توضیحاتی در مورد ایام فاطمیه لطفا بفرمایید: تاریخ شروع و پایان، فاطمیه اول ودوم، پیراهن مشکی پوشیدن و ... .

در دو زمان ایام فاطمیه برگزار مى شود که به فاطمیه اول و دوم مشهورند . روز شهادت حضرت فاطمه ( س ) بنابر فاطمیه اول روز سیزدهم جمادى الاولى است و بنا بر فاطمیه دوم روز سوم جمادى الاخره است . علت این که ایام فاطمیه چنین شده ، این است که در برخى روایات آمده است که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها ، پس از وفات پیامبر اسلام ( ص ) ، 75 روز زنده مانده است و بر اساس این روایات ، روز شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها روز سیزدهم جمادى الاولى است . و در برخى روایات آمده است که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پس از پیامبر 95 روز زنده بوده است لذا تاریخ شهادت آن حضرت سوم جمادى الاخره مى شود . ( . ک . بحار الانوار ج 43 ) چون دقیقا تاریخ شهادت معلوم نیست که کدام است ، علما و بزرگان و شیعیان به هر دو مورد عمل مى کنند . شیخ عباس قمى ، در منتهى آلامال آورده است : بهتر است به هر دو روایت عمل بکنیم و در هر دو تاریخ عزادارى کنیم . ( منتهى الامال ، ج 1 ، ص 259 ) دهه اى را که روز شهادت در آن واقع شده دهه فاطمیه مى گویند دهم تا بیستم ماه جمادى الاولى را دهه اول واول تا دهم ماه جمادى الاخر را دهه دوم گویند . در باره سیاهپوشى باید گفت : شواهد فراوان تاریخى و ادبى ، بیانگر این حقیقت است که بسیارى از ملل و اقوام جهان ، از دیر زمان ، در ایام عزا سیاه مى‌پوشیده‌اند . به ذکر چند نمونه از ایران ، یونان باستان و عرب اشاره مى‌شود . الف . ایران باستان شواهد فراوانى در متون کهن ایرانى وجود دارد که سیاه‌پوشى را نشان ماتم و اندوه قلمداد کرده است . شاهنامه فردوسى - که بیانگر فرهنگ و تمدن کهن ایران است - پر است از مواردى که جامه سیاه را نمود عزا و غم تلقى کرده است . در خصوص زمانى که رستم به دست برادرش شغاد ، ناجوانمردانه کشته شد ، فردوسى مى‌سراید : {S به یک سال در سیستان سوگ بود # همه جامه‌هاشان ، سیاه و کبود S} در عصر ساسانیان نیز ، هنگامى که بهرام گور درگذشت ولیعهدش یزدگرد ، چنین کرد . {S چهل روز سوگ پدر داشت راه # بپوشید لشگر کبود و سیاه S} فریدون هم که از جهان درگذشت ، نواده و جانشین وى چنین کرد : {S منوچهر ، یک هفته با درد بود # دو چشمش پر از آب و رخ زرد بود S} {S سپاهش همه کرده جامه سیاه # توان گشته شاه و غریوان سپاه S} و این سیاه‌پوشى به نشانه عزا تا زمان حاضر ، در ایران رایج و متداول باقى مانده است . [ [ 1 ب . یونان باستان در اساطیر یونان باستان ، آمده است : زمانى که تیتس از قتل پاتروکلوس به دست هکتور ، شدیداً اندوهگین شد به نشانه عزا ، سیاه‌ترین جامه‌هایش را پوشید . این امر نشانگر آن است که قدمت رسم سیاه‌پوشى در یونان ، به عصر هومر بازمى‌گردد . در میان عبرانیان ( یهودیان قدیم ) نیز رسم آن بود که در عزاى بستگان خویش ، سرها را مى‌تراشیدند و بر آن خاکستر مى‌پاشیدند و لباس‌شان در این گونه مواقع ، سیاه‌رنگ یا نزدیک به آن بود . [ [ 2 بستانى در دائره المعارف خود ، رنگ سیاه را براى عزا در تمدن اروپاى قرن‌هاى اخیر ، به عنوان مناسب‌ترین رنگ گزارش کرده ، مى‌نویسد : طول دوران عزادارى - بر حسب درجه نزدیکى به مرده - از یک هفته تا یک سال طول مى‌کشد و بیوه زنان ، دست کم تا یک سال عزا مى‌گیرند و در این مدت لباس‌هاى آنان سیاه‌رنگ و خالى از هرگونه نقش و نگار و زیورآلات است . [ [ 3 ج . عرب تاریخ ، شعر ، لغت و سیره نشان مى‌دهد که عرب رنگ سیاه را رنگ عزا شناخته‌اند . زمخشرى ( ادیب و مفسّر قرن ششم ) مى‌نویسد : یکى از ادیبان مى‌گوید : راهبى سیاه‌پوش را دیدم و بدو گفتم : چرا سیاه پوشیده‌اى ؟ گفت : عرب زمانى که کسى از آنها مى‌میرد ، چه مى‌پوشد ؟ گفتم سیاه مى‌پوشد ، گفت من نیز در عزاى گناهان سیاه پوشیده‌ام . [ [ 4 در کتاب‌هاى تاریخى ، گزارش شده است : عرب ، در مواقع مصیبت ، جامه خویش را به رنگ سیاه مى‌کرد . [ [ 5 در عصر پیامبر ( ص ) پس از پایان جنگ بدر - که هفتاد تن از مشرکان و قریش به دست مسلمین به خاک هلاکت افتادند - زنان مکه در سوگ کشتگان خویش ، جامه سیاه پوشیده‌اند . [ [ 6 این شواهد تاریخى و ادبى ، نشان مى‌دهد که رنگ سیاه از دیر باز در میان بسیارى از ملل و اقوام نشان عزا و اندوه بوده است و این امر اختصاص به ایران یا دوران اسلام نداشته است بلکه اعراب پیش از اسلام ، ایرانیان و یونانیان باستان نیز به رسم عزا ، جامه سیاه یا کبود مى‌پوشیده‌اند . [ . 2 [ 7 سیاه‌پوشى در میان اهل‌بیت گزارش‌هاى مستند بیانگر این حقیقت است که پیامبر اسلام ( ص ) و ائمه اطهار ( ع ) نیز مهر تأیید بر این سنت منطقى و رسم طبیعى گذاشته و خود در مقام عمل ، در عزاى عزیزان خویش سیاه پوشیده‌اند . به روایت ابن‌ابى‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه ، امام حسن ( ع ) در سوگ امیرمؤمنان على ( ع ) ، جامه‌هاى سیاه بر تن کرد و با همین جامه به میان مردم آمد و براى آنان خطبه خواند . [ [ 8 بنابر حدیثى که اکثر محدثان آن را نقل کرده‌اند ، امام باقر ( ع ) فرمودند : زنان بنى‌هاشم در سوگ ابا عبد الله ( ع ) جامه سیاه بر تن کردند : « لما قتل الحسین بن على ( ع ) لبس نساء بنى‌هاشم السواد و المسوح و کن لاتشتکین من حر و لابرد . . . » زمانى که امام حسین بن على ( ع ) به شهادت رسید ، زنان بنى‌هاشم لباس‌هاى سیاه و جامه‌هاى خشن مویین پوشیدند و از گرما و سرما شکایت نمى‌کردند . . . » . [ [ 9 - [ [ 1 . . ک : یاقوت حموى ، معجم‌البلدان ، ج 3 ، ص 452 تاریخ گیلان و دیلمستان ، ص . 223 [ [ 2 . بستانى ، دائره المعارف ، ج 6 ، ص 710 - . 722 [ [ 3 . دائره المعارف ، ج 6 ، ص 710 - . 722 [ [ 4 . ربیع الابرار و نصوص الاخبار ، ج 3 ، ص . 747 [ [ 5 . اخبار الدوله العباسیه ، ص . 247 [ [ 6 . السیره النبویه ، ج 3 ، ص 10 ج . 11 [ . [ 7 تمدن اسلامى در قرن چهارم هجرى ، ج 2 ، ص . 127 [ [ 8 . ابن ابى‌الحدید ، شرح نهج‌البلاغه ، ج 16 ، ص . 22 [ [ 9 . حر عاملى ، وسائل‌الشیعه ، ج 2 ، ص . 890 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه