با سلام. لطفا نام آیات قرآن کریم که در مورد شیطان ذکر شده را بیان نمایید.

پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباطتان با این مرکز.دراین رابطه باید عرض کرد: واژه ابلیس در قرآن کریم، 11 بار به کار رفته که 9 بار آن ضمن داستان آفرینش آدم و فرمان سجده بر وى آمده است. (بقره/ 2، 34؛ اعراف/ 7، 11؛ حجر/ 15، 31- 32؛ اسراء/ 17، 61؛ کهف/ 18، 50؛ طه/ 20، 116؛ ص/ 38، 74- 75) شرح داستان بر اساس آیات سوره اعراف که با گستردگى بیش ترى به این موضوع پرداخته، چنین است: هنگامى که خداوند، بشر را از گل آفرید و از روح خویش در او دمید، به فرشتگان فرمان داد تا بر وى سجده آورند. همه فرشتگان، جز ابلیس سجده کردند؛ ولى او تکبر ورزید و از آن سر باز زد. وقتى خداوند سبب را پرسید، ابلیس گفت: من از او بهترم؛ زیرا مرا از آتش و او را از گل آفریدى؛ آن گاه خداوند ابلیس را از آن مقام راند و او را لعنت کرد. ابلیس از خداوند تا روز برانگیختن مهلت خواست و خدا به او فرصت داد؛ سپس ابلیس سوگند یاد کرد که همه بندگان به جز مخلصان را از راه به دَر بَرد و خداوند به او و پیروانش وعده جهنم داد. در دو مورد دیگر نیز واژه ابلیس آمده است: یکى در آیه 20 سبأ/ 34 که به موفقیت نسبى ابلیس، عدم تسلّط وى بر آدمیان و آن که راز آفرینش وى آزمودن انسان ها است، اشاره مى کند و دیگرى در آیه 95 شعراء/ 26 که پایان کار او و پیروانش را در روز بازپسین گزارش مى دهد. واژه شیطان و شیاطین نیز 88 بار (64 بار به صورت مفرد معرفه/ الشیطان، 6 بار به صورت مفرد نکره/ شیطان و 18 بار به صورت جمع/ شیاطین) در قرآن کریم به کار رفته است. که بامراجعه به معجم المفهرس ومفردات، قرآن کریم ماده (بلس) وماده شطن می توانیدآنرابه آورید.    از بررسى موارد کاربرد واژه شیطان در قرآن کریم و گفته لغت دانان و مفسّران برمى آید که در بیش تر موارد، مقصود از شیطان یا دست کم مصداق بارز آن، همان ابلیس است. قرآن پس از سر باز زدن ابلیس از سجده، از او با نام «الشیطان» یاد مى کند. (بقره/ 2، 36؛ اعراف/ 7، 20؛ طه/ 20، 117) در پاره اى از آیات دیگر، واژه شیطان معنایى جز ابلیس را بر نمى تابد. به طور مثال در آیه: «وَ قَالَ الشَّیْطنُ لَمَّا قُضِىَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَ عَدَکُمْ وَعْدَ الْحَقّ» (ابراهیم/ 14، 22) به اتّفاق و تصریح مفسّران، مقصود از «شیطان» همان ابلیس است «2» و شاید به همین جهت آلوسى، شیطان را به معناى ابلیس دانسته؛ زیرا عَلَم بالغلبه براى او است، . و علامه طباطبایى، غلبه کاربرد شیطان را در ابلیس مى داند؛ «4» البتّه در پاره اى موارد چون آیه «الشَّیْطنُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ» (بقره/ 2، 268) در این که مقصود، ابلیس است یا دیگر فریب کارانِ جنّ و انس را نیز در بر مى گیرد، اختلاف نظر وجود دارد .و در برخى موارد چون «إِنَّمَا ذَ لِکُمُ الشَّیْطنُ یُخَوّفُ أَوْلِیَآءَهُ و» (آل عمران/ 3، 175) بعضى، مقصود از شیطان را انسان هاى ترساننده دانسته اند. بر اساس برآیند کاوش ها، مقصود از مفرد معرفه (الشیطان)، ابلیس است، مگر آن که قرینه اى برخلاف باشد و در بیش تر موارد، مقصود از مفرد نکره (شیطان) نیز ابلیس است و صیغه جمع آن (شیاطین) نیز ابلیس را به عنوان یکى از مصادیق روشن فرا مى گیرد.   .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه