معني سخن اميرالمومنين علي ـ عليه السلام ـ که فرمود: "من بنده اي از بندگان محمد هستم" چيست؟

يکي از دانشمندان يهود از امير المومنين ـ عليه السلام ـ پرسيد: اي اميرمؤمنان! پروردگارت از چه زماني بوده است (چه زماني به وجود آمده است)؟! حضرت جواب داد: واي بر تو، او چه زماني نبوده است تا اينکه گفته شود از کي بوده است؟! پروردگارم قبل از «قبل» بوده و بعد از «بعد» خواهد بود بدون آنکه بعدي داشته باشد و هيچ پايان و نهايتي براي نهايتش نيست (بي پايان است) و نهايت ها وقتي به او مي رسند قطع مي شوند پس اوست که نهايت هر پاياني مي باشد؟! آن دانشمند گفت: اي امير مؤمنان آيا تو پيامبري؟! حضرت فرمود: واي برتو، اين چه سخني است که مي گويي، من بنده اي از بندگان رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ هستم. البته غير از اين مورد نيز حضرت در اين باره سخن گفته اند. در توضيح این سخن حضرت (أنا عبد من عبيد رسول الله ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ) باید گفت: همچنان که اهل لغت ذکر کرده اند کلمه عبد (بنده) داراي سه معنا مي باشد که هر کدام از آنها هم شواهد و نمونه هايي از قرآن و روايات دارد و به صورت خلاصه، عبارتند از: 1. بنده بودن در اثر ايجاد و آفرينش که اين امر مختص خداوند متعال است چون کسي جز او توان آفرينش چيزي را ندارد. 2. بنده به حکم شرع يعني انساني که به واسطه مالکيت خريد و فروش او جايز است. 3. بنده عبادت و خدمت يعني پيوستگي و ملازمت در خدمت به چيزي و مراعات آن و تسليم آن بودن که مردم از اين جهت بر دو دسته اند: الف) گروهي که بندگان خالص خدا هستند. ب) گروهي که بنده دنيا و متعلقات آن مي باشند. بنابراين يکي از معاني کلمه عبد عبارت است از مطيع و فرمانبردار سخنان و کارهاي کسي و اين معنا نمونه هاي ديگري هم در روايات دارد مانند: 1. پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود: اگر حرفي از کسي بياموزي بنده او شده اي. ( که حاکی از احترام به مقام معلم است.) و در روايتي مشابه اين روايت آمده است که از حضرت سوال شد آيا حق خريد و فروش هم دارد؟ حضرت فرمود: نه بلکه او را امر و نهي مي کند. 2. امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ فرمود: انسان بنده احسان است. (اگر کسي به او نيکي کند در مقابل او تسليم خواهد بود). 3. امام باقر ـ عليه السلام ـ فرمود: هر کس که به سخن گوينده اي گوش بسپارد او را عبادت کرده است حال اگر آن گوينده از جانب خداوند عزوجل سخن بگويد اين شخص خدا را عبادت کرده است و اگر گوينده از جانب ابليس سخن گفته باشد او را عبادت نموده است. بنابراین همچنان که شارحان اين حديث بيان کرده اند منشأ سوال دانشمند يهودي که پرسيد «آيا تو پيامبري؟" احتمالا اين بوده که سوال کننده با مطالعه کتب پيشين از صفات الهي به خوبي آگاهي داشته است بنابراين متوجه درستي سخنان آن حضرت شده و از آنجايي که مي دانسته اين گونه سخنان از سخنان پيامبران بوده و افراد عادي و غير مرتبط با منبع وحي نمي توانند چنين مطالبي را بيان کنند احتمال داده است که آن حضرت پيامبر باشد و به همين جهت آن سوال را کرد؛ اما امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ که هميشه افراد در مورد او دچار افراط يا تفريط مي شدند همچنان که در موارد متعددي جايگاه عالي خود را به مخاطبان گوشزد مي نمايد (مانند آنچه در خطبه شقشقيه نهج البلاغه آمده است) در چنين مواردي هم به شدت با غلوکنندگان برخورد مي نمايد و همان گونه که در زمان خود کساني که او را خدا مي ناميدند در آتش سوزاند؛ جواب اين يهودي را نيز با قاطعيت و بدون هر گونه تسامح مي دهد و خود را يکي از پيروان و تابعان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ معرفي مي نمايد که اين امر با توجه به سياق کلام واضح و روشن است و البته اين کلام بيش از آنکه بيان کننده پايين رتبه آن حضرت باشد بيان کننده رتبه بلند و عالي رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مي باشد و گوشزد کردن اين نکته به سوال کننده که تو اگر واقعا دنبال پيامبرالهي مي گردي بايد به محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ ايمان آورده و مسلمان شوي. علاوه بر اين امام با اين بيان که در جاهاي ديگر نيز تکرار شده مي خواهد حق پيامبر- صلی الله علیه و آله - را نسبت به خود و مردم بيان کند، و نشان دهد که علوم خود را از طريق پيامبر- صلی الله علیه و آله - گرفته و از اين رو علم امامت به نبوت متصل است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه