در مورد معنای نشوزهن در آیه ۳۴ سوره مبارکه نساء توضیح دهید.

درپاسخ به نکات ذیل توجه نمایید : 1- در مورد کلمه تخافون درآیه مورد پرسش دو قول وجود دارد . اکثر مفسران آن را به معنای خود یعنی خوف و ترس دانسته اند اما برخی آن را به علم و دانستن معنا کرده اند . 2- بنا بر معنای اول یعنی معنای خوف و ترس از نشوز منظور آشکار شدن نشانه ها و علامت های آن است . این نشانه ها بیانگر شکل گیری تدریجی نشوز و تمرد و عدم رعایت حقوق شوهر و تمکین نکردن است که به تدریج شدت می یابد و به مرحله نهایی و کامل خود می رسد . 3- تشخیص این نشانه ها برای مردان کار سختی نیست و نوع رفتار و برخورد نا مناسب و غیر عادی زن در حقوقی که مربوط به شوهر است و تمرد و سر پیچی زن در مرحله ضعیف و اولیه خود معمولا برای مردان قابل تشخیص است . مثلا زنی که از تمکین خودداری می کند نشانه نشوز او در مراحل اولیه به تقاضای همسر به سختی و با معطل کردن و به تاخیر انداختن تقاضای شوهرنمودار می شود و به تدریج به امتناع کامل می انجامد . 4- در عین حال که نشوزحتی در مرحله شکل گیری و پیدایش و مراحل مقدماتی آن قابل تشخیص است ولی در عین حال احتمال اشتباه و خطا در این مورد منتفی نیست . به همین جهت باید از قضاوت عجولانه و پیشداوری دور از دقت و انصاف پرهیز نمود و در این مورد تانی و تامل داشت تا موضوع کاملا روشن گردد . 5- برای آگاهی بیشتر شما ازمحتوا و مضمون آیه مورد بحث به توضیحات زیر توجه نمایید : الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَیْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ وَ اللاَّتِی تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلِیًّا کَبِیراً (نساء- 34)34- مردان سرپرست و خدمتگزار زنانند بخاطر برتریهایى که (از نظر نظام اجتماع) خداوند براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است و به خاطر انفاقهایى که از اموالشان (در مورد زنان) مى کنند، و زنان صالح آنها هستند که متواضعند و در غیاب (همسر خود) حفظ اسرار و حقوق او را در مقابل حقوقى که خدا براى آنان قرار داده، مى کنند و (اما) آن دسته از زنان را که از طغیان و مخالفتشان بیم دارید پند و اندرز دهید و (اگر مؤثر واقع نشد) در بستر از آنها دورى نمائید و (اگر آنهم مؤثر نشد و هیچ راهى براى وادار کردن آنها به انجام وظائفشان جز شدت عمل نبود) آنها را تنبیه کنید، و اگر از شما پیروى کردند به آنها تعدى نکنید و (بدانید) خداوند بلند مرتبه و بزرگ است (و قدرت او بالاترین قدرتهاست).دسته دوم، زنانى هستند که از وظائف خود سرپیچى مى کنند و نشانه هاى ناسازگارى در آنها دیده مى شود، مردان در برابر این گونه زنان وظائف و مسئولیتهایى دارند که باید مرحله به مرحله انجام گردد، و در هر صورت مراقب باشند که از حریم عدالت تجاوز نکنند، این وظائف به ترتیب زیر در آیه بیان شده است:وَ اللَّاتِی تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ «1» فَعِظُوهُنَّ مرحله اول در مورد زنانى است که نشانه هاى سرکشى و عداوت و دشمنى در آنها آشکار مى گردد که قرآن در جمله فوق از آنها چنین تعبیر مى کند: زنانى را که از طغیان و سرکشى آنها مى ترسید موعظه کنید و پند و اندرز دهید و به این ترتیب آنها که پا از حریم نظام خانوادگى فراتر مى گذارند قبل از هر چیز باید بوسیله اندرزهاى دوستانه و بیان نتائج سوء اینگونه کارها آنان را براه آورد و متوجه مسئولیت خود نمود.وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ:در صورتى که اندرزهاى شما سودى نداد، در بستر از آنها دورى کنید و با این عکس العمل و بى اعتنایى و به اصطلاح قهر کردن، عدم رضایت خود را از رفتار آنها آشکار سازید شاید همین واکنش خفیف در روح آنان مؤثر گردد.وَ اضْرِبُوهُنَّ در صورتى که سرکشى و پشت پازدن به وظائف و مسئولیتها از حد بگذرد و هم چنان در راه قانون شکنى با لجاجت و سرسختى گام بردارند، نه اندرزها تاثیر کند، و نه جدا شدن در بستر و کم اعتنایى نفعى ببخشد و راهى جز شدت عمل باقى نماند، براى وادار کردن آنها به انجام تعهدها و مسئولیتهاى خود چاره منحصر به- خشونت و شدت عمل گردد، در اینجا اجازه داده شده که از طریق تنبیه بدنى آنها را به انجام وظائف خویش وادار کنند.ممکن است ایراد کنند که چگونه اسلام به مردان اجازه داده که در مورد زنان متوسل به تنبیه بدنى شوند؟!جواب این ایراد با توجه به معنى آیه و روایاتى که در بیان آن وارد شده و توضیح آن در کتب فقهى آمده است و همچنین با توضیحاتى که روانشناسان امروز مى دهند چندان پیچیده نیست زیرا:اولا آیه، مسئله تنبیه بدنى را در مورد افراد وظیفه نشناسى مجاز شمرده که هیچ وسیله دیگرى در باره آنان مفید واقع نشود، و اتفاقا این موضوع تازه اى نیست که منحصر به اسلام باشد، در تمام قوانین دنیا هنگامى که طرق مسالمت آمیز براى وادار کردن افراد به انجام وظیفه، مؤثر واقع نشود، متوسل به خشونت مى شوند، نه تنها از طریق ضرب بلکه گاهى در موارد خاصى مجازات هایى شدیدتر از آن نیز قائل مى شوند که تا سرحد اعدام پیش مى رود.ثانیا تنبیه بدنى در اینجا- همانطور که در کتب فقهى نیز آمده است- باید ملایم و خفیف باشد بطورى که نه موجب شکستگى و نه مجروح شدن گردد و نه باعث کمبودى بدن.ثالثا روانکاوان امروز معتقدند که جمعى از زنان داراى حالتى به نام مازوشیسم (آزارطلبى) هستند و گاه که این حالت در آنها تشدید مى شود تنها راه آرامش آنان تنبیه مختصر بدنى است، بنا بر این ممکن است ناظر به چنین افرادى باشد که تنبیه خفیف بدنى در موارد آنان جنبه آرام بخشى دارد و یک نوع درمان روانى است.مسلم است که اگر یکى از این مراحل مؤثر واقع شود و زن به انجام وظیفه خود اقدام کند مرد حق ندارد بهانه گیرى کرده، در صدد آزار زن برآید، لذا به دنبال این جمله مى فرماید:فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلًا:اگر آنها اطاعت کنند به آنها تعدى نکنید و اگر گفته شود که نظیر این طغیان و سرکشى و تجاوز در مردان نیز ممکن است آیا مردان نیز مشمول چنین مجازاتهایى خواهند شد؟در پاسخ مى گوئیم آرى مردان هم درست همانند زنان در صورت تخلف از وظائف مجازات مى گردند حتى مجازات بدنى، منتها چون این کار غالبا از عهده زنان خارج است حاکم شرع موظف است که مردان متخلف را از طرق مختلف و حتى از طریق تعزیر (مجازات بدنى) به وظائف خود آشنا سازد.داستان مردى که به همسر خود اجحاف کرده بود و به هیچ قیمت حاضر به تسلیم در برابر حق نبود و على ع او را با شدت عمل و حتى با تهدید به شمشیر وادار به- تسلیم کرد معروف است.إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلِیًّا کَبِیراً و در پایان مجددا به مردان هشدار مى دهد که از موقعیت سرپرستى خود در خانواده سوء استفاده نکنند و به قدرت خدا که بالاتر از همه قدرتها است بیندیشند زیرا خداوند بلند مرتبه و بزرگ است تفسیر نمونه، ج 3، ص: 375 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 3/100116979) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه