نظر شیعه در باره صحابه پیامبر گرامی اسلام(ص) چیست؟

شیعه درباره صحابه معتقد است که هر چند صحابی پیامبر بودن یک افتخار می باشد و هر چند نمی توان خدمات ارزنده، مجاهدات خالصانه و نقش آشکار آن ها را در تحکیم و پایداری اسلام منکر شد و نیز نمی توان دلالت و صراحت آیات قرآن کریم در تعریف و تمجید از آن ها را نادیده گرفت؛ اما به هیچ وجه، نمی توان همه آنها را در یک سطح و اندازه دانست. چنان که نمی توان فضیلت عدالت و اجتهاد را برای همه آن ها به نحو عام و مطلق منظور و اثبات کرد و نیز نمی توان تمجیدات و تعریفات قرآن را بهانه ای برای مصونیت آن ها از گناه به ویژه مصونیت دائمی و مادام العمری آن ها دانست. به نظر شیعه، معقول نیست که صرف دیدار پیامبر، همچون کیمیایی، شخص را برخوردار از عدالت و اجتهاد نماید. چنان که از دیدگاه عقل پذیرفته نیست که پیامبر اسلام، مدال ارزشمند عدالت و اجتهاد را بر گردن همه کسانی که او را دیدار کرده اند و اظهار اسلام نموده اند - که تعداد آنها به هزاران و بلکه ده ها هزار تن می رسد – بیاویزد؛ هر چند با یکدیگر جنگ ها کرده باشند و ریختن خون همدیگر را مباح بدانند. شیعه معتقد است عقلا نمی توان زیر بار این ادعا رفت که پیامبر صلی الله علیه و آله همگان را از اظهار نظر نقادانه و پرسش گرانه درباره هزاران نفر، صرفا به دلیل این که او را دیدار کرده و اظهار اسلام نموده اند، منع کند. این با آموزه های اسلام که بشر را مکرر به تعقل، تفکر، استدلال، گزینش قول احسن و نقادی اقوال دیگران دعوت می کند، منافات دارد. آیا پذیرفته است که اسلام حتی در پذیرش اصول اعتقادی، شناخت خدا و صفات او، ما را به تفکر، تدبر، اقامه برهان و استدلال دعوت کند، اما از تفکر درباره جمع کثیری، تنها به بهانه دیدار آن ها با پیامبر(صحابی بودن) منع کند؟! آیا معقول است که اسلام ما را از پذیرش کورکورانه و مقلدانه معتقدات دیگران باز دارد، اما همزمان ما را توصیه کند، یک مجموعه کثیری را بدون تحقیق و بررسی، رسما به عدالت و اجتهاد بشناسید و رفتار و گفتار آن ها را الگو و سرمشق خود قرار دهید؟! آن هم رفتاری متناقض که به همدیگر دشنام می دادند و با همدیگر جنگ می کردند. آیا عقلاً پذیرفته است، اسلام همگان را دعوت کند که عقل و فهم خود را درباره صحابه تخطئه کنید و به جای نقادی عملکردها، به توجیه و تأویل همه اقوال و اعمال آن ها بپردازید و حتی رذیلانه ترین اعمال آن ها همچون قتل، غارت، زنا و فحشا را به نام خطای در اجتهاد، توجیه کنید و نهایتا در برخورداری از یک ثواب - به دلیل تلاش در اجتهاد - آن ها را طلبکار و مقتدای خود بدانید؟! در آخر می توان گفت ملاک ارزش گزاری در باره انسان ها به فرموده قرآن کریم همان ایمان و عمل صالحی است که افراد انجام می دهند. لذا بسیاری از صحابه پیامبر نیز بر اساس همین قاعده(ایمان و عمل صالح) از افراد صالح و ارزشی محسوب می شوند. البته ناگفته نماند که که این تنها نظر شیعیان نیست؛ بلکه خود اهل سنت هم در برخی از وقایع به چنین نظری حکم داده اند. به عنوان نمونه در ماجرای قتل عثمان، کسانی از صحابه بودند که بر علیه عثمان شوریدند و او را به قتل رساندند و این سبب شده که اهل سنت انتقاد شدیدی علیه قاتلان عثمان داشته باشند که در میان آن ها افرادی از صحابه نیز بودند. در جنگ های حضرت علی علیه السلام در جمل، صفین و نهروان، در دو طرف میدان، افرادی از صحابه بودند. با توجه به این همه خونریزی، چگونه ممکن است که هر دو طرف جنگ حق باشند؟ کدام عقل می پذیرد که بر علیه خلیفه مسلمین گروهی قیام کرده، خون های زیادی ریخته شده ولی بخاطر صحابه بودن پیامبر اجتهاد کرده و عادل باشند و گناهی متوجه آنان نباشد؟! کدام منطق این موضوع را می پذیرد که طرفین درگیری، هر دو محقّ و هر دو اهل نجات و بهشت باشند؟! معاویه که حضرت علی علیه السلام را سب و لعن می کند و جنگ صفین را راه انداخته و باعث ریخته شدن خون هزاران بی گناه شده است، ایشان هم بخاطر صحابی بودن عادل باشد و حضرت علی علیه السلام خلیفه مسلمین هم، عادل باشند و هیچ گناهی متوجه معاویه نباشد؟ برای مطالعه بیشتر به لینک زیر مراجعه نمایید: عدالت صحابه در ترازوی تحقیق   .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه