حدیثی در مورد شعر گفتن در شب و روز جمعه از امام معصوم (ع) در مفاتیح‌الجنان نقل شده؟ این حدیث چقدر صحت دارد؟

به طور مسلم از زبان معصومین –ع- اشعار زیادی شنیده شده که یا از خود آنها است و یا نقل اشعار دیگران است . مثلا اشعار زیادی در مناجات منسوب به امیر مومنان –ع- وجود دارد و در کتاب های مختلفی مثل مفاتیح الجنان نقل شده است و یا اشعاری از امام رضا –ع – و اشعار معروفی که حضرت هادی –ع- در مجلس متوکل خواندند و اهل مجلس را منقلب کردند . از طرفی در صدر اسلام یکى از حربه هاى مخالفان قرآن براى مشغول کردن اذهان ترویج اشعار جاهلى و مشغول نمودن مردم به اشعار پوچ و بى مغز شعرا در وصف شراب و ابرو و .... بوده است لذا از خواندن چنین اشعارى نهى گردیده است. ولى اشعارى که متضمن حکمت و موعظه و یا بیان معارف باشد و دعوت به نیکى و احسان کند هیچ مذمتى ندارد. بلکه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: و ان من الشعر لحکمه؛همانا برخى از اشعار حکمت است (میزان الحکمه، ج 6، ص 2766 ، ح 9436) و حضرت صادق -ع- می فرماید : من قال فینا بیت شعر بنی الله له بیتا فی الجنه ؛ هر کس برای ما اهل بیت یک بیت شعر بگوید خداوند در بهشت برای او خانه ای قرار می دهد . ( همان ، ح 9437) در برخى روایات خواندن شعر در روز و شب جمعه مکروه دانسته شده است. چون در نظام تربیتى و اجتماعى اسلام براى شب و روز جمعه برنامه هاى خاصى از قبیل عبادات، دعا، نظافت، نمازجمعه و... در نظر گرفته شده است به جهت آن که مردم احیانا با اشتغال به شعر و شعرخوانى از برنامه هاى اصلى غافل نشوند خواندن شعر مکروه دانسته شده است. البته شاید دلایل دیگرى نیز داشته باشد که ما بدان واقف نیستیم. این موضوع خصوصا با توجه به این که در گذشته اغلب اشعار حاوى مدح حکام و یا در وصف شراب و مى و... بوده است بسیار قابل تأمل است. قابل ذکر است در برخى روایات بر خواندن شعرى که مشتمل بر کلام زشت و فحش باشد این اثر مترتب شده که اگر شعر در شب جمعه خوانده شده خواندن نماز آن شب و اگر در روز خوانده شده نماز آن روز قبول نمى شود و در روایت دیگرى به این گونه آمده است که: هر کس در روز جمعه شعر بخواند بهره او از آن روز همان شعر است (مستدرک الوسائل، ج 6، ص 100) در این روایت که شعر به صورت مطلق آمده به صراحت سخن از بطلان سایر اعمال به میان نیامده است. اشتغال به اشعار شعرا هر چند سخن حق باشد ،موجب می شود آنطور که سزاوار است به عبادات پرداخته نشود،وفرصت مبارک شب وروز جمعه از بین برود. به طور کلی جمع میان روایات مختلف به این گونه ممکن است که اشعاری که مضمون نامناسب و گمراه کننده داشته باشد و یا مانع عبادت و بندگی در شب و روز جمعه گردد مکروه است اما اشعار پر محتوایی که یاد آور خداوند و بیانگر یاد او و نیز اشعاری که در مدح و معرفی جایگاه والای اهل بیت -ع- است خود مصداق عبادت است و مشمول این روایات نمی باشد . در هر صورت پرهیز از شعر ،در شب جمعه بهتر است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه