در آخرت به کمال مطلق مى‌رسد یا اینکه روند تکامل او متوقف خواهد شد؟

قبل از پاسخ گویى باید روشن شود که اولا، کامل مطلق کیست و منظور از رسیدن به کمال مطلق چیست و سرانجام به این موضوع بپردازیم که آیا روند تکامل در آخرت متوقف مى‌شود یا خیر. گاهى مقصود از «کمال مطلق» وجود خداى متعال است، ولى چون وجود خداى متعال کمالى است ابدى، همیشگى و پایان ناپذیر گاهى «کمال مطلق» به همین معناى عام در مورد آخرت هم به کار مى‌رود. کمالات جهان آخرت در مقایسه با دنیا، از نظر زمانى و مکانى، ابدى و پایان ناپذیر است. کمالاتى که در آخرت به انسان مى‌دهند از او پس نمى‌گیرند. در آنجا آفت و مرض و مرگ و فراق و گرفتارى نیست. دنیاى آخرت به این معنا، کمال مطلق است. اما اینکه روند تکامل در آخرت ادامه دارد یا نه، مسأله‌اى بسیار پیچیده و کم و بیش اختلافى است. آنچه در این مورد مى‌توان گفت این است که: کمال اختیارى انسان از اعمال اختیارى او ناشى مى‌شود؛ یعنى براى بدست آوردن آن کمال باید انسان با اختیار خود یک سلسله اعمال را انجام دهد تا اینکه به آن کمال برسد و رسیدن به این کمال تنها تا زمانى ممکن است که آدمى توان گزینش داشته باشد؛ به عبارت دیگر تا دم مرگ، قدرت بر تکامل اختیارى دارد، وقتى که انسان قادر بر انجام عمل اختیارى نبود، کمال به این معنا براى او بى معناست؛ یعنى آخرت، سراى تکلیف نیست و اعمال گذشته قابل جبران نیستند، پرونده اعمال اختیارى نیز بسته مى‌شود «الیوم عملٌ وَ لاحساب و غداً حسابٌ وَ لاعمل نهج البلاغه، شرح ابن ابى الحدید، جلد2، باب42، ص318» آنجا جاى کار اختیارى نیست. تکامل اختیارى در آخرت معنا ندارد، آنجا جاى دیدن اعمال و نتایج آنهاست. تصویر تکامل به این معنا، در آخرت تنها به این صورت ممکن است که انسان در دنیا عملى را انجام داده باشد و اثر او در برزخ آشکار و موجب تکامل فرد شود. کسى که درختى را غرس مى‌کند، بعد از چند سال ثمر او را مى‌بیند. حال، کسى که، مثلاً در دوران زندگى درختى را کاشته و بعد از مرگ او ثمر مى‌دهد، مى‌تواند در تکامل برزخى او مؤثر باشد. گاهى انسان بعد از چند سال در برزخ، نتایج اعمال خود را مى‌بیند یا اینکه آلودگى هایى که در دنیا داشته، به تدریج محو مى‌شود تا جوهر باطن او ظهور پیدا کند.به هرحال، تکامل انسان در برزخ از این قبیل است، در اثر رفتارهاى جدید او نیست، نتایج همان کارهایى است که در دنیا انجام داده است و در نهایت به وسیله شفاعت، که مقدمات آن را هم خود او فراهم کرده است، به بهشت راه مى‌یابد.منبع:پیش نیازهای مدیریت اسلامی ، آیت الله محمدتقی مصباح ، قم : موسسه آموزشی امام خمینی 1367 .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه