موالي به چه کسانی گفته می شود؟ آیا از ياران امام حسين ـ عليه السلام ـ کسی از موالی بوده است؟

موالي، جمع مولی است . در زبان عربي مولی از اضداد و به معناي ارباب و مخدوم، آزاد کننده و آزاد شده و هم پيمان است؛ در جامعه عرب، مواليان، گروه اجتماعي يکساني نبودند. نخست به آناني گفته مي شد که مسلمان گشته، و با آمدن به مراکز عربي، به عرب ها مي پيوستند و با یکی از قبایل هم پیمان شده و جزء آن قبیله محسوب می شدند. با انجام فتوحات در صدر اسلام و پس از آن و دست يابي به شمار بسياري اسير، مفهوم مولي به غير عرب اختصاص يافت. اين اسيران به تدريج و از راه هاي مختلف آزاد مي شدند که با آزادي ايشان مولي عناقه ـ آزاد شده ـ نام مي يافتند. در نتيجه قبايل عرب، از عرب و موالي ـ غير عرب ـ تشکيل مي شد. برخی از عرب ها بر خلاف ديدگاه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ موالي را تحقير مي کردند و آنان را از نظر اجتماعي در پايين ترين طبقات اجتماعي قرار مي دادند. از اين رو، اوضاع اقتصادي موالي بسيار بد بود و آنان از امتيازات اجتماعي برخوردار نبودند. برتري دادن عرب بر موالي از دوران خليفه دوم و خلافت معاويه آغاز شد. پيشوايان معصوم ما اين تبعيض را درهم شکسته، با آنان رفتاري همراه با رأفت و احترام داشتند. از اين رو در ميان چهره هاي حماسه آفرين کربلا، مي توان مواليان پاک سيرت و وفادار بسياري را ديد. اکنون به نام و زندگي آن ها اشاره مي شود: 1. اسلم بن عمرو او از مواليان امام حسين ـ عليه السلام ـ بود و پدرش ترک بود. اسلم همراه امام ـ عليه السلام ـ به کربلا آمد و روز عاشورا به مصاف دشمن رفته و به خوبي جنگيد و بر اثر جراحات فراوان به زمين افتاد. امام حسين ـ عليه السلام ـ به بالين او آمد و ديد که اسلم هنوز رمقي دارد و به وي اشاره مي کند؛ در آن حال امام، اسلم را در آغوش گرفت و صورت خود را بر صورت او گذارد. اسلم از اين محبت به وجد آمد و تبسمي کرد و گفت: کيست مثل من؛ درحالي که پسر رسول خدا، صورت به صورتم گذارده است و آن گاه جان به جانان تسليم کرد. 2. جون بي حوي جون، غلام سياه ابوذر غفاري بود که پس از رحلت او در خدمت اهل بيت پيامبر قرار گرفت و در روزگار امام حسين ـ عليه السلام ـ نيز در رکاب ايشان به کربلا آمد. روز عاشورا چون جنگ شديد شد، جون نزد امام حسين ـ عليه السلام ـ آمد و اجازه ميدان خواست. و بعد از اصرار فراوان، امام به او اجازه داد و او به میدان مبارزه رفت و رجزي خواند، شجاعانه جنگید و آن گاه به شهادت رسيد. سالار شهيدان بر بالين جون آمد و چنين دعا فرمود: خداوندا! رويش را سفيد و بويش را عطر آگين کن و او را با ابرار محشور فرما... 3. جابربن حجاج جابربن حجاج جنگ جويي شجاع و غلام «عامر بن نهشل تيمي» بود. جابر با حضور در کربلا، در رکاب امام حسين ـ عليه السلام ـ جنگيد و در حمله نخست به شهادت رسيد. 4. رافع بن عبدالله رافع، غلام مسلم ازدي است که به همراه مسلم از کوفه بيرون آمد و در کربلا به امام پيوست. در روز عاشورا پس از شهادت مسلم ازدي و بعد از نماز ظهر، به مصاف دشمن رفت و گروهي را به قتل رسانيد و آن گاه به شهادت رسيد. 5. سالم سالم غلام عامر بن مسلم عبدي است که به همراه آقاي خود از بصره راهي کربلا شد و به امام پيوست. در روز عاشورا سالم و عامر هر دو در جنگ با دشمنان به شهادت رسيدند. برخي شهادت آن دو را در حمله نخست مي دانند. 6. سالم بن عمرو سالم بن عمرو از مواليان و از شيعيان کوفه بود که پيش از درگيري، به حضور امام رسيد و آن گاه در روز عاشورا شهيد شد. در زيارت ناحيه نام او ذکر شده است. 7. سعد او غلام عمرو بن خالد بود که در روز عاشورا، به همراه آقاي خود و دو نفر ديگر به مبارزه با دشمن رفته و نبردي سخت نمودند. دشمن ارتباط او و دو همرزم ديگرش را با ديگر ياران قطع کرد؛ اما حضرت ابوالفضل(ع) ايشان را نجات داد. هنگامي که آنان برگشتند، به شدت زخمي شده بودند، سعد و آن سه نفر، مجددا به دشمن تاختند و در يک مکان به شهادت رسيدند. 8. سعد بن حرث او از مواليان امير مومنان علي ـ عليه السلام ـ بود که پس از آن حضرت به ترتيب در خدمت امام حسن و امام حسين ـ عليهما السلام ـ قرار گرفت. سعد، هم زمان با حرکت امام، همراه ايشان به کربلا آمد و در حمله اول روز عاشورا به شهادت رسيد. 9. شبيب او قهرماني شجاع بود و غلام «حرث بن سريع همداني» به شمار مي آمد. شبيب به همراه سيف و مالک به نزد امام آمد و در حمله نخست که جمعي از ياران امام در پيش از ظهر روز عاشورا کشته شدند، به شهادت رسيد. 10. شوذب بن عبد الله شوذب، غلام بني شاکر بود و در بين شيعيان شخصيت ممتازي داشت او حافظ حديث و دانش آموخته مکتب امير مومنان(ع) بود. شوذب به همراه عابس بن ابي شبيب به کربلا آمد و در جنگ با دشمن به شهادت رسيد. 11. منجح بن سهم او از مواليان امام حسن مجتبي(ع) بود. منجح همراه فرزندان امام و در رکاب حسين بن علي ـ عليه السلام ـ از مدينه به کربلا آمد و در روز عاشورا به خوبي جنگيد و آن گاه به فيض شهادت نايل آمد. 12. قارب بن عبدالله دئلي مادر قارب، پيشتر خدمت کار و کنيز امام حسين ـ عليه السلام ـ بود و بعد با عبدالله دئلي ازدواج کرد و ثمره اين پيوند، ولادت قارب بود. قارب از مواليان امام بود و از مدينه همراه آن حضرت به کربلا آمد. او در حمله نخست، يک ساعت پيش از ظهر عاشورا به شهادت رسيد. 13. نصر بن ابي نيزر پدر نصر، ابو نيزر، فرزند يکي از شاهان عجم بوده است و برخي او را فرزند نجاشي مي دانند که در کودکي به اسلام گرويد و در نزد رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پرورش يافت و پس از رحلت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در خدمت اهل بيت او قرار گرفت. او ساليان بسياري را با امير مومنان علي ـ عليه السلام ـ سپري کرد و در نخلستان آن حضرت کار مي کرد. پسر او نصر، نيز به ترتيب در خدمت علي ـ عليه السلام ـ ، امام حسن ـ عليه السلام ـ و سپس امام حسين ـ عليه السلام ـ بود و با ايشان به کربلا آمد. او از سواره نظام ياران امام بود که در حمله نخست اسب او را پي کرده، وي را به شهادت رساندند. 14. واضح ترکي واضح، غلامي ترک بود که او را انساني شجاع و قاري قرآن معرفي کرده اند. واضح، غلام حرث سلماني است. او در روز عاشورا به ميدان رفت و رجزي خواند و پياده با دشمن جنگيد. وقتي به زمين افتاد، امام را صدا کرد؛ سالار شهيدان به بالين واضح آمد و او را در آغوش گرفت. واضح با خود گفت: من کجا و فرزند رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ کجا که صورتش را بر صورت من گذارده است. آن گاه او در همان حال به شهادت رسيد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه