آیا نفرین به اجابت می رسد؟

الف) از روایت فهمیده مى شود که لعنت بر چهار قسم است؛ لعنت حرام، مکروه، جایز و مستحب. لعنت حرام: لعنت مؤمن و کسى که مستحق لعنت نیست حرام مى باشد. رسول خدا(ص) فرمودند: «هرگاه لعنت از دهان لعنت گر خارج شود نگاه مى کند، اگر راهى به سوى آن چیزى که متوجه آن شده است یافت به طرفش مى رود وگرنه به طرف کسى که از دهانش خارج شده است برمى گردد». امام باقر(ع) فرمودند:« از لعنت کردن مؤمن بپرهیزید که به خودتان برمى گردد». حتى شخصى کسى را که پیامبر او حد مى زد لعنت کرد حضرت فرمودند لعنتش مکن او خدا و رسولش را دوست دارد (گرچه گنهکار است). لعنت مکروه: لعنت حیوانات است که انسان حیوانى را لعن کند. لعنت جایز: لعنت کافرین (احزاب، آیه 64)، لعنت ظالمین و کسانى که به خداوند دروغ مى بندند (هود، آیه 18)، لعنت مردان زن نما و زنان مردنما، بدعت آورندگان در دین، قصاص کسى که جرم مرتکب نشده است، کسى که پدر و مادر خویش را لعن کند، رشوه دهنده و رشوه ستان و واسطه میان آن دو، کسى که بین مرد و زنى سعایت کند تامیان آنها جدایى افکند، کسى که میان مؤمنان سخن چینى کند، کسى که تقدیر خدا را دروغ بداند، رباخوار و ربادهنده و گواهان بر ربا، کسى که احترام مسجد را نگه ندارد، زن آوازه خوان و....، (ترجمه میزان الحکمه، ج 11، ص 5324). لعنت مستحب: لعنت به کسانى که خدا و رسولش را اذیت کنند (احزاب، آیه 57)، کسانى که به زنان پاک دامن و مؤمن تهمت زنا مى زنند (نور، آیه 23 - هود، آیه 60 و 99 - قصص، آیه 42)، کسانى که دشمن دین و اهل بیت پیامبر هستند که در این مسأله دو روایت در وسائل الشیعه، ج 4، کتاب الصلاة، ابواب التعقیب ذکر گشته است. ب) راه هاى مختلفى مى تواند داشته باشد، از جمله علم به سوابق افراد.به طور کلی نفرین نمودن نسبت به دوستان و اطرافیان کار پسندیده ای نیست. انبیاء و اولیای الهی جز در موارد نادری که مجبور می شدند، قوم خویش را نفرین نمی نمودند. ایشان در اغلب موارد حتی نسبت به کسانی که به ایشان ستم روا می داشتند و از پذیرش هدایت روی بر می تافتند، دعا می نمودند و از خدای متعال برای آنها هدایت و مغفرت می خواستند. نفرین در حقیقت نوعی انتقام گیری از کسی است که ستمی از او به ما رسیده است. در فرهنگ اسلام عفو و بخشش و رحمت بر خشم و غضب و انتقام خصوصا نسبت به مؤمنین و نزدیکان ترجیح داده شده است. در عفو لذتی است که در انتقام نیست، همان گونه که رحمت الهی بر غضبش سبقت دارد (سبقت رحمتی غضبی). البته نفرین نوعی دعا است ولی دعا برای دور شدن کسی از خیر و رحمت و سعادت است و اگر شرایط دعا در آن جمع باشد و نفرین به جا و به مورد باشد این دعا نیز با خواست خداوند اجابت می گردد. در قرآن کریم نیز نمونه هایی از نفرین انبیا(ع) وجود دارد که مورد اجابت خداوند قرار گرفته است مثل نفرین حضرت نوح(ع) در مورد کفار و مشرکان: «و قال نوح رب لاتذر علی الارض من الکافرین دیارا * انک ان تذرهم یضلوا عبادک و لایلدوا الا فاجرا کفارا؛ پروردگارا! بر روی زمین هیچ کافری باقی مگذار چون اگر آنها در زمین باقی بمانند بندگانت را گمراه می سازند و از آنها تنها فرزندانی گنهکار و کافر به وجود می آید» (نوح، آیه 26 و 27). البته این در هنگامی بود که نوح(ع) حجت را کاملا بر آنها تمام کرده بود و آن کافران با گستاخی و لجاجت در برابر حق ایستادگی می کردند و باعث گمراهی دیگران می شدند. اگر قدرت روحی و ظرفیت انسان زیاد باشد و با چشم مهربانی و دلسوزی و شفقت به انسان ها نگاه کند معمولا کمتر دیگران را نفرین می کند. مطالعه زندگی پیامبران و امامان معصوم(ع) و پیروان واقعی آنها که با وجود تحمل اذیت و ظلم و آزار از دیگران، برای آنها دل می سوزاندند و طلب هدایت می کردند و بدی آنها را با خوبی پاسخ می دادند، می تواند ظرفیت و تحمل انسان را در برابر آزار و ظلم دیگران بیشتر نماید چون آنها الگوها و رهبران ما هستند و ما باید در همه امور البته به اندازه ظرفیت و گنجایش درونی خود از آنها تبعیت و پیروی نماییم. البته نفرینی که در هنگام عصبانیت از انسان سر می زند و اگر حالش عادی و معمولی بود هرگز فرد چنین نفرینی نمی کرد مثل نفرینی که مادر هنگام عصبانیت و اذیت فرزند نسبت به او دارد، شاید نفرین مستجابی نباشد چون از ته دل و از روی میل واقعی و باطنی نفرین کننده نمی باشد و دلیلش هم این است که پس از نفرین فرد پشیمان می شود و از خدا می خواهند فرزندش و یا کسی که مورد نفرین واقع شده دچار بلا و گرفتاری نشود. در واقع نفرین در حال عصبانیت نوعی عکس العمل طبیعی در برابر ناملایمات و عوامل نامساعد و ناراحتی و فشار است و در برگیرنده خواست واقعی نفرین کننده نمی باشد. در هر صورت اگر واقعا موردی, مورد نفرین باشد و همه شرایط برای نفرین فراهم باشد و این نفرین از سر ناچاری و درد ورزی باشد, برای خود نفرین کننده معمولا اثری در پی ندارد. چون نفرین خود نوعی از دعا و طلب و خواستن است, همان اوقاتی که برای استجابت دعا در روایات آورده است, مربوط به نفرین نیز می باشد و نفرین در آن ساعت ها زودتر به اجابت می رسد.اولاً، مسأله نفرین علاوه بر روایات، در آیات قرآنى نیز مطرح شده است: صلى الله علیه وسلم ألا لعنة الله على الظالمین رحمهما الله ؛ هود / 18.«همانا لعنت خدا بر ستمگران باد». صلى الله علیه وسلم فبما نقضهم میثاقهم لعناهم و جعلنا قلوبهم قاسیة...رحمهما الله ؛ مائده / 13. «پس به [سزاى ] پیمان شکستنشان لعنتشان کردیم و دلهایشان را سخت گردانیدیم». صلى الله علیه وسلم إن الله لعن الکافرین و أعد لهم سعیرارحمهما الله ؛ احزاب / 64.«خدا کافران را لعنت کرده و براى آنهاآتش فروزانى آماده کرده است». صلى الله علیه وسلم إن الذین یؤذون الله و رسوله لعنهم الله فى الدنیا و الآخرة و...رحمهما الله ؛ احزاب / 57.«بى گمان، کسانى که خدا و پیامبر او را آزار مى رسانند، خدا آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و برایشان عذابى خفت آور آماده ساخته است». هم چنین در آیات دیگر قرآن، خداوند کسانى را که تهمت ناروا به زنان پاکدامن مى زنند [نور، آیه 23]، قوم عاد را که حتى خداوند مرگ براى آنان خواسته است [هود، آیه 60]، فرعونیان [هود، آیه 99 - قصص، آیه 42] برخى از قوم یهود [نساء، آیه 46]، منافقان [توبه، آیه 68] و مشرکان را [فتح، آیه 6] و... لعن کرده و آنها را نفرین نموده است. روایات گوناگونى نیز از حضرت رسول(ص) وارد شده است که با لحن هاى گوناگون، افرادى را لعن فرموده و آنها را با این واژه نفرین کرده است؛ از جمله: خورنده ربا، موکّل و شاهدین و کاتبین ربا، میزان الحکمه، ج 8، ص 508، ح 17962. کسى که میان مادر و فرزندش جدایى بیندازد، همان، ح 17963. مردى را که لباس زن بپوشد همان، ص 509، ح 17965. و... اتفاقاً این سه روایت که در این جا مطرح شد، از طریق اهل سنت نقل شده و در کتب روایى اهل سنت آمده است. بنابراین، ما مسلمانان، اعم از شیعه و سنى، معتقدیم که بر طبق آیات قرآن و سیره رسول خدا(ص)، نفرین در فرهنگ اسلامى وجود دارد. اما این نکته مهم است که ملاحظه کنیم مدار و محک «نفرین» کجاست؟ با توجه به آیات قرآن و روایات نقل شده از رسول خدا(ص)، برخى از افراد که مرتکب گناه بسیار بزرگ شده، با کردار ناپسند خود جامعه و نظام و کیان اسلامى را چه از لحاظ اخلاقى چه از حیث اجتماعى، سیاسى و اقتصادى به خطر انداخته، نسبت به پیامبر خدا(ص) و رسالت او بى ادبى و دشمنى مى کنند؛ مستحق نفرین مى باشند. بنابراین، در امور مهم و کلان، هیچ ایرادى ندارد که تخلف کننده، نفرین و لعن شود. اما در امور غیر مهم و جزئى که لطمه اى به مسائل اخلاقى، اجتماعى و سیاسى جامعه اسلامى نمى زند؛ و همچنین نسبت به برخى افراد همچون مؤمنان و دوستان؛ نفرین نهى و منع شده است. ازاین رو، برخى روایات که نفرین را امرى حَسَن و جایز تلقى کرده است، مقصود نفرین به افراد خاص و مرتکبان خطاهاى بزرگ و اجتماعى مى باشد. در این باب نگا: بحارالانوار، ج 72، باب 106 و 107. نقض میثاق و شکست توبه هاموجب لعنت شود در انتها نقض توبه و عهد آن اصحاب سبت موجب مسخ آمد و اِهلاک و مَقْت پس خدا آن قوم را بوزینه کردچون که عهد حق شکستند از نبرد مثنوى / 5 / 2593 - 2591. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه