مفهوم «سمیع» و «بصیر» در مورد خداوند به چه معناست؟

تمام دانشمندان اسلام ، خداوند را به اوصاف «سمیع» و «بصیر» ستوده اند، و این به خاطر آن است که این اوصاف کراراً در متن قرآن مجید آمده است.ولی در تفسیر آن در میان آنها گفتگو استمحققان بر این عقیده اند که سمیع و بصیر بودن خداوند، چیزی جز علم و آگاهی او نسبت به «اصوات» و «مبصرات» یعنی «موجودات دیدنی» نیست، البته این دو واژه از آنجا که در آغاز برای قوه شنوائی و بینائی ما وضع شده، همیشه تداعی «گوش» و «چشم» را با خود دارد، ولی واضح است این الفاظ هنگامی که در مورد خداوند به کار می روند، از مفاهیم جسمانی و آلات و ادوات، مجرد و برهنه می شوند، چرا که ذات پاک او مافوق جسم و جسمانیات است. البته این یک معنی مجازی نیست، و اگر هم آن را مجاز بنامیم مجاز مافوق الحقیقه (بالاتر از معنی حقیقی) است، زیرا او چنان احاطه و آگاهی به اصوات و مناظر دارد، و چنان همه این امور نزد او حاضرند که از هرگونه شنوائی و بینائی برتر و بالاتر است، و لذا خداوند در دعاها به عنوان «اَسْمَعُ السّامِعینَ» [از همه شنوندگان شنونده تر] و «ابصر الناظرین» [از همه بینندگان بصیرتر] توصیف شده است.ولی در میان جمعی از قدمای متکلمین این عقیده وجود داشته که اوصاف «سمیع» و «بصیر» غیر از صفت «علم» است، این عدّه ناچارند صفت سمیع و بصیر را زائد بر ذات خدا بدانند، و قائل به تعدد اوصاف ازلی باشند که این نوعی شرک است وگرنه سمیع و بصیر بودن خداوند چیزی جز عالم بودن او به اصوات و منظره ها نمی تواند باشد. پیام قرآن ج 4، حضرت آیت الله مکارم شیرازی و سایر همکاران .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه