آینده پژوهی و رابطه اش با مهدویت پژوهی «آینده پژوهی» از گفتمان های جدید حوزه مطالعات علوم انسانی است که به رغم نوپایی در فضای علمی ایرانی و اسلامی، در گستره غربی جایگاه آکادمیک و راهبردی ویژه ای به خود اختصاص داده است. «آینده پژوهی» امروزه به عنوان یک رشته آکادمیک مدرن و پرمخاطب در مراکز دانشگاهی غرب تدریس می شود و به تدریج در حال تبدیل شدن به گفتمان مسلط علم در قرن جدید است.

آینده پژوهی و رابطه اش با مهدویت پژوهی «آینده پژوهی» از گفتمان های جدید حوزه مطالعات علوم انسانی است که به رغم نوپایی در فضای علمی ایرانی و اسلامی، در گستره غربی جایگاه آکادمیک و راهبردی ویژه ای به خود اختصاص داده است. «آینده پژوهی» امروزه به عنوان یک رشته آکادمیک مدرن و پرمخاطب در مراکز دانشگاهی غرب تدریس می شود و به تدریج در حال تبدیل شدن به گفتمان مسلط علم در قرن جدید است. با وجود آنکه در حوزه علمی، آینده پژوهی حضور چشمگیری داشته و موضوع مطالعه، پژوهش و فعالیت دانشمندان و پژوهشگران بسیاری قرار گرفته، هنوز تعریف مشخص و جامعی از آن در دست نیست و از این رو چالش اساسی آینده پژوهی، اثبات خود به عنوان یک رشته مستقل علمی است.«بررسی دیدگاه ها و مطالعه نظام مند آینده های جایگزینی به منظور کمک به مردم در انتخاب و خلق مطلوب ترین آینده» تعریفی است که «وندل بل» یکی از تئوریسین های این حوزه از آینده پژوهی ارائه می دهد. با این اوصاف کتاب های «آنچه آینده پژوهان باور دارند»، «کتاب نامه مطالعات آینده پژوهی»، «اصل آینده نگاری»، «آینده پژوهی: کشف آینده»، «مبانی آینده پژوهی»، «شگفتی های اجتناب ناپذیر» و «قدرت شهود» ازجمله مهم ترین منابعی به شمار می روند که کلیات آینده پژوهی را از منظر آینده پژوهان برجسته جهان مطرح می سازند و به مثابه منابع دسته اول در این زمینه کاربرد دارند.(ر. ک: دریچه ای به مطالعات آینده پژوهی، تهران، مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی. این اثر دربردارنده مروری اجمالی بر هفت کتاب مذکور است). آینده پژوهی در ایران، در خلال بیست سال گذشته موردتوجه قرار گرفته و همچنان که انتظار آن می رفت، همچون پیدایش آینده پژوهی در زمینه نظامی غرب، نهادهای آموزشی و تحقیقاتی نظامی و دفاعی از آن استقبال کرده و نسبت به گسترش و بومی سازی آن در کشور، زمینه سازی کرده اند. در حوزه مطالعات نظری، انتشار کتاب هایی توسط مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی، نقش اساسی در آشنایی فارسی زبانان با این گفتمان داشته است؛ اگرچه در نقد این آثار نکات قابل تاملی وجود دارد (از جمله این موارد می توان به نپرداختن به ترجمه کتب اصلی و منابع دسته اول، برگردان غیرعلمی مطالب و نوشته ها اشاره کرد). آنچنان که بعید به نظر نمی رسید، بر اساس یک ارتکاز عمومی، طرح آینده پژوهی در فضای علمی ایران به بحث مهدویت پژوهی ارتباط یافته و به طور طبیعی در ضمن گفت وگو از آینده پژوهی در نگاه اسلامی، سخن از مهدویت و آینده گرایی که در متون و نصوص اسلامی موردتوجه قرار گرفته، به میان آمده است. مهدویت پژوهی نیز به بحث آینده انسان و جهان در این دنیا توجه دارد. آینده پژوهی و مهدویت پژوهی، علی رغم اشتراک در موضوع، در پیش فرض ها، مسئله ها و البته غایات، با یکدیگر متفاوت بوده و در حوزه هایی نیز متعارض هستند. مهدویت پژوهی در چارچوب مطالعات دینی قرار دارد و آینده پژوهی بر مبنای روش های تجربی و استقرایی استوار است. مرجع : روزنامه ایران .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه