تاثیر نماز شب بر جسم وروح در دنیا وبرزخ وآیا به مرده اجازه رفت آمد به د نیا را میدهند

از آیات قرآن و روایات استفاده مى شود که نماز شب از مستحباتى است که فضایل بیشمارى داشته و آثار عمیق و گسترده اى در روح و روان و همچنین اعمال و دنیا و آخرت انسان دارد از جمله: 1-رسیدن به مقام شفاعت در قرآن به پیامبر (صلى الله علیه وآله) خطاب شده است: «وَ مِنَ اللَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَهً لَکَ عَسى أَنْ یبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً».(1) (و پاسى از شب را (از خواب برخیز، و) قرآن (و نماز) بخوان این یک وظیفه اضافى براى توست امید است پروردگارت تو را به مقام بلند محمود (مقام شفاعت شده) برساند» 2-نماز شب بهترین ابزار رفع مشکلات زندگى رسول خدا (صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «أَیهَا النَّاسُ مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ هُوَ یضْرَبُ عَلَیهِ بِحَزَائِمَ مَعْقُودَهٍ فَإِذَا ذَهَبَ ثُلُثَا اللَّیلِ وَ بَقِى ثُلُثُهُ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ لَهُ قُمْ فَاذْکُرِ اللَّهَ فَقَدْ دَنَا الصُّبْحُ- قَالَ فَإِنْ هُوَ تَحَرَّکَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ انْحَلَّتْ عَنْهُ عُقْدَهٌ وَ إِنْ هُوَ قَامَ فَتَوَضَّأَ وَ دَخَلَ فِى الصَّلَاهِ انْحَلَّتْ عَنْهُ الْعُقَدُ کُلُّهُنَّ فَیصْبِحُ حِینَ یصْبِحُ قَرِیرَ الْعَین».(2) (مردم هیچ کس از شما نیست مگر این که مشکلات همچون کمربندى او را محاصره کرده است. پس زمانى که دو سوم از شب گذشت (و یک سوم آن باقى ماند) ملکى بر او وارد مى شود و به او مى گوید: برخیز و ذکر خداوند بگوى که صبح نزدیک است اگر او حرکت کرد و ذکر خداوند گفت، یک گره از گرفتارى هایش گشوده خواهد شد و اگر او برخاست و وضو گرفت و به نماز ایستاد، تمامى گره هاى گرفتارى از او گشوده مى شود و صبحگاهان شادمان و با روشنى چشم از خواب برمى خیزد.» 3-بخشش گناهان روز انسان در حدیثى حضرت صادق (علیه السلام) در تفسیر آیه مبارکه «إِنَّ الْحَسَناتِ یذْهِبْنَ السَّیئات».(3) (بى شک کارهاى نیک، کارهاى بد را پاکسازى مى کند» فرمود: «صَلَاهُ اللَّیلِ تَذْهَبُ بِذُنُوبِ النَّهَارِ».(4) (نماز شب گناهان روز را پاک مى کند» 4-زیبایى چهره در حدیثى از امام زین العابدین (علیه السلام) پرسیدند: «مَا بَالُ الْمُتَهَجِّدِینَ بِاللَّیلِ مِنْ أَحْسَنِ النَّاسِ وَجْهاً قَالَ لِأَنَّهُمْ خَلُّوا بِرَبِّهِمْ فَکَسَاهُمُ اللَّهُ مِنْ نُورِه».(5) (چرا چهره و صورت شب زنده ترین این چنین زیبا است؟ فرمود: چون آنان با پروردگار خویش خلوت کرده اند و خداوند به آنها جامه اى از نور خویش پوشانده است» 5-به دنبال داشتن دوستى خداوند متعال جابرن بن عبدالله انصارى مى گوید: شنیدم رسول خدا (صلى الله علیه وآله) مى فرمود: «مَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا إِلَّا لِإِطْعَامِهِ الطَّعَامَ- وَ صَلَاتِهِ بِاللَّیلِ وَ النَّاسُ نِیام».(6) (خداوند ابراهیم را دوست خود قرار نداد مگر به این خاطر که سفره اش باز بود و هنگامى که مردم در خواب بودند به نماز مى ایستاد» 6-سلامتى بدن و زیاد شدن روزى در روایتى آمده است: «نماز شب باعث شرف و آبروى مؤمن، سلامت بدن، کفاره گناهان، برطرف کننده وحشت قبر، سفید شدن صورت و نورانى شدن آن و زیاد شدن رزق مى شود». 7-نجات از وحشت قبر امام باقر (علیه السلام) مى فرماید: «صَلِّ رَکْعَتَینِ فِى سَوَادِ اللَّیلِ لِوَحْشَهِ الْقُبُور».(7) (براى نجات از وحشت قبر، دو رکعت نماز در دل شب بخوان» 8-کسب هیبت و ابهت با نماز شب امیرالمومنین على (علیه السلام) مى فراید: «ان الله سبحانه وضع خمسه فى خمسه: العز فى الطاعه، والذل فى المعصیه و الحکمه فى جوف البطن و الهیبه فى صلاه اللیل و الغنا فى القناعه».(8) (خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است: عزت را در بندگى، ذلت را در معصیت حکمت را در کم خوردن و خالى بودن شکم، هیبت و ابهت را در روى آوردن به نماز شب و ثروتمندى و بى نیازى را در قناعت. 9-طولانى شدن عمر ثامن الحجج على ابن موسى الرضا (علیه السلام) فرموده اند: «عَلَیکُمْ بِصَلَاهِ اللَّیلِ فَمَا مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ یقُومُ آخِرَ اللَّیلِ فَیصَلِّى ثَمَانِى رَکَعَاتٍ وَ رَکْعَتَى الشَّفْعِ وَ رَکْعَهَ الْوَتْرِ وَ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ فِى قُنُوتِهِ سَبْعِینَ مَرَّهً إِلَّا أُجِیرَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ مِنْ عَذَابِ النَّارِ وَ مُدَّ لَهُ فِى عُمُرِهِ وَ وُسِّعَ عَلَیهِ فِى مَعِیشَتِهِ».(9) (بر شما باد به نماز شب، زیرا هر بنده اى که در آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب، و دو رکعت نماز شفع، و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن، هفتاد بار استغفار کند خداوند اورا از عذاب قبر و آتش در امان دارد وعمر او را طولانى کرده و به زندگى اوگشایش خواهد داد.» 10-رفع غم اندوه و گرفتارى هاى مالى عن الصادق (علیه السلام): «صَلَاهُ اللَّیلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُطَیبُ الرِّیحَ وَ تُدِرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّینَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَر».(10) (نمازشب باعث زیبایى سیما ونیکویى اخلاق و خوشبویى بدن و فراوانى رزق و مایه اداى قرض ها و از بین رفتن اندوه و تقویت نور چشم است.» 11-کسب جایگاه مخصوص در بهشت پیامبر اعظم (صلى الله علیه وآله) فرمود: «إِنَّ فِى الْجَنَّهِ غُرَفاً یرَى ظَاهِرُهَا مِنْ بَاطِنِهَا وَ بَاطِنُهَا مِنْ ظَاهِرِهَا یسْکُنُهَا مِنْ أُمَّتِى مَنْ أَطَابَ الْکَلَامَ وَ أَطْعَمَ الطَّعَامَ وَ أَفْشَى السَّلَامَ وَ صَلَّى بِاللَّیلِ وَ النَّاسُ نِیام».(11) (در بهشت غرفه هایى است که داخل آن از بیرون وبیرون آن از درون نمایان است و در آن افرادى از امت من اسکان مى یابند که سخن شایسته بر زبان مى آورند و به اطعام طعام مى پردازند و سلام را در میان مردم گسترش مى دهند و همیشه روزه دارند و شب هنگام که همگان در خوابند، به نماز برمى خیزند.».(12) 12-گریان نبودن در قیامت امام صادق (علیه السلام) مى فرماید: «کُلُّ عَینٍ بَاکِیهٌ یوْمَ الْقِیامَهِ إِلَّا ثَلَاثَهً عَینٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَینٌ سَهِرَتْ فِى طَاعَهِ اللَّهِ وَ عَینٌ بَکَتْ فِى جَوْفِ اللَّیلِ مِنْ خَشْیهِ اللَّه (در قیامت همه چشم ها گریان است مگر سه چشم: - چشمى که از (دین و نظر به) آنچه خداوند حرام کره بر هم نهاده شود. - چشمى که در شب جهت عبادت بیدار بماند. - چشمى که در دل شب از خوف خدا بگرید.» درجواب سوال دوم باید عرض کردطبق روایاتی که ازائمه اطهارعلیم السلام رسیده به انسان   بعدازمرگ اوگاهی اوقات اجازه ارتباط بااهل این عالم رامی دهند. این نوع اجازه وارتباط مردگان با انسان های دنیوی در روایات و احادیث رسیده از پیشوایان اسلام به صورت زیارت و ملاقات آنان با انسان های دنیوی مطرح و ذکر گردیده است چنانکه اسحاق بن عمار که یکی از یاران امام موسی کاظم علیه السلام می باشد، می گوید: «به امام کاظم گفتم: آیا مؤمن بعد از مردن، در عالم برزخ، اهل و عیال و خویشاوندان خویش را ملاقات می کند؟ پاسخ دادند: آری » . طبق روایات زیادی که وارد شده مؤمن و کافر در اصل ملاقات، با یکدیگر فرق ندارند، کفار و بدکاران و غیر آنان نیز اصل رابطه با عالم دنیا با خویشاوندان و فرزندان خویش را می توانند داشته باشند منتها طبق روایات و احادیث منقول، چگونگی ملاقات مؤمنین با کفار و مشرکین و بدکاران و غیر آن با یکدیگر فرق دارد و نتیجه آن دو نیز متفاوت است. چنانکه در روایتی از «حفص بن بختری » از امام صادق علیه السلام چنین وارد است : امام صادق علیه السلام فرمود: «مؤمن اهل و عیال و خویشاوندان خود را دیدار می کند و می بیند آنچه را که دوست دارد و از او مخفی می شود آنچه را که آن را دوست ندارد و کافر نیز اهل و عیال خویش را دیدار می کند و لکن می بیند آنچه را که آن را دوست ندارد و از او مخفی می شود آنچه آن را دوست دارد (یعنی درست نقطه مقابل دیدگاه مؤمن، زیرا این نحوه ملاقات، موافق روحیه و اعمال مؤمن و کافر است چون این حالت را از همان دنیای مادی به ارمغان آورده اند و درست نتیجه مستقیم افعال آن دو می باشد» . مؤمن و کافر در اصل ملاقات با زندگان دنیائی با خویشاوندان و اهل و عیال خویش، مساوی و برابر هستند و لکن در نحوه ملاقات و نتیجه حاصل از آن با یکدیگر فرق دارند، مؤمن آنچه را که دوست دارد می بیند و آنچه را که از آن کراهت دارد نمی بیند یعنی مؤمن یک حالت وجد و شادمانی و آرامش روح دارد و لکن کافر آنچه را که دوست ندارد می بیند و آنچه را دوست دارد نمی بیند چون روحیه کافر با این نوع نمایش و شرح حال و ملاقات، تناسب دارد چنانکه در روایتی از ابی بصیر از امام صادق علیه السلام چنین نقل شده است : امام صادق علیه السلام فرمود: «هیچ مؤمن و کافری نیست جز اینکه اهل و عیال خویش را به هنگام ظهر دیدار می کند و مؤمن موقعی که می بیند اهل و عیالش، عمل نیکی انجام می دهند، ستایش خدا می کند ولی کافر هنگامی که می بیند که وابستگان او عمل شایسته ای انجام می دهند در عالم مثال، ناراحت شده و در نتیجه حالت حسرت به او دست می دهد» . البته ملاقات مؤمن و کافر نیز آزادانه و بدون محدودیت انجام نمی گیرد، بلکه همراه آنها، دو فرشته مامور الهی نیز هستند چنانکه در روایتی از امام ابوالحسن اول (امام موسی بن جعفر علیه السلام) سؤال شده است: آیا مؤمن با اهل و عیالش دیدار می کند؟. امام در پاسخ سؤال مذکور فرمود: «آری مؤمن با اهل و عیال خود ملاقات می کند زیرا خداوند به او اجازه می دهد همراه و فرشته ای که با او هستند و اعمال او را تحت کنترل دارند، با افراد فامیل خود دیدار کند» . مقدار این ملاقات و فاصله زمانی بین دیدارها با ملاحظه دیدگاه پیشوایان اسلام ممکن است هر روز یا هر دو روز و یا هر سه روز و یا روز جمعه و... انجام پذیرد و زندگانی در عالم مثال و برزخ از این جهت با یکدیگر مختلف بوده، یکنواخت نیستند و مقدار این ملاقات و کیفیت آن بستگی به مقدار و کمی و زیادی اعمال خوب و یا بد میت در دنیا دارد چنانکه از امام صادق علیه السلام وارد شده است که فرمود: «از مردگان کسانی هستند که هر روز جمعه، خویشاوندان خویش را دیدار می کنند و برخی از آنان بر اساس اندازه و قدر اعمال و رفتاری که داشتند برنامه دیدار آنان با انسان های دنیائی، قرار داده شده است ». همچنین اسحاق بن عمار از امام ابوالحسن اول (موسی بن جعفر علیه السلام) چنین نقل می کند: «راوی می گوید: از امام معصوم ابوالحسن اول علیه السلام سؤال کردم آیا مؤمن با اهل و عیال و خویشاوندان خویش بعد از مردن ملاقات می کند؟ فرمود: آری سپس سؤال کردم: مدت این ملاقات چه مقدار است؟ فرمود: مقدار این ملاقات وابسته است به اندازه فضائل و نیکی های آنان، برخی از مردگان در هر روز با خویشاوندان خویش ملاقات دارند و برخی از آنان در هر دو روز و برخی دیگر هر سه روز. راوی سپس می گوید: امام علیه السلام در ضمن کلماتشان فرمودند: کمترین افرادی که می توانند ملاقات با خویشاوندان خویش داشته باشند، همان روز جمعه می باشد. سپس راوی سؤال می کند که این ملاقات در روز جمعه در کدام ساعت می تواند باشد؟ فرمود: به هنگام ظهر». .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه