درباره وحی به مادر موسی مطالبی می خواستم

وحی در لغت به معنای اشاره کردن، نوشتن، الهام، کلام پنهانی و هر چیزی است که به دیگری القاء می‌شود. امّا در اصطلاح عام عبارت است از نوعی دریافت پنهانی و درونی از خداوند متعال. این تعریف از وحی افزون بر اینکه وحی مخصوص به انبیاء را شامل می شود، شامل الهامات الهی به اولیاء و افراد مؤمن نیز می شود همچنین می تواند رؤیای صادقانه را هم شامل می شود بلکه فراتر از آن شامل گرایش های غریزی انسانها و حیوانات نیز می شود و حتی شامل خواص طبیعی غیر زنده نیز می شود. این واژه در قرآن در چهار معنا استعمال شده است: 1- اشاره پنهانی و پوشیده؛ «فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ فَأَوْحَى إِلَیهِمْ أَن سَبِّحُواْ بُکْرَةً وَ عَشِیا» (از محراب به سوی قومش شتافت و به اشاره به آنان القاء کرد که صبح و شام خدا را تسبیح کنند)[1] 2- امر غریزی و تکوینی؛ «وَ أَوْحَى رَبّــُکَ إِلَى النـَّحْلِ أَنِ اتَّخـِذِى مِنَ الْجِـبَالِ بُیــوتًا وَ مِنَ الشَّــجَرِ وَ مِمَّا یعْرِشُــونَ» (پروردگار تو به زنبور عسل وحی کرد که خانه‌های خود را در میان کوه‌ها و درختان بنا کند.)[2] 3- الهام نفسانی به افراد عادی؛ این الهام ممکن است خاطره ذهنی یا القای روحی و روانی از عالم بالا باشد.«و َأَوْحَینَآ إِلَى أُمِ ّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِیهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَیهِ فَأَلْقِیهِ فِى الْیمِ ّ وَ لَا تَخَافِى وَ لَا تَحْزَنِى إِنَّا رَآدُّوهُ إِلَیکِ وَ جَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِینَ» (به مادر موسی وحی کردیم که طفل خود را شیر بده و اگر ترسیدی که فرعون گزندی به او رساند او را در نیل رها کن)[3] 4- الهام غیبی به پیامبران؛ وحی به این معنا بیش از هفتاد بار در قرآن کریم به کار رفته است؛ از جمله آن که:«نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَآ أَوْحَینَآ إِلَیکَ هَذَا الْقُرْءَانَ»(ما به وسیله وحی این قرآن به تو بهترین داستان‌ها را برای تو بیان می‌کنیم)[4]اما وحی در اصطلاح خاص و در علم کلام مخصوص انبیاء(ع) است. که این ویژگی ها را دارد: اولا همراه با آگاهی بسیار بالا نسبت به وحی کننده و مفاد وحی است. ثانیا هیچ شک و شبهه و ابهامی در آن راه ندارد. ثالثا در مسیر هدایت عامه مردم است و رابعا از مقوله اعجاز است و کسی جز پیامبر خدا نمی تواند از آن برخوردار شود. وحی ای که به معنی الهام است در اثر تهذیب نفس و پاکی دورن برای بسیاری از عرفا و اولیاء الهی حاصل می شود ولی وحی به معنی خاص آن از راه کسب و اکتساب حاصل نمی شود و موهبتی الهی است و هیچ راهی برای کسب آن وجود ندارد. با این مقدمه روشن می شود که وحی القاء شده به مادر حضرت موسی(ع) نیز از نوع الهام الهی بوده است. الهامی که به مادر موسی(س) شده است، نوعی وحی و سخن الهی به قلب مادر موسی بوده است. مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می فرمایند: «وحی فرستادن نوعی سخن گفتن نهانی است و در قرآن در سخن گفتن خداوند با برخی از آفریدگانش به نحو الهام، القاء و افکندن در قلب به کار برده می شود. مثل «بأن ربک أوحی لها[5]». پس این وحی دستور صریح بوده است که به قلب مادر موسی الهام شده بود. منتها باید بدانیم که سخن گفتن خداوند به نحو سخن گفتن ما نیست که نیاز به تارهای صوتی و ایجاد صوت باشد. بلکه نفس القاء مطلب و تفهیم دستور به نحوی که مخاطب به خوبی آن را درک می کند، سخن گفتن است. به هر حال زنی که شایستگی داشته باشد که مادر دو پیامبر الهی باشد - موسی و هارون - که یکی از آنها از پیامبران اولوا العزم است، یقینا از اهل تقوا و معرفت و فهم و عرفان است و قدرت دریافت الهام و وحی الهی را نیز دارد[6]. [1] مریم/11[2] نحل/68[3] قصص / 7[4] یوسف/ 3[5] زلزله/5[6] تفسیر المیزان، ج 16، ص 13، بحث روایی ذیل آیه 7 سوره مبارکه قصص .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه