مراحل سیر و سلوک و رسیدن به ایمان و یقین کامل کدام است؟ آیا در عصر حاضر کسانى به این مقامات رسیده اند؟

مراحل سیر و سلوک در پاسخ به این سؤال، توجّه به چند نکته بایسته است: یکم. سیر و سلوک عبد به سوى خدا، سیرى عمودى است، نه افقى و مقصود از عمودى، عمودى در هندسه الهى است، نه در هندسه طبیعى؛ یعنى، راه یافتن به مکانت برتر است، نه رفتن به مکانى برتر. دوّم. این سیر باطنى و عمودى، مسافت و مسیرى دارد و مسافت و مسیر را مى توان به درجات گوناگون تقسیم کرد. سالکان این راه، سفرنامه خود را به صورت «رساله سیر و سلوک» بازگو کرده اند. سوّم. کسى که براى نخستین بار این راه را طى مى کند، آن را بدون نام و نشان مى پیماید و علایم آن را در خود مى بیند و آنچه را که یافت، به عنوان علامت و منزلگاه ذکر مى کند تا براى دیگران، پیمودن آن راه آسان باشد. اولیا و انبیا(ع)، بدون تعلیم بشرى، مبتکران سیر و سلوک اند و این راه را بدون معلم بشرى، با دشوارى پیموده و راه هاى بسته را باز و علامت گذارى کرده اند و همه سالکان عارف، شاگردان آنان هستند. چهارم. «یقین» در حد اعلاى خود و در برترین رتبه خویش، بر اساس مراحل سیر و سلوک عارفان - که منطبق با آیات و روایات و مبتنى بر برهان هاى عقلى است - یکى از مراحل است و نه تنها و آخرین مرحله. با توجّه به مطالب یاد شده، افرادى که به مرحله «یقین»؛ بلکه بالاتر از آن رسیده اند؛ بنابر اطلاعات و آگاهى ما، انگشت شمار بوده اند و حالات و درجات بسیارى از آنان، پس از مرگشان آشکار شده است؛ چرا که کتمان و نگه داشتن سرّ، شرط تداوم و تکامل راه است. آنچه که مى توان در زمان حاضر گفت، عارفانى چون سیدعلى قاضى، انصارى همدانى، الهى (برادر علامه طباطبایى)، امام خمینى، شیخ جواد ملکى تبریزى، علامه طباطبایى، آیت اللّه بهجت و ... به مرحله یقین؛ بلکه بالاتر از آن رسیده اند. در پایان پاسخ، حدیث ذیل را هدیه کرده و به اندیشه در آن توصیه مى کنیم: امام صادق(ع) مى فرماید: «خداوند عزّ و جل ایمان را بر اساس هفت بخش نهاده است: 1. احسان و نیکوکارى، 2. صدق و راستى، 3. یقین، 4. رضا، 5. وفا، 6. علم، 7. بردبارى. سپس این بخش ها و سهم ها را در میان مردم تقسیم فرمود. آن که خداوند متعال این هفت سهم را در او برقرار ساخت، فردى است که داراى ایمان کامل مى باشد. پروردگار عالم، به برخى از مردم یک سهم و به برخى دیگر دو سهم و به عده اى سه سهم را اعطا فرموده است. این عطا تا آنجا پیش مى رود که گروهى، از تمام هفت سهم ایمان برخوردار مى گردند. کسى که واجد یک سهم از ایمان است و بیش از آن توانایى ندارد، دو سهم را به او تحمیل نکنید و کسى که داراى دو سهم است، به اندازه سه سهم تحمیل ننمایید و ... زیرا با این کار بارشان را سنگین مى سازید. از این رو باید به تدریج، بر هفت سهم ایمان (ایمان کامل) دست یابند». اصول کافى، ج 3، صص 83 - 85. اى خداى با عطاى با وفارحم کن بر عمر رفته در جفا مثنوى، دفتر اول، بیت 2189. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه