آل ياسين شامل چه کساني بوده اند و چرا جبرئيل هم عضو آنها شد؟

مقدمه واژه «آل» در مورد اشخاص سرشناس به کار گرفته مي شود، در قرآن کريم به آل موسي، آل هرون، آل ابراهيم، آل عمران، آل يعقوب و... اشاره شده است: فَأَسْرِ بِأَهْلِک بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ در جاي ديگر فرموده: إِلَّا آلَ لُوطٍ نَجَّيْناهُمْ بِسَحَرٍ از آيه استفاده مي شود که «آل» به معني اهل است. در خصوص فرعون آمده فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِي الْيَمِّ اين آيه صريح است که فرعون و لشگريانش غرق شده اند، در جاهاي ديگر آمده وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ در اينجا از لشگريان با «آل» تعبير شده است، لشگريان فرعون چون پيرو و هم عقيده او بودند از اين جهت خانواده و آل او حساب شده اند و اين همان است که در اهل (خواهيم گفت) که مردمان هم عقيده يک فرد، اهل او و آل اويند. نظير اين، آيه وَ لَقَدْ أَخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِينَ وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَراتِ، است که ملّت فرعون آل فرعون شمرده شده اند. بر اين پايه واژه «آل» به معناي« اهل» مي باشد يعني خانواده و خاندان. در مفردات راغب گويد: اهل الرجل در اصل کساني اند که با او در يک خانه زندگي مي کنند، بعد بطور مجاز به کساني که او و آنها را يک نسب جمع مي کند اهل بيت آن مرد گفته اند. در قاموس گويد: اهل مرد، عشيره و اقرباي اوست و اهل الامر واليان امراند، اهل خانه، ساکنان آن است و اهل مذهب، عقيده مندان آن مي باشد و... در قرآن مجيد آمده: أَهْلِ الْکتابِ... أَهْلُ الْإِنْجِيلِ،... أَهْلَ الْقُري،... أَهْلِ الْمَدِينَةِ،... أَهْلَ الْبَيْتِ،... أَهْلَ الذِّکرِ،... أَهْلِ هذِهِ الْقَرْيَةِ،... أَهْلِ النَّارِ،... أَهْلُ التَّقْوي وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ. ناگفته نماند بنا بر استعمال قرآن مجيد، و گفته اهل لغت، اهل در صورتي استعمال مي شود که ميان يک عده افراد، پيوند جامعي بوده باشد مثل پدر، شهر، کتاب، علم و غيره و ميان جامع و آن افراد انسي و الفتي لازم است و کلمه اهل به آن جامع اضافه مي شود قرآن کريم آنان را که با پيغمبري هم عقيده باشند و به او ايمان آورند اهل او و ذرّيّه او مي داند و کساني را که فرزند نسبي وي باشند در صورت ايمان نياوردن از اهل او بيرون مي داند در باره حضرت نوح آمده که: نوح بعد از طوفان و غرق شدن پسرش گفت: رَبِّ إِنَّ ابْنِي مِنْ أَهْلِي وَ إِنَّ وَعْدَک الْحَقُّ يعني خدايا پسرم از اهل من است و وعده تو حق است وعده داده بودي که اهل مرا از غرق شدن نجات دهي پس چرا پسرم غرق شد؟ خدا در جواب فرمود إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِک يعني او حتما از اهل تو نيست او عمل غير صالح است. در اينجا ملاحظه مي کنيم که فرزند نوح در اثر کفر از اهل او خارج مي شود و در جاي ديگر چنين آمده فَأَنْجَيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْک الْمَشْحُونِ ثُمَّ أَغْرَقْنا بَعْدُ الْباقِينَ اين دو آيه صريح اند در اينکه نوح و آنان که با او بودند همه نجات يافتند و ديگران همه هلاک شدند و در سوره صافات آمده وَ نَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکرْبِ الْعَظِيمِ وَ جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقِينَ... ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ در اينجاست که پيروان نوح، اولاد او و اهل او شمرده شده اند، مي گويد: فقط فرزندان او را باقي گذارديم حال آنکه در دو آيه قبل خوانديم تمام آنان که با او بودند نجات يافتند، مي گويد او و اهل او را از غصّه بزرگ نجات داديم حال آنکه تمام پيروان او را نجات داد، در جاي ديگر آمده فَنَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکرْبِ الْعَظِيمِ وَ نَصَرْناهُ مِنَ الْقَوْمِ الَّذِينَ کذَّبُوا بِآياتِنا إِنَّهُمْ کانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فَأَغْرَقْناهُمْ أَجْمَعِينَ در اينجا نيز فقط از نجات اهلش صحبت شده مي دانيم که پيروان داخل در اهل اند. مقصود از آل ياسين مقصود از «آل يس» همان خاندان خاص پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ است که شامل 12 امام و حضرت فاطمه ـ سلام الله عليها ـ مي باشد. کلمه «يس» نام يکي از سوره هاي قرآن مي باشد و مشهورترين تفسير درباره اين کلمه ـ در نزد شيعيان ـ آن است که نام پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي باشد. در تفسير نمونه آمده است: در خصوص سوره «يس» تفسيرهاي ديگري نيز براي اين حروف مقطعه وجود دارد: از جمله اينکه، اين کلمه مرکب از «يا» (حرف ندا) و «سين» يعني شخص پيامبر اسلام است، و به اين ترتيب پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را براي بيان مطالب بعد مخاطب مي سازد. در احاديث مختلفي نيز آمده است که اين کلمه يکي از نام هاي پيغمبر گرامي اسلام است... در روايتي از امام صادق ـ عليه السلام ـ مي خوانيم که فرمود: «يس اسم رسول الله ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و الدليل علي ذلک قوله تعالي إِنَّک لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ عَلي صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» يس نام رسول خداست و دليل بر آن اين است که بعد از آن مي فرمايد: تو از مرسلين و بر صراط مستقيم هستي. اما (اهل البيت): کلمه اهل البيت فقط دو بار در قرآن مجيد آمده است يکي در باره حضرت ابراهيم ـ عليه السلام ـ که ملائکه به زنش گفتند رَحْمَتُ الله وَ بَرَکاتُهُ عَلَيْکمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، ديگري در باره اهل بيت رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ إِنَّما يُرِيدُ الله لِيُذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَکمْ تَطْهِيراً و اين همان آيه معروف تطهير است و مراد از آن پنج تن آل عبا ـ عليهم السلام ـ هستند. مسلمانان به تبعيّت از قرآن، کلمه اهل بيت را در اهل بيت حضرت رسول استعمال کرده اند و بطوري شهرت يافته که اراده ديگري از اين کلمه محتاج بقرينه است. اما چگونگي ملحق شدن جبرئيل به آل يس (اهل البيت يا اصحاب کساء) در برخي از روايات مرتبط با جريان اصحاب کساء نقل شده است که جبرئيل اجازه خواست که به آنان ملحق شود و پيامبر اين رخصت را به وي داد. در اينجا به روايات مي پردازيم: «الامام الرضا ـ عليه السلام ـ عن آبائه، عن علي بن الحسين ـ عليهم السلام ـ ، عن أم سلمة، قالت: نزلت هذه الآية في بيتي وفي يومي، کان رسول الله ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ عندي فدعا عليا و فاطمة والحسن و الحسين ـ عليهم السلام ـ وجاء جبرئيل ـ عليه السلام ـ فمد عليهم کساء فدکيا، ثم قال: اللهم هؤلاء أهل بيتي،. اللهم أذهب عنهم الرجس وطهرهم تطهيرا. قال جبرئيل: وأنا منکم يا محمد. فقال النبي ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ : وأنت منا جبرئيل. قالت أم سلمة: فقلت: يا رسول الله، وأنا من أهل بيتک، وجئت لأدخل معهم. فقال: کوني مکانک يا أم سلمة، إنک إلي خير، أنت من أزواج نبي الله. فقال جبرئيل: اقرأ يا محمد (إنما يريد الله ليذهب عنکم الرجس أهل البيت ويطهرکم تطهيرا) في النبي و علي و فاطمة و الحسن و الحسين ـ عليهم السلام ـ ؛ امام رضا به نقل از پدرانش به نقل از امام سجاد ـ عليه السلام ـ به نقل از ام سلمه: اين آيه در خانه من و در روزي که پيامبر در خانه من بود نازل شد. پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نزد من بود، ‌که علي، فاطمه، حسن و حسين را فرا خواند. جبرئيل هم آمد پيامبر عباي فدکي را بر آنها گستراند و سپس فرمود: پروردگارا! اينان اهل بيت من هستند. خدايا! پليدي را از آنها دور گردان! جبرئيل گفت: اي محمد! آيا من هم از شمايم؟ پيامبر فرمود: تو نيز از مايي، اي جبرئيل! ام سلمه: عرض کردم: يا رسول الله ! من هم از اهل بيت تو هستم، و پيش رفتم تا در کنار آنها باشم. پيامبر فرمود: در جاي خود باش، اي ام سلمه! تو به سوي خير هستي. تو از همسران پيامبر خدايي. جبرئيل گفت: اي محمد! بخوان: (إنما يريد الله ليذهب عنکم الرجس أهل البيت ويطهرکم تطهيرا) که در حق پيامبر، علي، فاطمه، حسن و حسين ـ عليهم السلام ـ است». نتيجه: مقصود از آل يس همان خاندان پيامبر است و مراد از اهل بيت همان اصحاب کسا مي باشد و ملحق شدن جبرئيل به اصحاب کسا براي برخورداي از فضايل آنان بوده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه