مدتی پیش دچار گناهان بزرگی شدم و بعد به واسطه آنها دچار عذاب الهی شدم! تمام تلاشم را برای پاک کردن گناهان و توبه از آنها کردم اما هنوز هم به آرامش نرسیده ام و از این وضع واقعا خسته شده ام و مطمئنم چیزهایی که به من می رسد به واسطه کارهایم است چون قبل از آن مشکلی نداشتم از شما می خواهم راهنماییم کنید که چه کار کنم؟ و اینکه اگر انسان از روی خشم حرفی بزند و بعد پشیمان شود باید چه کند؟

توبه; یعنى، پشیمانى و تصمیم جدى بر ترک گناه. همچنین جبران خسارت هاى مالى و حقوقى مردم و... گناهانى که فقط از حقوق خداوند است، چنانچه قضا و کفاره داشته باشد - مانند نماز، روزه و حج - انسان باید علاوه بر توبه و تصمیم بر ترک گناه، قضاى آنها را نیز به جا آورد و کفاره آنها را بپردازد و آنهایى که قضا و کفاره ندارد - مثل دروغ و استمنا و ... - فقط توبه و استغفار کافى است. در گناهانى نیز که در آنها حقوق مردم پایمال شده - مثل دزدى و از بین بردن اموال مردم یا قتل و جرح دیگران و ... - علاوه بر توبه و پشیمانى باید رضایت صاحبان حق را با پرداخت غرامت یا حلالیت گرفتن حاصل کرد. شرط اصلى توبه، پشیمانى از گناه و تصمیم جدى بر ترک آن است. حال اگر کسى به راستى و از روى اخلاص توبه کرد، مطمئن باشد خداوند کریم و مهربان - هم چنان که خود وعده فرموده است - توبه او را خواهد پذیرفت. یأس از رحمت خداوند گناهى بزرگ است، مگر خود او نفرموده است: »به آن بندگانم که با عصیان بر نفس خویش اسراف کردند، بگو: هرگز از رحمت خدا ناامید مباشید، البته خدا گناهان را خواهد بخشید که او بسیار آمرزنده و مهربان است.« و پیامبرش فرمود : »التائب من الذنب کمن لا ذنب له; توبه کننده از گناه همانند کسى است که گناهى نکرده است« (بحار ، ج 2 ، ص 154) پس چرا از رحمت او مأیوس باشیم؟! به فرموده ء امام سجاد (ع) در دعاى ابوحمزه : »خدایا آن گاه که به گناهانم مى نگرم آه از نهادم بر مى آید و جزع و فزع مى کنم و آن گاه که به کرم تو مى نگرم طمع مى کنم«. بازآ بازآ هرآنچه هستى بازآ گر کافر و گبر و بت پرستى بازآ این درگه ما درگه نومیدى نیست صدبار اگر توبه شکستى بازآ اگر توبه شکسه هر چند بار باز هم باید توبه کند وتوبه صیغه خاضى نداردو باید هم چنان کارهاى نیک انجام دهد، تا خداوند توفیق کنترل نفس را به او عنایت کند. براى کنترل نفس امور ذیل مفید است: 1- با دوستان پاک و با تقوا رفاقت کنید. 2- از دوستانى که حریم حدود الهى را مى شکنند به شدت پرهیز کنید. 3- در مجالس دعا و محافل موعظه و نماز جماعت شرکت کنید. 4- پرخورى و نیز از خوردن غذاهاى چرب و پرانرژى و تحریک کننده پرهیز کنید. 5- از مشاهده صحنه هاى مهیج و تحریک کننده دورى کنید. 6- ورزش را در برنامه منظم و روزانه خود قرار دهید. 7- سعى کنید هیچ گاه تنها نشوید. 8- با آب سرد در فصول مناسب استحمام کنید. 9- برنامه منظم مطالعاتى براى خود قرار دهید و سعى کنید فرصت هاى خود را با تفکر و مطالعه مناسب پر کنید. 10- هفته اى یکى دو روز، روزه بگیرید. در بیان شرایط توبه تنها به یک روایه از امیرالموءمنین(ع) اشاره مى کنیم که در آن به شرائط توبه تصریح نمودند. قال(ع) لقائل قال بحضرته: (استغفر الله) اتدرى و ماالاستغفار؟ درجه العلیین و هو اسم واقع على سته معان: اولها الندم على ما مضى و الثانى العزم على ترک العود الیه ابدا و الثالث ان توءوى الى المخلوقین حقوقهم حتى تلقى الله املس لیس علیک تبعه و الرابع ان تعمد الى کل فریضه علیک ضیعتها فتودى حقها و الخامس ان تعمد الى اللحم الذى نبت على السحت فنذییه بالاحزان حتى تلصق الجلد بالعظم و ینشأ بینهما لحم جدید و السادس ان تذیق الجسم الم الطاعه کما اذقته حلاوه المعصیه فعند ذالک تقول: استغفرالله؛(حکمت 417 نهج البلاغه). امام به شخصى که به عنوان توبه جمله ء استغفرالله را به زبان جارى کرد فرمود: مى دانى توبه چیست؟ استغفار (توبه) درجه ء علیین است و آن یک کلمه است اما شش معنى و مرحله دارد: 1. پشیمانى بر آنچه که گذشت از گناه. 2. تصمیم جدى بر بازنگشتن به گناه 3. اداء کردن حقوق مردم به مردم به طورى که هنگام ملاقات پروردگار حقى بر تو نباشد. 4. اداى واجبات ضایع شده 5. گوشتهایى که در اثر حرام خورى بر اندامت روئیده با اندوه بر گناه آب کنى تا چیزى از آن باقى نماند و گوشت تازه بجاى آن بروید. 6. آنکه به همان اندازه که شیرینى معصیت و گناه را چشیدى زحمت طاعت را نیز بچشى پس از انجام این مراحل مى گویى: استغفر الله بنابراین توبه داراى شرایط معنوى و عملى است حال ندامت، تصمیم بر آینده اى ملکوتى و پاک تبدیل سیئات اخلاقى به حسنات اخلاقى، اصلاح عمل، جبران گذشته اما اینکه چه گناهى و یا گناهانى قابل توبه است باید گفت بر اساس این آیه قرآن إِنَّ اَللَّهَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ جَمِیعاً13- هر نوع گناهى قابل توبه است لکن توبه هر گناهى مناسب با آن گناه است تمام گناهان را در سه مرحله مى توان خلاصه کرد: 1ؤ گناهانى که به صورت ترک عبادات لازمه صورت گرفته مانند ترک نماز، روزه و... 2ؤ گناهانى که علاوه بر نافرمانى از اوامر حق حقوقى از مردم را ضایع نموده است مانند قتل نفس، سرقت، ربا، غصب و... 3ؤ گناهانى که به صورت تخلف از نواهى حق صورت گرفته مانند شرب خمر، چشم چرانى، زنا، قمار، لواط، استمنا، استماع موسیقى حرام و... توبه از گناهان دسته اول انجام ترک شده هاست و توبه از گناهان دسته دوم رجوع به مردم و پاک شدن از حقوق آنهاست اما توبه از گناهان سوم استغفار و پشیمانى و عزم بر ترک جدى. بنابراین براى هر گناهى توبه مى توان کرد اما راهى که صد درصد گناه نکردن در تمام زندگى را تضمین کند براى افراد عادى بشر چیز سهلى نیست; زیرا انسان موجودى مختار و داراى تمایلات گوناگون است. بلى با عزمى آهنین و مبارزه اى دائمى با نفس تدریجا مى توان به چنین جایگاه رفیعى دست یافت. موارد زیر در این زمینه بسیار سودمند است ولى هیچ یک را تضمین قطعى نمى توان به حساب آورد. بلکه تضمین نهایى در نفس و عزم راسخ خود انسان است: 1) مطالعه پیوسته در عوالم پس از مرگ و احوال برزخ و قیامت و جدیت در ترس از عوالم پس از مرگ. 2) مطالعه پیرامون عواقب وخیم گناهان. 3) ارتباط پیوسته و قلبى با خداوند خواندن قرآن دعاها نماز شب و ... ولیکن با توجه و حال. 4) داشتن حالت انابه خضوع و تضرع دائمى توبه و استغفار. 5) دورى از عواملى که انسان را به گناه متمایل مى سازد; مانند محیط هاى آلوده به گناه. 6) از بین بردن زمینه هاى گناه; مثلا کسى که انحرافات جنسى دارد باید هر چه سریع تر ازدواج کند. 7) نشست و برخاست با افراد مومن و خداترس واقعى. 8) جدیت در مبارزه با خواهش هاى نفسانى. براى آگاهى بیشتر ر . ک : 1 . توبه یا انقلاب درونى، اکبرى 2. به سوى زیبایى ها، محمدى همدانى (نشر معاونت تربیتى زندان ها) 3. توبه، شهید دستغیب 4. توبه کنندگان، ابن قدامه (ترجمه مهدى دامغانى، نشر اطلاعات) 5. توبه، فوءادیان دامغانى (نشر دارالکتاب) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه