آیا لرزش حرف راء در «بسم الله الرحمن الرحیم» در نماز، لازم است؟ من که بعضی ترتیل های قرآن را گوش می دهم؛ حرف راء، لرزش ندارد.

تَکْرِیر مصدر باب تفعیل است و به معنای  دوباره گفتن می ‎باشد. از حروف الفبا، حرف «راء» دارای  این صفت است. زیرا هنگام ادای  آن به نظر می ‎رسد که دوبار گفته می ‎شود؛ ولی  در واقع چنین نیست. بلکه اندکی  لرزش در مخرج حرف پدید می ‎آید و بدون رعایت این صفت ادای  آن امکان ندارد. حرف راء را مکرّر می ‎گویند. تکریر، لرزش قسمتی  از سطح سر زبان است. تکریر از صفات عارضی حروف است؛ مانند: اَکْبَر، کِبر و ارض. البته بعضی  معتقدند که صفت تکریر از صفات اصلی حروف بوده، و حرف راء دارای  تکرّر ذاتی می ‎باشد. تکریر در اصطلاح فن تجوید عبارت است از: «ارتعاش سریع نوک زبان و در نتیجه قابلیت تکرار بسیار سریع حرف تکریر(راء) به هنگام تلفظ. این صفت فقط در حرف «راء» موجود است، مانند: «الرحمن، ارض، ارجه»[1] مخرج راء: برخورد لرزشی تیغه زبان به لثه دندان های ثنایای بالا. یا به تعبیر دیگر تکرار برخورد تیغه زبان(دو تا سه بار) به لثه دندان های ثنایای بالا، این حرف را می سازد. اکثر دانشمندان معاصر زبان شناس در مخرج این حرف و لام و نون تفاوتی نمی بینند و تفاوت آن ها را فقط در صفات می دانند. با این ویژگی که راء در مخرج خود لرزش دارد. تکریر راء به معنای لرزش زبان در مخرج راء در زمان تلفظ این حرف است. که شاید بتوان آن را نوعی تکرار سریع و کم دانست. این که واقعا تکرار برخورد زبان در مخرج این حرف صورت می گیرد و یا این که فقط لرزش زبان است و تکرار به نظر می رسد  و این که بعضی ها اظهار می دارند این صدای راء است که تکرار می شود و زبان فقط لرزش دارد؛ مطلبی است که در باره آن اظهار نظر های متفاوتی شده است. ولی آنچه مورد توافق همه می باشد این است که این تکرار یا لرزش، نباید زیاد باشد و همان طوری که نمی توان صفت تکریر را از حرف راء گرفت، تکرار زیاد و یا آشکار کردن تکریر حرف راء نیز جایز نیست؛ مخصوصا در حالت تشدید و تفخیم. پس در تلفظ حرف راء بخواهیم یا نخواهیم، مشدد باشد یا نباشد، لرزش وجود دارد و بدون لرزش قابل تلفظ نیست. بنابر این زمانی که می گوییم در ادای این حرف اندکی  لرزش در مخرج حرف پدید می ‎آید؛ معنایش این است در صورت ادای صحیح این حرف، خود به خود لرزش ایجاد می شود و لرزش بیش از حد معمول لازم نیست. چه بسا لرزش بیشتر، موجب تکرار و اشکال در آن شود.     .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه