در مورد مقابله با ترس، کمرویی، شهامت نه گفتن و ... بیشتر توضیح دهید.

شاید بتوان یکی از ریشه های چنین مشکلاتی ضعف اعتماد به نفس است بنابراین در ابتدا به این موضوع می پردازیم:اعتماد به نفس , توجه فرد به توانایی های خود و استفاده از آنهاست و شجاعت , عدم ترس در برخورد با سختی ها و قوت نفس در مبارزه با مشکلات است . انسان باید توانایی خود را باور داشته باشد و در مرحله بعد با استفاده از توانایی ها با مشکلات برخورد کند و از آنها هراسی نداشته باشد. از این رو می گویند اعتماد به نفس دو رکن دارد: 1- شناخت استعدادها و توانایی های خود,2- باور نمودن این توانایی ها و به کارگیری آنها.در مرحله اول باید فرد به خودشناسی بپردازد و ابعاد وجود خویش را به خوبی ارزیابی کند. خداوند به هر کس استعداد خاصی داده است . سید بن طاووس بر این عقیده بود که هر انسان در زمینه ای نابغه است . هر فرد باید استعداد ویژه خود را بشناسد و آن را به کار بندد. پس از شناخت توانایی ها, طبعا فرد به آنها باور پیدا می کند. مرحله بعدی برای کسب اعتماد به نفس , استفاده از این توانایی ها در حل مشکلات و پیشبرد امور است . در مورد تقویت اعتماد به نفس چند نکته بیان می گردد:- از مقایسه کردن خود با دیگران خودداری کنید و رفتارهای رقابتی را کنار بگذارید.- به توانایی های خود بیندیشید و آنها را لیست کنید و از روی آن بخوانید و سعی کنید روزی یک توانایی به این لیست اضافه کنید. - نقاط ضعف خود را تکرار نکنید, بلکه سعی در فراموش کردن آن داشته باشید.- برای زندگی روزمره خود یک برنامه دقیق و منظم تهیه کنید و مطابق آن برنامه عمل کنید. - سعی کنید خود را منضبط, منظم تربیت کنید و عمل نمایید و نظم و انجام دقیق کارها را فراموش نکنید. - حتی اگر دیگران به نظرات شما ریشخند زدند و شما را مسخره کردند به آن توجه نکنید و اگر آنها خندیدند شما هم همراه آنها بخندید و دست از کار خود برندارید. - مهارت های اجتماعی و آداب اجتماعی را آموخته و همیشه و در همه حال به آنها پایبند باشید و عمل کنید.- از تکرار و بر زبان آوردن کلماتی که بیانگر ناتوان انگاشتن و احساس حقارت , گناه و ناامنی است چون نمی توانم , خراب می شود, مردم نمی پذیرند و... اجتناب کنید. - با همه مردم رابطه محبت و مهرورزی داشته باشید و این محبت را ابراز کنید. - همیشه برای خود احترام قائل شوید و به خود اجازه فعالیت دهید و هر کاری را که ضروری و خوب تشخیص دادید انجام دهید و به انگیزه قضاوت دیگران ترک نکنید. - براساس توان خود که از خویش سراغ دارید عمل کنید نه براساس خواسته و میل دیگران .- در انجام فعالیت های علمی و اجتماعی از رفتارهای کوچک آغاز کنید و به سراغ اعمال بزرگ تر بروید و فعالیت های بزرگ را به چند عمل کوچک تر تقسیم و آنها را یکی پس از دیگری انجام دهید.- از چالش های جدید استقبال کنید و حتی اگر نتوانستید انجام دهید خود را ناتوان ندانید بلکه آن کار را بسیار بزرگ بدانید (نه آن که خود را ناتوان بدانید). - از پذیرفتن فعالیت های پژوهشی تحقیقی و اجتماعی فرار نکنید, بلکه به استقبال آنها بروید, لذا اگر کاری به شما واگذار شد بپذیرید. - زندگی نامه افراد برجسته و سرآمد را بسیار مطالعه کنید و از رفتار و زندگی آنها الگوبرداری کنید و خود عمل کنید. برای کسب اطلاع بیشتر ر.ک:- روش های افزایش عزت نفس , اسماعیل بیابانگرد- روش های تقویت عزت نفس , هریس , مترجم : علیپور -رموز اعتماد به نفس , رابرت آنتونی , مترجم : اسماعیل کیوانی - روان شناسی حرمت نفس , جمالفر - روان شناسی اعتماد به نفس , پیرداکودر مورد مشکل کمرویی توجه داشته باشید که آدمی فطرتاً موجودی اجتماعی و نیازمند ارتباط با دیگران است؛ به ویژه در عصر ارتباطاتِ پیشرفته و سریع، برقرار ساختن ارتباط مؤثر و مفید و حضور فعال در صحنه های متنوع فعّالیّت های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و علمی ضرورتی تردیدناپذیر است. «خجالت» و کمرویی آفتی است که آدمی را از کاروان رو به تعالی و ترقّی باز می دارد؛ به قابلیت های نهفته فرصت بروز نمی دهد و توان ها و استعدادها را سرکوب و نابود می سازد؛ زیرا از دیدگاه روان شناختی کمرویی توجهی غیر عادی و اضطراب آلود به خویشتن است که در یک یا چند موقعیت اجتماعی تجلی می کند و فرد را در انواع تنش های روانی، شرایط نامناسب عاطفی و شناختی و نابسامانی های جسمی و زیستی فرو می برد و موجب بروز رفتارهای خام و نسنجیده و واکنش های نامناسب می گردد. این پدیده، با توجّه به ضعف و شدتش، انواع پیامدهای زیستی و روانی و شناختی مانند تشدید ضربان قلب، تغییر رنگ چهره، اختلال در تنفس، لرزش بدن و دستان، تغییر فرکانس صدا، لکنت زبان، خشکی دهان، انزواطلبی، عدم پذیرش، فرار از فعّالیّت ها، عدم دفاع از خود، افت شخصیت، رکود علمی، مشکل دوست یابی و حتّی جهالت و نادانی به ارمغان می آورد. بنابراین خجالت، افزون بر این که انسان را از فعّالیّت های فردی باز می دارد و زندگی شخصی را فلج می کند، زمینه فعّالیّت های اجتماعی را نیز نابود می سازد و اندک اندک سلامت جسم و بهداشت روان را در معرض تهدید قرار می دهد. همان گونه که به درستی تشخیص داده و اقدام کرده اید، با تصمیمی جدّی و همتی بلند به مبارزه با خجالت و کمرویی پردازید. تصمیم جدی بگیرید و با تکیه به توانمندی واقعی خود که اندک نیست، توان خدا دادی و استعداد نهفته وجودتان را هر چه زودتر از چنگال غول خیالیِ عجز و بی کفایتی رهایی بخشید. خواهر عزیز، همان گونه که می دانید وگاه تجربه کرده اید، خجالت و کمرویی هرگز با ناتوانی برابر نیست. خجالتی بودن به معنای ناتوان شمردن خویش است نه ناتوان بودن. از سوی دیگر؛ بیش تر صاحب نظران معتقدند خجالت خصلتی ژنتیکی نیست تا خود را مقهور آن بدانید و در برابرش تسلیم شوید. این پدیده محصول شناخت نادرست خود و دیگران و سازش نایافتگی های اجتماعی و حتّی رفتارهای غلط آموخته شده است. بی گمان با شناخت توانمندی های خود، برخی عوامل مؤثر در بروز آن ها و رعایت دقیق و مستمر و کامل راهکارهای ارائه شده، می توان به مطلوب ترین سطح سازش یافتگی اجتماعی و مؤثرترین شکل ارتباط با دیگران دست یافت. فقط کافی است به توانایی تان ایمان داشته باشید. به مرور توانایی های خود در فعّالیّت های گذشته پردازید و موفقیت های هر چند ساده خویش را برشمارید. از آن جا که عوامل بروز خجالت و کمرویی در نوعی شناخت غلط خویش ریشه دارد، کافی است به شناختی صحیح و واقع بینانه از خود دست یابید تا این سدّ تعالی و ترقّی را پشت سر گذارید. بر این اساس، به عنوان یک راهکار کلی، خوب است از برخی عوامل مؤثر در بروز خجالت آگاه شوید تا با حذف آن ها به مطلوب دست یابید. تربیت غلط خانوادگی، آلوده ساختن محیط خانه و فضای ذهن خویش به حالت های رعب، وحشت، تهدید، ترس، دلواپسی، مراقبت های شدید و افراطی از رفتارها و اعمال خود، مقایسه خود با دیگران، خود بزرگ بینی و خود کوچک بینی افراط گونه و عدم آگاهی از مهارت های اجتماعی، احساس تنهایی و ترس از طرد شدن و مسخره شدن و مقبول واقع نشدن بخشی از عوامل کمرویی است. پرواضح است هر که در فضای آلوده بدین عوامل به سر برد، با نوعی احساس شرم، ترس، دلهره، گنهکاری، بی عرضگی و حقارت رشد می کند. در نتیجه همیشه خود را فردی ضعیف می بیند و جرأت هیچ اقدامی در خویش نمی یابد. این فرد حتّی از قضاوت دیگران درباره اعمال و رفتارش می پرهیزد؛ خود را از انظار دیگران مخفی نگه می دارد و از انجام دادن عملی که مورد مشاهده و ارزیابی دیگران قرار می گیرد، اجتناب می ورزد. خواهر گرامی، بی تردید اینک با شناخت عوامل مؤثر در بروز خجالت می توانید آن ها را از صحنه زندگی و فضای ذهن خویش حذف کنید و در راه ارتباط شناختی، عاطفی و رفتاری مطلوب گام بردارید. بنابراین، با مراجعه به زندگی و ذهن خود در جهت شناسایی و حذف علت بروز احساس خجالت و کمرویی خویش گام بردارید و به تدریج سمت یک زندگی تحصیلی مطلوب و مناسب حرکت کنید. راهکارهای عملی بر اساس شناختی که از علل بروز خجالت دارید، هرگز نباید درمان آن را در داروخانه ها و لابه لای اقدامات پزشکی و آرام بخش ها و تقویت کننده ها جست وجو کنید. اساس درمان بر تغییرات شناختی و اصلاح رفتاری و از یاد بردن رفتارهای مبتنی بر خود کم بینی استوار است و از روش های شناخت درمانی و تغییر در باورها و نظام ارزشی و افزایش مهارت های اجتماعی و توانایی های شغلی و حرفه ای و تحصیلی پیروی می کند. بر این اساس، در بخش پایانی کلام چند روش عملی ذکر می شود. امید است مفید و در راه نیل به هدف مؤثر باشد. ان شاء الله. الف) ایجاد تغییر و اصلاح در شناخت خود از خویشتن باید شناخت خود از توانایی ها، استعدادها، ویژگی های شخصیتی خویش را اصلاح کنید و با واقعیت تطبیق دهید. پس: 1. در برابر آینه ایستاده، جلوه های رفتاری خوشایند، حالات بدنی و برداشت های مثبتی که از وضعیت ظاهری خود دارید، یادداشت کنید و روزی چند بار با صدای بلند بخوانید، مانند این جمله: من خوش قامت هستم.... 2. فهرستی از ده لغت یا عبارت که بیانگر ویژگی های مثبت شخصیت شما است، تهیه کنید و روزی چند بار آن ها را در قالب جمله کاملی که با «مَنْ» شروع می شود، بخوانید؛ مثلاً من باهوش هستم. 3. به مرور و بازگویی خاطرات و تجارب جالب خود در فعّالیّت های عمومی و شخصی روی آورید و حتّی گاه آن ها را برای دوستان صمیمی تعریف کنید. 4. هرگز به اندیشه و شناخت های آزار دهنده مانند احساس حقارت، ناتوانی، بی کفایتی، شرمندگی و... اجازه ندهید فضای ذهن شما را بگیرند. به محض ورود این افکار، ذهنیت های مطلوب و ویژگی های مثبت خود را با صدای بلند تکرار کنید. 5. هرگز تصور کمرو بودن را به ذهن خود راه ندهید و واژه ها و عبارت هایی چون «من خجالتی هستم»، «من کمرو هستم» و «من جرأت بیان ندارم» را به زبان نیاورید. به خود شهامت را تلقین کنید. و با صدای بلند در طول روز، چندین نوبت بگویید من شهامت این سخن، عمل و فعّالیّت را دارم. اجازه ندهید خاطره شکست های قبلی به اندیشه تان راه یابد. موفقیت های گذشته را به خاطر آورید. شناخت خود از جنس مخالف را تصحیح کنید. او نیز شخصی مانند شما و همه انسان های دیگر است. انسان ها در همه امور برابرند و معیار برتری آن ها تقوا است. این حقیقت را همواره به خاطر آورید. ب) اصلاح رفتار و تغییرات رفتاری بکوشید در جهت مخالف کمرویی رفتار کنید: 1. هرگز خود را سرزنش نکنید. 2. بر اساس شناختی که از خود دارید، برای خویش هدفی در نظر بگیرید و برای رسیدن به آن برنامه ریزی کنید؛ مثلاً بر اساس شناخت از خود، ارائه یک گزارش را به عهده گیرید؛ برای تهیه و کیفیت ارائه آن برنامه ریزی کنید و با تمرین در خلوت و نیز ارائه آن نزد دوستان صمیمی و گروهای کوچک خود را برای ارائه در کلاس آماده سازید. 3. هنگام سخن گفتن، خود را گرفتار آداب و رسوم و تکلف های بی مورد نسازید. ساده، راحت و عاری از هرگونه آداب خاصّ هدفتان را بیان کنید. در فعّالیّت های آغازین، خواسته و هدف خود را به صورت یک جمله بنویسید و نوشته را بخوانید. 4. پرسش ها و مطالب اولیه را کوتاه و مختصر انتخاب کنید. 5. ارتباط بصری با مخاطب را حفظ کنید. 6. همیشه سخن را با مقدمه، کلام یا یک کلمه جالب آغاز کنید، از به کارگیری کلمات پیچیده بپرهیزید. کلمات آغازین باید متدوال و جذاب باشند. 7. قبل از سخن گفتن، مطلب مورد نظر را نوشته، در ذهن مرور و تمرین کنید و شکل بیان و مهارت لازم را فراهم آورید. 8. به درستی علمیِ سخنی که می گویید و به جا بودن آن یقین داشته باشید و با مطالعه و پشتوانه علمی قبلی به میدان گفتار گام نهید. 9. هنگام سخن گفتن، به دیگران و قضاوت و حرکات و سکناتشان هرگز توجّه نکنید. گفتارتان را پی گیرید و با خونسردی به هدف بیندیشید. 10. موانع احتمالی و افکار و اعمال مزاحم را شناسایی و ذهن خود را برای مقابله با آن آماده سازید؛ مثلاً اگر خنده حاضران از ادامه سخن بازتان می دارد، شما نیز بخندید. 11. به کار خود پاداش دهید. یک نفس عمیق، به خود آفرین گفتن یا باز گفتن تفصیلی و با آب و تاب آن برای نزدیکان می توانند پاداش به شمار آیند. 12. از جزئیات بکاهید و اصل سخن را به صورت خلاصه و گویا بیان کنید. 13. اجازه سوء استفاده به دیگران ندهید. کافی است به کار خود ادامه داده، در صورت روبه رو شدن با واکنش آنان خود را در برابرشان احساس نکنید. 14. در انجام رفتارهای اجتماعی کوچک و در محیطهای دیگر که بیش تر احساس راحتی می کنید، فعال باشید. این کار را از سلام کردن، احوالپرسی، جواب سلام دادن، نگاه کردن، تعارف کردن و تعارف شنیدن آغاز کنید. و با تمرین به کارهای بزرگ تر و مهم تر گسترش دهید. 15. با افراد فعال و پر تحرکی که احساس خجالت نمی کنند، بیش تر مأنوس باشید و از خجالتی ها فاصله بگیرید. 16. همیشه کلامی برای گفتن و عمل یا هنری برای ارائه به جمع داشته باشید و آن را ارائه کنید. در جاهایی که کم تر احساس کمرویی می کنید و شبیه کلاس است، فعال تر باشید. 17. توجّه داشته باشید تا زمین نخورید راه رفتن نمی آموزید. پس باید نقد دیگران و تمسخر آن ها باشد تا شما مجال رشد یابید. بنابراین، اگر با عکس العمل دیگران روبه رو شدید یا در فعّالیّت های آغازین احساس ناتوانی کردید، از ادامه سخن یا عمل چشم پوشید؛ هر چند می توانید آن را ارائه کنید و از این راه برای ارائه بهتر و کامل تر مطالب آماده شوید. امید واریم با توجّه به اهمّیّت و حساسیت موضوع، با همت عالی و بلند، راهکارهای عملی و روش های تغییر شناخت اهتمام کامل و دقیق و مستمر داشته باشید. تا به هدف نائل آیید. در پایان باید یاد آور شد، این مقصود اندک اندک به دست می آید نه با چند جلسه تمرین و خواندن چند جلد کتاب. اجرای پیوسته دستور العمل ها، تکنیک ها و رفتارها در رسیدن به هدف سودمند است. موفقیت روز افزون شما جوانان جویای دانش و دوستدار پاکی آرزوی ما است.اما اگر منظور از ترس چیزی غیر از آنچه در بالا ذکر شد یعنی ریشه در اعتماد به نفس ندارد توضیحات دیگری نیاز دارد که مختصرا به عرضتان می رسانیم:ترس معقول ترسى است که در آن وقوع یک خطر واقعى وجود داشته باشد. در این ترس، هیچگونه سرزنشى متوجه شخص نمى گردد بلکه از این جهت که از یک امر خطرناک ترسیده و پرهیز نموده است مورد تأیید دیگران قرار مى گیرد. مثلاً اگر کسى از ترس مواجه شدن با یک حیوان درنده خطرناک از رفتن به بیابان و یا جنگل خوددارى کند هیچکس او را بابت این ترس سرزنش نمى کند و بلکه اگر او به این ترس خود اعتنا نکند و خود را در موضع خطر قرار دهد مورد سرزنش افراد عاقل قرار مى گیرد.در مقابل ترس معقول، ترس موهوم قرار دارد یعنى درواقع خطرى انسان را تهدید نمى کند اما توهمات انسان به گونه اى است که او خود را مواجه با خطر مى بیند مانند شخصى که از تاریکى مى ترسد و گمان مى کند خطرى در تاریکى او را تهدید مى کند در حالى که مى داند در آن مکان تاریک هیچ چیز خطرناکى وجود ندارد. این ترس موهوم جبن نامیده مى شود و چیز خوبى نیست و انسان باید این توهمات را از خود دور کند تا بتواند شجاعت لازم در زندگى را داشته باشد.ترس غیر معقول یا هراس ریشه در بدآموزی ها دارد و اغلب اکتسابی است. بشر به علت نادانسته ها(جهل ها) از بدو پیدایش و نیز به دلیل نیافتن راه حل های منطقی از بسیاری عوامل ناشناخته زیستی، چون مرگ و میر، ترس از حیوانات، ترس از آینده ای مبهم و .... همواره هراسان بوده است. البته شروع بسیاری از هراس ها ان قدر تدریجی است که مشکل بتوان بر وجود عوامل تسریع کننده خاص صحه گذاشت.برخی محققین ترس ها را به 5 نوع دسته بندی کرده اند: 1. ترس از تفرد، مثل گریز از ازدحام یا تنها ماندن در خانه. 2. ترس از حیوانات. 3. ترس از قطع عضو. 4. ترس های اجتماعی مثل ترس از زیر نظر بودن دیگران هنگام کار. 5. ترس از طبیعت مثل بلندی کوه.طبیعی است که برای غلبه بر هر یک از انواع ترس که در بالا به آن اشاره شد، راهکارهای مختلفی ارائه شده است. علاوه بر این باید دید این ترس در چه مرحله ای از مراحل رشد انسان شکل گرفته است و متناسب با آن مرحله (کودکی یا نوجوانی یا جوانی و...) راه های غلبه را پیگیری نمود. در عین حال چند نکته را برای غلبه بر ترس سعی کنید که جای ترس را به اعتماد بدهید. اول , آن که ترس واقعی نهفته در پشت ترس فعلی تان را بشناسید و آن وقت ترس اصلی خود را به عنوان افسانه ای از بین ببرید و هر وقت که بدان فکر می کنید بگویید این ترس پنهانی در واقع افسانه است نه واقعیت , در این صورت ترس شما هر اندازه که شدید باشد باز به صورت یک دروغ در نظرتان جلوه گر خواهد شد, زیرا واقعیتی ندارد. دوم , باید با ترس یا واقعه ترسناک خودتان را مواجه کنید. مثلا در زمان دعوا باید بدانید که درگیری یک امر غیر قابل تصور نیست و باید سعی در مقابله با آن داشته باشید. ترس موجب بی قراری می شود و شخص اگر موردی برای ترسیدن هم نداشته باشد مثلا نکند چنین یا چنان شود را برای خود مجسم می کند و برای خودش ترس می تراشد, بنابراین باید سعی کنید در چنین مواقعی دراز بکشید و یکایک قسمت های بدنتان را به حال خود رها کنید, عضلاتتان را شل نمایید. فکرتان را به هیچ چیز متوجه نکنید و یا اگر متوجه کردید خاطرات خویش زندگی تان را مرور کنید. روزی دو سه بار به همین قسم روح و جسمتان را استراحت دهید از جملات خودآموزی استفاده کنید. مثلا با خود بگویید هر وقت دچار وحشت شوم این امر نشانه آن است که خود را آدم خوبی بدانم و یقین داشته باشم که به زودی آرامش به دست خواهم آورد. کلمات مثبت را دائم تکرار کنید.در پایان توجهتان را به نکته اساسی جلب می کنیم:ریشه بسیاری از مشکلات فوق (که در نامه به آن پرداخته اید و ما نیز به طور جداگانه پاسخ داده ایم) احساس حقارت و خود کم بینی و افکار منفی تان است. خود را دست کم می گیرید، توانایی های خودتان را (که به آن حتی اقرار کرده اید) ناچیز می شمارید و هر لحظه و هر روز خود را به ضعیف بودن، کوچک بودن، نداشتن آن کمال و آن ویژگی، حتی نداشتن کمال جسمانی و زیبایی و ... توصیف می کنید. این بزرگترین و مهمترین سد برای پیشرفت شماست. باور داشتن خود به عنوان یک جوان دارای توانمندی خاصی باید محور افکارتان قرار گیرد و هرگز و هرگز خود را به ضعف نقص، کمبود متهم نکنید. آنچه را درباره اعتماد به نفس گفتیم باید به اجرا درآورید و اگر مایل باشید توانمندی ها و همچنین موفقیت های گذشته خود را طی نامه ای برای ما ارسال دارید علاوه بر آن که هر روز آن را که فهرست کرده اید با صدای بلند برای خودتان در جای خلوت بخوانید تا باورتان به خودتان واقعی شود. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه