آیا خداوند می تواند سنگی را خلق کند که خود قادر به جابجایی آن نباشد؟ لطفا به صورت مبسوط توضیح دهید با ذکر منبع.

قرآن کریم می فرماید: «ان الله علی کل شیء قدیر»[1] یعنی خداوند بر هر چیزی توانا و قادر است، اما بعضی از اموری که ما تصور می کنیم در مجموعه شیء نمی گنجند و در واقع لاشیء و عدم هستند یعنی چیزی نیستند، ولی خداوند بر همه چیز قادر است. علاوه بر این، ظرف باید تابع مظروف باشد، یعنی اینکه نمی شود در ظرف یک لیتری، دو لیتر آب را جای داد. البته در قدرت خداوند تردیدی نیست ولی شیء مقابل باید ظرفیت و استعدادش را داشته باشد. چه کسی بدون چشم مسلح می تواند یک ساعت به خورشید به صورت پیوسته نگاه کند. اگر این کار را انجام دهد، بینایی اش را از دست می دهد. عیب از خورشید نیست؛ عیب از چشم ماست که ضعیف است. ضمن این که اوامر خداوند به امور غیر ممکن تعلق نمی گیرد. مثلا آیا می توان دنیا را بدون آنکه کوچک کنیم، در پوست تخم مرغی بدون آنکه آن را بزرگ کنیم بگنجانیم؟ واضح است که این شدنی نیست و از محالات است. یعنی در واقع قابلیت وجود را ندارد، و اصولا هر امری که به تناقض و جمع بین سلب و ایجاب - بود و نبود - وجود و عدم، با وحدت در موضوع و محمول و زمان و مکان و... منتهی شود این امری محال و ناشدنی است که قابلیت وجود ندارد و به هر فاعلی نسبت دهیم بدون آنکه نقصی برای فاعل باشد ناقابل است. مثالی دیگر برایتان می آوریم: اگر کسی یک پارچه ده سانتی متر در ده سانتی متر را برای خیاطی ماهر و زبر دست بیاورد و بگوید از این پارچه کت و شلواری برای یک آدم 2 متری بدوز، شما چه می گویید؟ قهرا خواهید گفت این شدنی نیست، این پارچه قابلیت یک کت و شلوار برای انسان 2 متری را ندارد ولی هرگز به آن خیاط ماهر نسبت عجز و ناتوانی نمی دهید و نمی گویید این خیاط ناتوان و عاجز است و الا می توان از این پارچه چنین لباسی را فراهم کرد. و همچنین مثال ساختن کوزه از آب روان برای یک کوزه گر، یا بافتن پارچه از آجر و... در تمام این مثال ها فاعل عاجز نیست. آنچه که قابلیت ندارد امثال پارچه کم، آجر و آب روان می باشد. در مورد سنگی که سؤال کرده اید عینا این حقیقت مطرح است که چنین سنگی اگر قابلیت وجود داشته باشد، قطعا خداوند هم قادر به جابجایی آن خواهد بود. خداوند در کمتر از چند ثانیه می تواند دنیا را زیر و رو کند؛ دریاها را به حرکت درآورد و تمام دنیا را آب بگیرد و یا با زلزله ای تمام دنیا را بلزراند و متلاشی نماید. هر آن چه که قابلیت وجود دارد تحت تصرف خداوندی است و بدون اذن و قدرت او، هرگز قادر به بقا و دوام نخواهد بود. و هر آن چه که در قلمرو عدم و نیستی است؛ قابلیت وجود ندارد؛ و این دلیل بر ضعف آن شیء است. انسانی که سوزن خیاطی را خلق می کند، محال است از سوراخ آن آجری عبور داده شود. سورن خیاطی کاملا تحت قدرت بشر است ولی این سوزن، ظرفیت و تحمل عبور یک آجر را ندارد. پس عیب از قابل است نه موجد و خالق. در روایتی منقول است که کسی از امام علی علیه السلام سؤال کرد که آیا حضرت حق می تواند دنیا را بدون آن که کوچک کند، در پوست تخم مرغی بدون آن که آن را بزرگ کند، جای دهد؟ امام فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَا یُنْسَبُ إِلَی الْعَجْزِ وَ الَّذِی سَأَلْتَنِی لَا یَکُونُ»، عجز به خداوند نسبت داده نمی شود، آنچه شما سؤال کردید شدنی نیست[2].   .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه