به چه دلیل قمه زنی حرام است؟

پس از حادثه جان گداز عاشورا و توجه مردم به عمق مصیبت و سفارش ائمه ـ علیهم السلام ـ بر سوگواری بر آن حضرت، مجالس عزا در بین شیعیان رایج گردید و به تدريج گسترش یافت و همراه با فرهنگ های مختلف نوع مراسم تغییر نمود ولی به هر حال مشخصه اصلی آن که سوگواری بود حفظ گردید. سینه زدن، زنجیر زدن، بیرون آمدن هیئات با نظم خاصی، حمل پرچم های مختلف، استفاده از طبل و شیپور و امثال آن هر کدام صورت ها و اشکال عزاداری است که مردم هر منطقه به فراخور درک و فهم خودشان از ابراز حزن و اندوه در ماتم سالار شهیدان ع بر اصل عزاداری افزوده اند و مادام که موجب مفسده ای نشود منعی ندارد. قمه زنی نیز در همین راستا قابل تحلیل و ارزیابی است. کسانی که از آن استفاده می کنند- فارغ از این که به لحاظ فقهی قابل قبول باشد یا نباشد- توجیهاتی را عنوان می کنند: مثلاً: 1ـ اعلام وفاداری به سید الشهداء و حمایت تا پای جان. مشابه کفن پوشی برخی از افراد در راهپیمائی ها. 2ـ همگونی با حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ که طبق نقلی در دروازه کوفه سر را به چوبه محمل زدند و خون جاری گردید، که البته این نقل بر حسب نظر برخی از مورخين ضعیف و قابل اعتماد نیست. امّا به لحاظ فقهی این سوال از دو جنبه قابل بررسی است؛اول در مورد اصل مسأله قمه زنی بدون در نظر گرفتن زمان و دوران خاصی. دوم در مورد حکم قمه زنی در دوران معاصر است. اما مسأله اول: که همان حکم اولی مسأله قمه زنی باشد، از دو جهت بر مشروعیت آن اشکال می شود، نخست این که قمه مصداق عزاداری برای امام حسین ع نیست. بلی، ممکن است کسی نا خود آگاه و با شنیدن مصیبت های وارد شده بر خاندان پیامبر ص به سمتی کشیده شود که آسیبی به خودش بزند، امّا این با قمی زنی که به عنوان یک عمل عبادی و به منظور کسب ثواب انجام می شود متفاوت است. چنانچه عنوان عزاداری بر قمه زنی صادق نباشد مشکل بتوان گفت عملی است که ثواب دارد. البته صرف ابراز ارادت به سید الشهداء ع نیز مطلوب خداوند متعال است، امّا باید دید حد و حدود شرعی آن چیست. به هرحال برخی از فقهاء در صدق عزاداری بر قمه زنی تردی کرده اند. بعضی از فقهاء نیز به دلیل این که قمه زنی ضرر زدن به بدن است و ضرر زدن به بدن حرام است، فتوا به حرمت قمه زنی داده اند که فتوای برخی از آنها را در پایان این نوشته مشاهده خواهید فرمود. طبیعی است که اگر کسی این دو دلیل را نپذیرد به لحاظ حکم اوّلی فتوا به جواز خواهد داد. مسأله دوم: در این مسئله، بر خلاف مسئله اول که حکم مسئله را با قطع نظر از عواقب و پیامدهای آن مورد بر رسی قرار دادیم، به قضیه از جهت حکم ثانوی نظر داریم. به عبارت دیگر، این مسئله را بر رسی می کنیم که اگر حکمی در اصل جایز بود به لحاظ پیامدهایش می تواند حرام گردد. طبق فتوای مراجع عظام تقلید و فتوای رهبر معظم انقلاب هر امری که موجب وهن مذهب حقّه شیعه اثنا عشری می شود انجام آن عمل حرام است، حتی اگر به عنوان اولی جایز باشد. وهن مذهب یعنی این که عملی یا کاری را فردی انجام دهد که به موجب آن عمل و کار بهانه ای در دست دشمنان مذهب و مخالفین داده شود که بتواند مذهب حقه را مورد توهین قرار دهند و مذهب حقه را مذهبی قبیح، خرافی، دروغ، وحشیانه، ظالمانه، خشونت بار دور از ملاک های انسانی و در کل شیعه را یک مذهب فاسد معرفی کرده و نتیجه گیری کنند و روی آن تبلیغ کنند. هر عملی که موجب چنین سوء استفاده ای شود وهن مذهب بوده و حرام است. در دوران کنونی و جهان معاصر تبلیغات و دشمنی دو چندان بر روی اسلام و مذهب شیعه انجام می شود. دشمنان اسلام درکمین اند تا در هر مسأله نقطه ضعفی را پیدا کنندو به دروغ هم که شده آن را پیراهن عثمان کرده و بر علیه مذهب شیعه و حتی دین اسلام تبلیغ کنند،تا با این کار نگاه جهانیان بالخصوص جوانان و شیفتگان حقیقت را از اسلام که راه رسیدن به سعادت دنیا و آخرت است، بر گردانده و مانع گرایش مردم به این دین و مذهب شوند. زیرا آنان تعالیم اسلامی و مذهب شیعه را در تعارض با اهداف فاسد و استعمار گرایانه خود دیده و آن را دشمن خود یافته اند. لذا مسلمانان باید در این زمان بیش از پیش هوشیار باشند و مراقب باشند که عملی انجام ندهند تا وسیله ای در دست دشمنان گردد و از آن در رسیدن به اهداف شومشان استفاده کنند. قمه زنی در دوران معاصر در حضور دیگران و در صورت انتشار به سوی دیگران از جمله چنین اعمالی به حساب می آید. فیلم ها و تصاویری که از این مراسم تهیه شده است وقتی در دست دشمنان قرار می گیرد با نوعی تدوین خاص و تبلیغات هنری و رسانه ای خاص آن را طوری جلوه می دهند که هر بیننده ای را تحت تأثیر قرار داده و این گونه برایش تداعی می شود که یک گروه وحشی و دور از انسانیت دست به این اعمال می زنند. این مسئله باعث می شود که بیننده هرگاه نام شیعه را می شنود و آن تصاویر و حالت برایش تداعی شده و شیعه را گروهی وحشی، خون ریز و بی رحم تصور می کنند که حیاتی بدوی داشته و در جامعه خالی از مفاهیم انسانی زندگی حیوانی دارند. لذا به خاطر وجود وهن مذهب توسط قمه زنی است که مقام معظم رهبری و مراجع عظام تقلید از انجام هر گونه مراسم قمه زنی نهی کرده، و به حکم ثانوی قمه زنی را حرام دانسته اند. بسیاری از فقهاء معاصر که حکم به حرمت قمه زنی داده اند از این جهت است به عنوان نمونه: الف ـ امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ قمه زدن مانعی ندارد ولی در این زمان ترک شود. ب ـ در استفتاء از مقام رهبری در مورد قمه زنی. 1ـ هر کاری (قمه زنی) که برای انسان ضرر داشته باشد و یا باعث وهن دین و مذهب گردد حرام است و مومنین باید از آن اجتناب کنند مخفی نیست که بیشتر این امور باعث بد نامی و وهن مذهب اهل بیت ـ علیهم السلام ـ می شود و این از بزرگترین ضررها و خسارت هاست. 2ـ قمه زنی علاوه بر این که از نظر عرفي از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی شود و سابقه ای در عصر ائمه ـ علیهم السلام ـ و درزمان های بعد از آن ندارد و تأیید هم به شکل خاص یا عام از معصوم ـ علیهم السلام ـ در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بد نام شدن مذهب می شود بنابر این در هیچ حالتی جایز نیست. ج ـ آیت الله فاضل لنکرانی: با توجه به گرایشی که نسبت به اسلام و تشیع بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در اکثر نقاط جهان پیدا شده و ایران اسلامی به عنوان ام القراء و مرکز جهان اسلام شناخته می شود و اعمال و رفتار ملت ایران به عنوان الگو و بیانگر اسلام مطرح است،لازم است در رابطه با مسائل سوگواري و عزاداری سالار شهیدان حضرت امام حسین ـ علیه السلام ـ به گونه ای عمل شود که موجب گرایش بیشتر علاقه مندی شدید به آن حضرت و هدف مقدس وی گردد و پیداست در این شرایط مسأله قمه زنی نه تنها چنین نقشی ندارد بلکه به علت عدم قابلیت پذیریش و نداشتن هیچ گونه توجیه قابل فهم مخالفین، نتیجهسوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شیعیان علاقه مند به مکتب امام حسین ـ علیه السلام ـ از آن خودداری کنند و چنان چه در این مورد نذری وجود داشته باشد، نذر واجد شرائط صحت و انعقاد نیست. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه