پیامبر(ص) فرمودند بعد از من شما ۷۲ فرقه خواهید شد. آیا الان امت اسلام ۷۲ فرقه هستند؟

در کتب حدیثی شیعه و اهل سنت به این مضمون روایت شده که:قوم یهود بعد از حضرت موسی(ع) هفتاد و یک فرقه شدند که از آنها یک فرقه اهل بهشت و هفتاد فرقه اهل جهنمند و نصارا بعد از حضرت عیسی(ع) هفتاد و دو فرقه شدند که از آنها یکی اهل بهشت و هفتاد و یک فرقه اهل جهنم هستند، امت اسلام نیز بعد از نبی اکرم(ص) هفتاد و سه فرقه می شوند که از آن میان یکی در بهشت است و هفتاد و دو فرقه در جهنم خواهند بود.(ر.ک: کافی، ج8، ص244، وسایل الشیعه، ج27، ص49، بحار، ج 10 ص114 و ج24 ص144 و ج28 ص4-29 و ... و از منابع اهل سنت ر.ک: مسند احمدبن حنبل، ج2، ص322 و ج4 ص102، سنن ابن ماجه، ج2، ص1321 و 1322و 1460 و 1461 و سنن ابی داود، ج2، ص390 و سنن ترمذی، ج4، ص 134، مستدرک حاکم، ج1، ص6 و ص128، صحیح ابن حبان، ج15، ص125 و ...)در کتاب روایی شیعه، در بسیاری از این روایات که عمدتا از زبان رسول اکرم(ص) است تصریح شده است که فرقه ناجیه(فرقه ای که اهل بهشت است) شیعیان اهل بیت(ع) هستند. همچنین در یکی از این روایات آمده است که از این هفتاد و سه فرقه، سیزده فرقه قائل به ولایت اهل بیت پیامبرند که از این سیزده فرقه، دوازده فرقه اهل آتشند و تنها یکی اهل نجات است.(ر.ک بحارالانوار، ج28، ص13)از حیث سندی برخی علمای شیعه و سنی صحت این روایات را نپذیرفته برخی نیز آن را مسکوت گذاشته اند اما برخی دیگر از آنها را صحیح دانسته و درصدد شمارش فرقه ها برآمده اند. شهرستانی در کتاب ملل و نحل بیشترین افراط را در این زمینه به خرج داده و به تکثیر افراطی فرق پرداخته است . آیه الله سبحانی در ملل و النحل ج1، ص25و 26 فرموده اند این قبیل احادیث مستفیض بوده و دارای کثرت نقل هستند این کثرت طرق روایت ضعف سندی آن را جبران می کند لذا در انسان این اطمینان حاصل می شود که حدیث از معصوم صادر شده است.اگر بپذیریم که این گونه احادیث درست هستند آن گاه این سوال مطرح می شود که کدام فرقه ها مرادند. فرقه های اصلی یا فرقه های فرعی که از شاخه های فرقه های اصلی هستند. فرقه های اصلی تا زمان حاضر کمتر از هفتاد و سه فرقه اند و فرقه های فرعی بسیار بیش از هفتاد و سه فرقه اند. لذا به یقین مراد از آن فرقه های فرعی نیستند، پس مراد فرقه های اصلی هستند و چون حدیث به زمان معینی دلالت ندارد لذا می توان گفت چه بسا تا زمان ظهور حضرت مهدی(عج) هفتاد و سه فرقه اصلی در اسلام پدید خواهد آمد. البته این در صورتی است که دقیقا عدد ذکر شده مورد نظر باشد , ولی احتمال دیگر این است که مراد از آن کثرت فرق باشد. در این صورت اصل سوال منتفی است , والله اعلم. البته بازشناسی فرقه های اصلی از فرعی نیز کار آسانی نیست و طبیعی است که بین علما در این امر اختلاف نظر وجود خواهد داشت.فرقه ناجیه کدام است؟1. برخی گفته اند، فرقه ناجیه فرقه ای است که اکثریت دارد، این فرض باطل است چون اکثرت ملاک حقانیت نیست خداوند متعال می فرماید: « وَ ما یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاّ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ» (یوسف/106) و می فرماید: «وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النّاسِ لا یَعْلَمُونَ»(یوسف/21) و فرمود: « وَ قَلیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ»(سباء/13)2. برخی گفته اند از روایت چنین برمی آید که فرقه ناجیه فرقه ای است که روش پیامبر و اصحاب او را پیش گرفته اند. اما این ملاک نیز کارساز نیست چون همه فرقه ها مدعی هستند که پیرو پیامبر و اصحاب او هستند ثانیا در تعریف اصحاب هم بین فرقه ها اختلاف نظر است.3. شیعه با استناد به حدیث « ان مثل اهل بیتی فیکم، مثل سفینه نوح من قومه، من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق»(المستدرک علی الصحیحین ج3، ص151) و حدیث متواتر ثقلین یعنی « انی تارک فیکم الثقلین ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا من بعدی ابدا کتاب الله و عترتی اهل بیتی، ان اللطیف الخبیر نبأنی ما انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض»(این حدیث با تعابیر مختلف در منبع اهل سنت آمده است(که برخی از آن منابع عبارتند از: مسند احمدبن حنبل، ج3، ص14 و 17 و 26، مسند ابن جعد، ص397، المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج3، ص109و 148؛ السنن الکبری، نسائی، ج5، ص45 و البدایه و النهایه، ابن کثیر، ج5 ص228) معتقد است که فرقه ناجیه پیروان اهل بیت عصمت(ع) است.جهت مطالعه بیشتر ر.ک فرق و مذاهب کلامی، علی ربانی گلپایگانی، ص13 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه