چرا امام علي ـ عليه السّلام ـ ابوموسي اشعري را بر استانداري مردم كوفه ابقا كرد؟

امير مومنان پس ازآغاز حکومتش، عده اي از کارگزاران را که مرتکب جرم نشده ورفتارشان با مردم مورد رضايت بوددرمقامشان ابقا کرد اما برخي از واليان را عزل کرد، ابوموسي نيز چندان مورد تاييد امام نبود ازاينروي اميرمؤمنان، به كارگزاري ابوموسي رضايت نداده و ، «عمارة بن شهاب» را به كارگزاري كوفه فرستاد، امّا در نيمه راه، عدّه‌اي جلوي وي را گرفته و تهديدش كردند كه اگر باز نگردد، خونش را خواهند ريخت. و گفتند: جز به ابوموسي به كس ديگر به‌عنوان كارگزار كوفه، خرسندي نشان نخواهند داد. و او مجبور به بازگشت شد.[1] از سوي ديگر در همين زمان ابوموسي طي نامه‌اي به امام علي ـ عليه السّلام ـ بيعت مردم كوفه را اعلام كرد.[2] از اين‌رو اميرمؤمنان ـ عليه السّلام ـ ناگزير ابوموسي را در سمت كارگزاري كوفه ابقاء كرد تا بعداً او را عزل نمايد؛ البتّه در اين امر سفارش مالك اشتر را نبايد ناديده گرفت چراكه وي از حضرت درخواست ابقاي ابوموسي بر امارت را كرد و حضرت علي‌رغم ميل دروني خويش بنا برمصالحي که دراين شرايط بوجود آمد ، اورا به مقام خود ابقا کرد؛ چنان‌كه حضرت در اين مورد مي‌فرمايد:به خدا سوگند او نزد من مورد اطمينان و دلسوز نبود و كساني كه قبل از من بودند، او را ولايت و حكومت بر مردم دادند و من تصميم داشتم او را عزل كنم. اشتر از من خواست او را ابقا كنم. پس با كراهت او را ابقا نمودم كه بعداً بركنارش نمايم.[3]ابو موسي درکوفه ودميان يمنيهاي ساکن وبرخي قبايل مقبوليت وجايگاهي داشت ودرمدت حاکميتش دردوره گذشته براي خود نطرو ومدافعاني دست وپا کرده بودواز طرفي آن زمان ابوموسي در ظاهر و در افكار عمومي داري امتيازات متعدّدي بود ازجمله وي از اصحاب پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ به شمار بود.[4] و در زمان پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ از جانب آن حضرت، والي مناطقي از يمن بود.[5] ديگر آن‌كه از فقهاي عصر عمر و عثمان به شمار مي‌آمد.[6] از سوي خلفا بارها به سمت فرماندهي سپاه در فتوحات برگزيده شد. و در عصر خلافت عمر به امارت بصره منصوب شد و چون در دورة خلافت عثمان از خلافت بصره عزل گرديد، مردم كوفه او را به‌جاي سعيد بن عاص به فرمانداري كوفه برگزيدند و عثمان نيز آن‌را پذيرفت.[7] بنابراين ابوموسي به علّت صحابي بودن و فرماندهي فتوحات و برخورداري از مناصب اجرايي در عصر پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و دوران خلفا، همواره از موقعيت و نفوذ ويژه اجتماعي برخوردار بوده است. علاوه بر اين، ابوموسي با تعليم قرآن و تلاوت آن با صداي خوش[8] بر محبوبيّت و موقعيت اجتماعي خويش افزوده بود. ، از اين‌رو مي‌توان گفت كه ابوموسي برخلاف بيشتر كارگزاران عثمان از بيت‌المال سوءاستفاده نكرده و در مسائل مالي حدود الهي را رعايت مي‌كرد.[9] اما ساده لوحي او از شايستگيهاي او مي کاست واز طرفي فاقد کارداني ومديريت دربحرانهاي پيشرو که امام از آنها خبر داشت بودوهمچنين و لايت پذيري او چندان استوار نبود؛ اين لغزشها عواملي بود که امام به او اطمينان کامل نداشت؛اما حضرت به خاطر برخي از مصالح ازجمله «توجه به مشورت»، واعتماد به سخن مالك به تاسي از سيره ي رسول خدا(ص) در جنگ احد نظرشان بر اين بود كه در شهر بماند و به دفاع بپردازند؛ اما وقتي ديدند راي جوانان بر اين است كه در بيرون شهر به جهاد بپردازند تسليم خواسته جوانان شدند؛ ابو موسي را به مقام خود ابقا کردند.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. سيما كارگزاران علي(ع): علي اكبر ذاكري.2. كارگزاران روزگار خلافت امير المومنين علي بن ابيطالب: جميله اسلامي.3. رفتار امام علي(ع) با زمامداران و تاثير آن در تحكمي نظام اسلامي: حجت رسولي.4. نقش كارگزاران در تثبيت و تضعيف حكومت اميرالمومنين(ع): بني الله فضلعلي. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه