عصمت حضرت فاطمه زهرا(عليها السلام) با چه ادلّه اى ثابت مى گردد؟

ناطقه ى مرا مگر روح قدس كند مدد***تا كه ثناى حضرت سيده ى نساء كند. نفخه ى قدس بوى او، جذبه ى انس خوى او***منطق او خبر ز «لاينطق عن هوى» كند «مفتقرا» متاب رو از در او به هيچ سو***زان كه مس وجود را فضه ى او طلا كند[1] جواب : سلام و درود خدا بر سرور زنان جهان كه تاريخ، گواه زندگىِ سرشار از معنويّت او است و آيه ى تطهير نشان عصمت او. براى اثبات عصمت حضرت زهرا(عليها السلام) ادله ى گوناگونى به كار مى آيند كه در اين جا برخى از آن ها را مورد بررسى قرار مى دهيم: 1.آيه ى تطهير بخشى از آيه ى 33 سوره ى احزاب كه به آيه ى تطهير شهرت يافته، همواره كانون توجه انديشمندان شيعه و سنى بوده و بحث هاى گوناگونى برانگيخته است. همگان بر اين باورند كه اين آيه فضيلت والايى را براى اهل بيت به اثبات مى رساند و انديشمندان شيعه، اين فضيلت را برابر با عصمت مى دانند. بر اساس اين آيه، اراده ى تخلّف ناپذير خداوند بر اين تعلّق گرفته است كه هرگونه پليدى را از اهل بيت بزدايد و آنان را به طور كامل پاك و پاكيزه گرداند. چنين برداشتى از آيه با بررسى واژه هاى به كار رفته در آن، هم چون اراده، رجس، اذهاب و تطهير تأييد مى گردد و جاى ترديدى براى حق جويان باقى نمى گذارد. جاى آن نيست كه در اين نوشتار كوتاه، به تفصيل در باره ى چگونگى دلالت آيه بر عصمت اهل بيت سخن برانيم و عمق واژه هاى به كار رفته در آن را بكاويم. از اين رو، به بيان روايتى از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) كه در كتاب هاى اهل سنّت نقل گرديده است، بسنده مى كنيم. بر اساس اين روايت، رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم)پس از قرائت آيه ى تطهير فرمودند:«فَأنَا وَ اهل بيتى مُطهَّروُن مِن الذنُوب»[2]؛ پس من و اهل بيت ام از گناه پيراسته ايم. بى ترديد، فاطمه ى زهرا(عليها السلام) جزء اهل بيت پيامبر است و اگر در بيان فضيلت او دليل ديگرى نمى داشتيم، همين آيه كافى بود كه او را در صدر زنان عالَم بنشاند. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) با شيوه هايى به يادماندنى، اهل بيت را به همگان معرفى نموده و راهِ هرگونه توجيهى را بسته است. بر اساس روايات فراوانى كه به حديث كساء شهرت يافته اند، رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم)پارچه اى را بر روى خود و على و فاطمه و فرزندانشان، حسن و حسين انداخته، جمله ى «اللّهم هؤلاء اهل بَيتى» را براى آيندگان به يادگار گذاشتند و در پاسخ به ام سلمه كه يكى از شايسته ترين همسران پيامبر بود و پيوستن به اصحاب كساء را درخواست مى نمود، فرمودند: «رحمت خدا بر تو باد. تو همواره به راه خير و رستگارى بوده اى و چه قدر من از تو راضى ام! ليكن اين فضيلت ويژه ى من و اين چند نفر است»[3]. پيامبر گرامى براى آن كه وظيفه ى خويش را در تبيين آيات الهى به گونه ى شايسته اى به جاى آورند، به اين مقدار نيز بسنده نكرده، با به كارگيرى شيوه اى فراموش نشدنى و در مدت زمانى نسبتاً طولانى، آن هم به صورت هر روزه، به معرفى اهل بيت پرداختند. در روايتى از ابن عباس در اين باره آمده است: رسول خدا تا نُه ماه، روزى پنج مرتبه، هنگام فرارسيدن وقت نماز به در خانه ى على بن ابى طالب مى آمدند و مى فرمودند: درود و رحمت و بركات خدا بر شما اهل بيت باد. خداوند اراده نموده تا هرگونه پليدى را از شما اهل بيت دور گرداند و به طور كامل و شايسته پاكتان سازد. وقت نماز است، آماده شويد. رحمت خدا بر شما باد[4]. 2.روايات مربوط به عصمت اهل بيت(عليهم السلام) علاوه بر آيه تطهير، رواياتى كه شيعه و سنى از رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) گزارش نموده اند، فضايلى براى اهل بيت برمى شمرد كه جز با عصمت آنان سازگار نيست؛ چنان كه در حديث معروف ثقلين آمده است[5]: انّى تارِك فيكُم الثِقلَين كِتابُ اللّه وَ عِترَتى، ما ان تَمَسّكتُم بِهِما لَن تَضلّوا ابَداً، لَن يَفتَرِقا حَتّى يَرِدا عَلىّ الحَوض[6]؛ من در ميان شما دو چيز گران بها باقى مى گذارم: كتاب خدا و عترتم. تا وقتى كه به آن دو تمسك كنيد، گم راه نخواهيد شد. هيچ گاه اين دو از يك ديگر جدا نمى شوند، تا آن گاه كه بر سر حوض (كوثر) بر من وارد گردند. اگر اهل بيت پيامبر معصوم از گناه و خطا نبودند، پى روى از آنان همواره موجب هدايت نمى گرديد و جدايى ناپذيرى آنان از قرآن، معناى روشنى نمى يافت. 3.روايات مخصوص به عصمت حضرت زهرا(عليها السلام) در اين جا نيز از روايات فراوانى مى توان بهره برد، اما تنها به يكى از آن ها كه محدّثين شيعه و سنّى روايت نموده اند، بسنده مى كنيم: ان اللّه تَبارَكَ وَ تَعالى يَغضِبُ لِغَضَب فاطِمَة وَ يَرضى لِرِضاها[7]؛ همانا خداوند بلند مرتبه با غضب فاطمه غضب ناك و با رضايت او خشنود مى شود. نكته ى درخور توجه در اين روايت آن است كه رضايت و نارضايتى فاطمه ى زهرا(عليها السلام) محور خشنودى و ناخشنودى خداوند خوانده شده است. و اين حقيقت، جز عصمت همه جانبه ى آن حضرت، تفسير ديگرى برنمى تابد. خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمى گردد و هيچ گاه به گناه و سرپيچى از فرمانش رضايت نمى دهد. اگر حضرت زهرا(عليها السلام) به گناه دست مى زد و يافكر انجام آن را در سر مى پروراند، به چيزى خشنود گرديده بود كه خدا از آن خشنود نيست؛ در حالى كه در اين روايت، رضايت الهى پيوندى ناگسستنى با خشنودى فاطمه(عليها السلام) يافته است. اعتراف ضمنى يكى از دانشمندان اهل سنت را پايان بخش اين قسمت مى سازيم. آلوسى، يكى از پرآوازه ترين مفسران اهل سنت، در تفسير آيه ى 42 سوره ى آل عمران، از يك سو حضرت مريم(عليها السلام) را معصوم از گناه شمرده، از تمامى پليدى هاى حسّى، معنوى و قلبى پاك مى داند و از سوى ديگر، بر ديدگاه كسانى كه وى را سرور تمامى زنان جهان، از آغاز تا انجام مى شمارند، مى تازد و با اقامه ى شواهد گوناگونى چنين نتيجه مى گيرد كه اين ويژگى شايسته ى فاطمه ى زهرا(عليها السلام)است.[8] پر واضح است كه جمع ميان اين دو سخن، جز با پذيرش عصمت حضرت زهرا(عليها السلام)سازگار نيست. پی نوشتها:[1]. محمد حسين غروى اصفهانى(مفتقر)، ديوان مفتقر. [2]. الدرالمنثور، ج 5، ص 199. [3]. بحارالانوار، ج 10، ص 141؛ هم چنين ر.ك: الدر المنثور، ج 5، ص 198. [4]. الدر المنثور، ج 5، ص 199. [5]. علاوه بر حديث ثقلين، احاديث معروفى هم چون حديث سفينه و حديث امان نيز به روشنى بر مقصود دلالت مى كنند. براى آگاهى از منابع اين دو روايت و چگونگى دلالت آن ها بر عصمت اهل بيت، ر.ك: پژوهشى در عصمت معصومان، ص 328ـ325. [6]. برخى از منابع اهل سنت كه با عبارت كم و بيش متفاوت اين حديث را نقل نموده اند، عبارت اند از: مسند احمد بن حنبل، ج 4، ص 366؛ سنن بيهقى، ج 2، ص 148؛ كنز العمال، ج 1، ص 189ـ185؛ المستدرك على الصحيحين، ج 3، ص 118؛ خصائص اميرالمؤمنين، ص 21؛ تاريخ بغداد، ج 8، ص 442؛ صحيح مسلم، ج 5، ص 26 (كتاب فضائل الصحابة)؛ الدر المنثور، ج 6، ص 7 (ذيل آيه ى مودّت)؛ و سنن ترمذى، ج 5، ص 662 (كتاب المناقب). [7]. كنزالعمال، ج 12، ص 111؛ هم چنين، ر.ك: المستدرك، ج 3، ص 167؛ الصواعق المحرقه، ص 175؛ مجمع الزوائد، ج 9، ص 203؛ ذخاير العقبى، ص 39؛ الاصابة، ج 4، ص 378؛ اسد الغابة، ج 6، ص 224؛ و ميزان الاعتدال، ج 3، ص 206. [8]. روح المعانى، ج 3، ص 137.منبع: حسن يوسفيان ، پرسمان عصمت، مركز مطالعات و پژوهش هاى فرهنگى حوزه علميه قم، 1380. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه