فرهنگ سازي نماز با استفاده از بديعه پردازي چطور ايجاد مي شود؟

الگوي بديعه پردازي يکي از الگوهاي فعال در فرايند ياد دهي ـ يادگيري الگوي بديعه پردازي است، که از خانواده اطلاعات پردازي مي باشد. اين الگو قوه خلاقيت دانش آموزان را افزايش مي دهد، زيرا راهبردهاي آن، ذهن آنان را به تفکر در زمينه ابعاد گوناگون موضوع ترغيب مي کند و در هر موقعيتي، به توليد ايده هاي جديد و درک نحوه ارتباط بين مفاهيم مي پردازند. در اين الگو، براي دريافت مفاهيم جديد و کاربرد آنها، مشابه سازي مي گردد و فعاليت ها از طريق قياس هاي گوناگون دنبال مي شود. در جريان اجراي اين الگو، نقش معلم هدايت دانش آموزان براي انجام دادن قياس هاي مستقيم و شخصي است. مراحل الگو بديعه پردازي مرحله اوّل: توصيف شرايط موجود مرحله دوّم: قياس مستقيم مرحله سوم: قياس شخصي مرحله چهارم: تعارض فشرده مرحله پنجم: قياس مجدّد مستقيم مرحله ششم: بررسي مجدّد وظيفه اوليه ـ با توجه به اين مراحل، سعي مي نماييم نمايي کلي از اين الگو در بحث نماز ارائه نماييم. مرحله اول: توصيف مفهوم نماز؛ يعني فرزندان ما با کمک والدين و مربيان در مورد مفهوم نماز بحث مي کنند و اينکه نماز به چه معني است و از طرفي چه کسي واجب گرديده است (خوب است کودک آشنايي اجمالي پيدا کند که از طرف چه کسي واجب شده است). مرحله دوم: قياس مستقيم؛ فرزندان ما در اين مرحله نماز را با مفاهيم ديگري چون کتاب، مدرسه و... مقايسه مي کند و به تفسير آنها مي پردازند و يک نوع تفاوت ميان آنها مشاهده مي کند چون نماز از مفاهيم انتزاعي است و براي او يک چيز جديد است. مرحله سوم: قياس شخصي؛ در اين مرحله فرزند ما بين خود و مفهوم نماز همسويي و همدلي ايجاد مي کند و يک نوع انگيزه و رغبت در انجام آن پيدا مي کند. مرحله چهارم: تعارض فشرده؛ دراين مرحله ممکن است فرزند ما به توصيف مجدد واژه نماز بپردازد و احيانا کلمات جديد که متناقض با کلمه نماز هست، را توضيح دهد و از رهگذر آن به معناي وسيع تري از مفهوم نماز دست پيدا نمايد. مرحله پنجم: قياس مجدد مستقيم؛ مرحله ششم: بررسي مجدد مساله اوليه. به نظر مي رسد که در امر فرهنگ سازي نماز استفاده از روش هايي که در علوم تخصصي رايج است (مثل بديعه پردازي)، مي تواند تاثيرگذار باشد؛ از آنجا که استفاده از اين روش منجر به شناخت مي گردد، زمينه ساز فرهنگ سازي نماز در جامعه هم خواهد شد. يادآوري اين نکته لازم است که آنچه گفته شد استنباط شخصي است و چه بسا که درست نباشد و لذا شما خواننده محترم مي توانيد نظر اصلاحي خود را بيان نماييد. اما چنانچه گفته شد روش بديعه پردازي مي تواند زمينه ساز باشد نه يک روش منحصر به فرد. در ادبيات ديني ما همان طوري که اصل فعل نماز يک امر مهم تلقي شده است، راه ترويج و فرهنگ سازي آن نيز با اهميت ارزيابي گرديده و تمهيداتي براي آن انديشيده شده است. براي تحقق اين مهم، لازم است به سيره معصومين ـ عليه السلام ـ مراجعه نمايم. در سيره آنها چند نکته به چشم مي خورد که توجه به آنها ضرورت مي يابد: 1. سن آموزش نماز از آنجا که نماز يک امر عظيم است نمي توان انتظار داشت که کودک در يک شب يا يک سال به آن عادت کند بلکه به تدريج آن را بايد بياموزد شايد بدين سبب است که معصومين ـ عليه السلام ـ هشت سال را به اين کار اختصاص داده اند و توصيه کرده اند که آموزش نماز را از سجده آغاز و بتدريج کامل شود. دراين فرايند، به موازات رشد کودک، آموزش نماز جدي تر و کامل تر مي شود تا در حدود ده سالگي به اوج خود مي رسد، زيرا اين سنين در روند شکل گيري کودک بسيار مهم است. اگر در نه تا ده سالگي عادت به نماز ايجاد نشود عادت ديگري جاي آن را مي گيرد. 2. مراحل آموزش نماز براي زمينه سازي، کلمه توحيد (لا اله الا الله) و رسالت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ تا چهار سالگي به کودک تلقين مي شود و زماني که کودک توان فهم نماز را يافت (پنج سالگي) او را رو به قبله مي کنيم و سجده کردن را به اومي آموزيم، در مرحله بعد دو کار انجام مي شود: رکوع و سجود در شش سالگي به کودک آموزش داده و براي آن باز خواست هم مي شود و سپس در هفت سالگي از او مي خواهد که براي نماز دست و صورتش را نيز بشويد که تنها صورتي از وضو است اين کار را تا نه سالگي تمرين مي کند. 3. سهل گيري در اقامه نماز نکته ديگر در سيره معصومين ـ عليه السلام ـ اينکه آنها در اقامه نماز سهل گيري مي کردند لذا امام سجاد ـ عليه السلام ـ به کودکان دستور مي دادند که نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را در يک وقت بخوانند؛ به ايشان اعتراض شد، حضرت فرمودند که اين کار براي آنان سبک تر است و بهتر به انجام آن مي پردازند و نماز را ضايع نمي کنند و به کار ديگري مشغول نمي شوند. 4. نکته قابل توجه ديگر در فرايند فرهنگ سازي نماز در سيره معصومين ـ عليه السلام ـ همراهي در نماز است، يعني هرگاه کودکان به نماز مي ايستادند آنان را در نمازشان همراهي مي کردند. گذشته از آنچه بيان شد، اهميت دادن بزرگترها به نماز، برپايي نماز به جماعت، ترغيب و تشويق، پاداش دادن بخاطر نماز (اعم از مادي و تاييد اجتماعي)، مناسب و زيبا بودن مکان (مساجد و نمازخانه ها) از زمينه هايي است که در فرهنگ سازي نماز نقش تعيين کننده دارد. نکته قابل توجه ديگر اينکه، خانواده ها براي نماز برنامه ريزي داشته باشند، همانگونه که براي کار هاي ديگر وقت تعيين مي کنند براي نماز هم وقت در نظر بگيرند، از زمان ها طوري بهره گيري شود که با زمان نماز در تزاحم نباشد، به عنوان مثال اگر در خانه، شب به مدت طولاني به تماشاي فيلم سپري شود جوان خانواده براي اقامه نماز صبح رغبت ندارد. پس برنامه ريزي در نماز از پايه هاي اساسي در فرهنگ سازي است. جمع بندي و نتيجه گيري براي فرهنگ سازي نماز از راه هاي نوين از جمله الگوي بديعه پردازي مي توان بهره گرفت، ديگر اينکه همچنان که از سيره معصومين ـ عليه السلام ـ بيان شد، براي اين کار از دوران کودکي بايد به آموزش نماز پرداخته شود زيرا دوران کودکي تاثيرپذيري زياد است، اگر نماز بدرستي آموزش داده شود جز شخصيت کودک مي گردد و اين در فرهنگ سازي نماز کمک خواهد کرد. مساله ديگر در فرهنگ سازي نماز تقويت باور هاي ديني در افراد است. اميدوارم که موفق باشيد و هر لحظه گامي بلند در جهت رشد و شکوفايي و تقرب الهي برداريد. انشاء الله. در انتهاي نوشته خود را مزين به حديثي نوراني مي نماييم. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه