ما مجبوریم یا مختار؟

پس از بازگشت امیرمؤمنان (ع) از جنگ صفین، شخصى از آن حضرت پرسید: اى امیرمؤمنان (ع) به من بفرمایید آیا جریان حرکت ما به شام و جنگ با شامیان به قضا و قدر الاهى بود یا نه؟حضرت فرمود: آرى اى شیخ، شما به هیچ تپه و کوه و دره و صحرایى پا نگذاشتید، جز این که با قضا و قدر الاهى مطابق بود.مرد پرسید: پس باید تمام این سختى ها را به حساب خدا بگذاریم، ولى من اجرى براى خود نمى بینم.حضرت فرمود: چگونه مأجور نباشید، در حالى که خداى متعال براى حرکت شما که به سوى دشمن مى رفتید و براى بازگشت شما از جنگ، ثواب فراوان در شمار آورده و شما در این حرکت مجبور و مضطر نبودید.مرد گفت: چگونه مجبور نبودیم در حالى که قضا و قدر الاهى ما را به این مسیر برده و برگردانده است.امیرمؤمنان (ع) فرمود: «گویا منظور تو قضا و قدر حتمى و قطعى خدا است: لَوْ کانَ ذلِکَ کَذلِکَ، لَبَطَلَ الثَّوابُ وَ العِقَابُ، وَ سَقَطَ الَوْعدُ وَ الَوْعیِدُ، وَ الْاَمُر مِنَ اللّهِ وَ الحّفْىُ، وَ مَا کانَتْ تَأتِى مِنَ اللّهِ لاَئِمة لِمُذْنِبٍ، وَ لاَمَحْمَدَةٌ لِمُحْسِنٍ، وَ لاَ کانَ الْمُحْسِنُ اَوْلَى بِثَوابِ الْاِحْسانِ مِنَ الْمُذْنِبِ،وَ لاَ الْمُذْنِبُ اَوْلَى بِعُقُوبَةِ الذَّنْبِ مِنَ الْمُحْسِنِ ؛الاحتجاج، ج 1، ص 453-451.؛ «اگر چنین که تو مى گویى باشد، ثواب و عقاب و وعده بهشت و تهدید جهنم و امر و نهى خدا، همه باطل مى شود و انسان مطیع با شخص عاصى، برابر مى گردید، و از سوى خدا براى انسان بدکار نکوهشى، و براى انسان نیکوکار تشویقى صادر نمى شود و انسان اطاعت پیشه در گرفتن پاداش نیکوکارى اش از شخص عاصى سزاوارتر نبود و فرد گنهکار در رسیدن به کیفر عصیانش، از انسان بى گناه متمایز نمى گردید... بى شک خداوند امر کرده و اختیار داده، نهى فرموده و ترسانیده، تکلیف نموده و آسان گرفته، اگر او را فرمان نمى برد از ناتوانى او نیست، و اگر او را اطاعت مى کنند، از روى اجبار و ناچارى نمى تواند بود». .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه