منظور از شفاعت در زیارتنامه حضرت معصومه(س): «یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی‏ لِی فِی الْجَنَّةِ‏»، چیست؟

حرف جر «فی» معانی گوناگونی دارد، مانند: «وسط»، «داخل»،[1] همراهی، تعلیل(بیان علت)، استعلاء(اعلام برتری)، مقایسه بین دو چیز، و نیز به معنی «باء»، «الی»، و «مع»،[2] و معنای «من»(از).[3] بر این اساس، معنای «فی» تنها «داخل و درون» نیست و به عنوان نمونه، اگرچه آیه «یَتَحاجُّونَ فِی النَّارِ»[4] معنایش گفت‌وگو در داخل جهنم است، اما معنای آیه «أَ تُحَاجُّونَنا فِی اللَّهِ»[5] گفت‌وگو در داخل خدا نیست! با ذکر این مقدمه باید گفت؛ مراد از این فراز از زیارت‌نامه حضرت معصومه(س) «یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی‏ لِی فِی الْجَنَّةِ‏...»،[6] آن است که از حضرتشان بخواهیم تا برای وارد شدن به بهشت شفاعتمان کند. این معنا با فرازهای دیگر این روایت و روایات دیگری که در این زمینه وارد شده است، سازگار است؛ مانند: «مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّة»؛[7] هر کس او را با معرفت و شناخت به حقّانیت او، زیارت کند، بهشت جایگاهش خواهد بود. البته اخیراً برداشت‌هایی از عبارت «اشْفَعِی‏ لِی فِی الْجَنَّةِ» مطرح می‌شود که حضرت معصومه(س) حتی در بهشت برای بهشتیان شفاعت می‌کند تا آنان در درجات بالاتری قرار گیرند، اما با توجه به این‌که نظریه غالب در میان اندیشمندان اسلامی این است که تکامل در بهشت آخرتی ممکن نیست،[8] شاید نتوان این معنا را قبول کرد. علاوه بر این‌که با توجه به آنچه در ارتباط با معنای گوناگون حرف جر «فی» گفته شد، نمی‌توان تنها با استناد به آن، چنین برداشت جدیدی را از این فراز از زیارت‌نامه داشت. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه