آیا آیت الله بهجت در کارهای اجتماعی و سیاسی شرکت می کردند؟ آیا ایشان از انسانهایی بودند که معتقد بودند باید فقط به فکر عبادت و آخرت بود و این دنیا را رها کرد؟

توجه به ابعاد مختلف اجتماعى و سیاسى جامعه یکى از از موضوعات مورد اتفاق علماى راستین اسلام از جمله مرحوم آیت الله بهجت ( اعلى الله مقامه ) مى باشد که هم در اندیشه و هم در عمل بر آن تأکید داشته اند . از منظر این بزرگواران دستیابى به مقامات والاى علمى ، عبادى و عرفانى ، نه تنها باعث جلوگیرى انسان از دخالت در امور سیاسى و امورات جامعه اسلامى نمى شود بلکه عارف و عالم واقعى تمامى وجود خویش را براى اصلاح امور جامعه و هدایت انسانها در ابعاد مختلف فردى و اجتماعى براساس تعالیم دینى به کار مى برد . همانگونه که وجود نازنین پیامبر اکرم ( ص ) به عنوان انسان و عارف کامل و امام على ( ع ) و سایر امامان معصوم ( ع ) در هیچ شرایطى از اهتمام به امور مسلمین در ابعاد مختلف سیاسى ، اجتماعى ، اقتصادى و . . . غافل نبودند . در این راستا حضرت آیت الله بهجت نیز همیشه نسبت به امور اجتماعى و سیاسى جامعه اهتمام ویژه اى داشته و بستگى به توان خود و شرایط مساعد محیط پیرامون ، به انجام وظایف مى پرداختند . هرچند بررسى کامل و همه جانبه این موضوع از ظرفیت یک نامه خارج بوده و نیازمند مراجعه به منابعى معتبر و متعددى است که در زمینه معرفى ابعاد مختلف شخصیتى و زندگى آن بزرگوار عرضه گردیده اما در عین حال در ادامه به مواردى از جهت گیریهاى سیاسى ایشان مى پردازیم : در قبل از پیروزى انقلاب اسلامى بعضى از فضلاى برجسته حوزه در اثر تشویق و تأکید ایشان به فعالیت هاى سیاسى و مبارزه با رژیم منحوس پهلوى پرداختند و در طول انقلاب و دفاع مقدس دست مبارکشان نوازشگر همیشگى نیروهاى انقلابى و بسیجى بود . حضور مقام معظم رهبرى و مسؤولین نظام مقدس جمهورى اسلامى ، پاسداران وبسیجیان در بیت ایشان و ارتباط مستمر آنان با این فقیه ژرف اندیش تأیید مستحکمى است از خردمندى هاى سیاسى و ارزش هاى معنوى آن بزرگوار . 1 یکى از شاگردان برجسته ایشان ( آیت الله مصباح ) مى گوید : « . . . کسانى که دورادور ایشان را در حال عبادت و درس دیده باشند ، شاید فکر کنند که نباید در مسایل سیاسى چندان سررشته داشته باشند اما شاید برایتان جالب باشد که لااقل بزرگترین مشوق لااقل خود بنده در پرداختن به مسائل سیاسى و اجتماعى ، ایشان [ آیت الله بهجت ] بود و به صورت هاى مختلف دوستان و کسانى که در درس شرکت مى کردند سفارش مى کردند که به اینگونه مسائل اهمیت بدهند و اشاره مى کردند اگر کسانى که تقید به مسائل معنوى و علمى دارند به این کارها نپردازند ، روزگارى بیاید که جو سیاست و اجتماع به دست نا اهلان بیفتد و جامعه اسلامى را از مسیر خود منحرف کند در عین حال که به ما تأکید مى کردند مثلا درس فقه را بنویسید دقت کنید یا توصیه هاى اخلاقى مى کردند . در عین حال ، اهتمام داشتند که ما دور از مسائل سیاسى و اجتماعى نباشیم و فعالیت هایى به خصوص در بعد فرهنگى به ما توصیه مى کردند که انجام بدهیم و حتى گاهى پیغام هاى خاصى براى حضرت امام در ارتباط با همین مسائل سیاسى مى دادندکه در یک مورد بنده و یکى دیگر از دوستان ، واسطه رساندن این پیام به حضرت امام ( قدس سره ) بودیم . حضرت امام ( قدس سره ) هم به ایشان عنایت خاصى داشتند . . . » 2 قبل از پیروزى انقلاب ، مسجد آیت‌الله بهجت از مراکز پرجمعیت بود که اکثر انقلابى‌ها در آن جا تجمع داشتند . آن مرحوم به امام ( ره ) و انقلاب علاقه داشت و در مقاطعى چون انتخابات و دوران دفاع مقدس با تعابیر کوتاهى نظر خود را بیان مى‌کردند . همچنین مقام معظم رهبرى علاقه خاصى به حضرت آیت‌الله بهجت داشتند . آیت الله بهجت در طول دوران عمر پربرکت خود منشاء خیرات و برکات مهمى براى ایران و جهان اسلام بود و از آغاز دوره مرجعیت ، ایشان بیشتر در مسائل سیاسى وارد مى شدند و رهنمود مى دادند که پیام هاى ایشان در برخى انتخابات پیرامون تبیین شرایط انتخاب شوندگان ( ریاست جمهورى ، مجلس خبرگان ) و . . . در این راستا قابل ارزیابى است 3 در هر صورت از دیدگاه اسلامى بین عرفان و سیاست و توجه به مسائل اجتماعى رابطه اى ناگسستنى وجود دارد . البته در بررسى میزان فعالیت هاى اجتماعى و سیاسى علما باید به این مهم توجه داشت که این موضوع با عوامل مختلفى در ارتباط مى باشد : . 1 توانایى هاى اشخاص : « لا یکلف الله نفسا الا وسعها » 4 از این رو مشاهده مى نماییم که برخى علماء با توجه شناختى که از توانایى ها و استعدادهاى خویش داشتند ، به همان میزان در مسائل مختلف از جمله موضوعات سیاسى وارد مى شده اند . . 2 شرایط محیطى و میزان احساس نیاز : بسیارى مواقع علت این که علماء در مسائل اظهار نظر نمى کنند نه به خاطر عدم اهتمام به آن مسأله بلکه به خاطر احساس عدم نیاز به اظهار نظر مى باشد خصوصا در شرایطى که فقیهى عادل و جامع الشرایط هدایت و رهبرى جامعه اسلامى را به عهده گرفته و رهنمودهاى لازم را ارائه مى نمایند . بنابراین در چنین شرایطى دیگر ضرورتى براى ورود سایر علماء و اظهار نظر نمى ماند . هر چند مسلما در برخى موضوعات که با سرنوشت جامعه اسلامى در ارتباط است اظهار نظر و مشارکت آنان مى تواند پشتوانه عظیمى براى نظام اسلامى محسوب گردد . آنگونه که مرحوم آیت‌الله بهجت ( اعلى الله مقامه ) همواره از چهره‌هاى مدافع نظام جمهورى اسلامى بودند و اهتمام جدى به هدایت جامعه داشتند . جهت اگاهى بیشتر . ک : گفتگو با آیت‌الله مصباح یزدى پیرامون زندگى حضرت آیت‌الله العظمى بهجت ، پایگاه مرکز اسناد . ( 1 ) ( برگى از دفتر آفتاب ، گذرى بر زندگى نامه فقیه عارف آیت الله العظمى بهجت ، رضا باقى زاده ، ص 73 ) . ( 2 ) ( همان ، ص 74 ) . ( 3 ) ( همان ، ص 75 ) . ( 4 ) ( بقره ، آیه 286 ) . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه