خداکه خیلی ازدعاهای مارابرآورده نمی کندپس چراازماخواسته که دعاکنیم؟

دعا ،یکی از مباحث مهم دین است ولازم است راجع به آن موارد زیر تبیین شود :الف ) چرا حاجات انسان زود یر آورده نمی شود؟ پاسخ این است: نوع انسانها ( به غیر از خواص) در وقت احتیاج به سراغ خدا می روند یعنی این که وقتی همه احتیاجاتش بر آورده باشد با خدا کاری ندارد، اما اگر همین انسان در زندگی دچار مشکل خاصی شود خصوصا در وقتی که برای رفع آن مشکل ،احتیاج به مادیات است ؛ شروع به ناله به درگاه خدا می کند وهر چه مشکل او جدی تر می شود ناله او شدید تر می شود؛ چنین فردی اگر در همان حال که سخت ناله می کند حاجتش بر آورده شود، تمام آن ناله ها را فراموش می کند وبه زندگی روزمره خود می پردازد؛ چنین افرادی تقوی و ایمان قوی ندارند وناملا یمات زندگی بر ایشان سخت وگران است در حالی که اگر با خدا ارتباط خود را قوی کنند وفقط در سختیها به او روی نیاورند، خداوند رحمت خاصه خود را نیز شامل حال ایشان خواهد کرد.اگر خوب به موضوع توجه کنیم خواهیم دید که در واقع بعضی از این بلاها وابتلائات ،خود، لطف ورحمت دیگری از خداست، چه بسا فردی که گرفتار شده واحتیاج به عنایت خدا دارد در همین بین، دست از بعضی از گناهانش بردارد وحالت توبه پیدا کرده ودیگر به سوی آن گناهان نرود، شاید اگر این ابتلاء برای او پیش نمی آمد با سرکشی وتکبر به کارهای زشتش ادامه می داد و در مآل شاید علَت برگشتنش به فضائل انسانی ، همین گرفتاریهایش بوده ، پس چنین نیست که بر آورده شدن حاجت آنهم به سرعت همیشه به نفع انسانها باشد؛ گاهی بر آورده نشدن، خود رحمت خفیه الهی است.اگر بنده در همان حینی که گرفتار شده ،خدا را با امید و توکل صدا بزند و اعتقاد:« ان الله یرزق من یشاء بغیر حساب...» داشته باشد ،می داند که اگر به صلاح باشد ، حاجا تش بر آورده خواهد شد ، در روایت آمده که همه دعاهای مومن مستجاب است منتها بعضی از آنها را به دلیل وجود مصلحتی ، دیرتر وبعضی را زودتر می دهند ؛ حتی ممکن است بعضی از آن دعاها در دنیا داده نشود و در آخرت به اوبدهند , در حدیث دارد که در روز قیامت هدایایی برای شخص می آورند می پرسد اینها چیست؟ جواب می رسد که اینها دعاهایی است که مستجاب شده اما به صلاحت نبوده که در دنیا به تو داده شود واکنون دراختیار توست آن وقت است که می گوید ای کاش هیچ دعای مرا در دنیا به من نمی دادند! ب) اصرار بر دعا وطلب حاجت چگونه است؟اگر کسی اصرار بر خواسته ای داشته باشد، در حالی که، آن مطلوب به صلاحش نیست ، واو اصرار بیهوده می کند؛ درست مانند کودکی می ماند که از پدرش درخواست نا درستی می کند مثلا ، از او می خواهد که اورا از بلندی بر زمین بیندازد، ویا سم کشنده ای را به او بخوراند و... آیا این پدر ، با فرض سلا مت روان وعقل ، چنین خواسته هایی را اجابت می کند؟ خیر؛ قطعا اجابت نمی کند، بنابراین، آیا به خداوندی که حکیم است چنین باوری داریم که اصرار زیاد ما، بر چیزی که به صلاح ما نباشد، در او تاثیر کرده واجابت می کند؟!!! البته خواهیم گفت که یکی از عوامل اجابت دعا اصرار والحاح در آن است ،و اصرار در دعا به پیشگاه الهى گذشته از اینکه موجب برآورده شدن حاجت مى شود. فى نفسه امرى مطلوب و مورد عنایت خداوند متعال مى باشد، ولی سخن در اصرار نابجا است، به این جهت هیچگاه نباید از تأخیر در استجابت دعا دلگیر و نا امید شویم. تا اینجا روشن شد که اولا : اگر چیزی به صلاح ما نباشد ولو ما اصرار کنیم به ما داده نمی شود، ثانیا :در مورد خواسته هایمان باجدیت، پا فشاری کنیم، وثالثا: وظیفه ما ،این است: شناخت مطلوب – اقدام برای رسیدن به مطلوب - دعا وتضرع کردن و سپردن کار به خدا؛ (وبه عبارت دیگر توکل بر خدا کردن؛) واطمینان به خدا داشتن ، که او، اگر به صلاح ما باشد وشرایط فراهم باشد، خواهد داد.ج) استجابت دعا،چیست ؟ اولا هیچ دعایی خالی از نوعی اجابت نیست، زیراخود دعا،نوعی عبادت و پرستش است وهر عبادتی که با قصد قربت انجام شود( یعنی عبادت کننده تصمیم دارد به خدای خود نزدیک شود و به کمالات ذات اقدس اله آراسته گردد) خالی از اثر قربی نیست.بنابر این، همین که دعا و عبادت با خلوص نیت و شرایط لازم انجام شود، در همان لحظه به اجابت می رسد و اثر معنوی خود را بر روح و جان انسان می گذارد. و با استمرار این حالت است که آدمی به تدریج مظهر نورانیت و اسماء و صفات کمالیه حق تعالی شده، به کمال و سعادت شایسته خود می رسد، خود دعا کردن، در حقیقت، درمان عطش قلب و تسکین سوزش جان و نیاز روح به عروج به عالم قدس اله است. امام صادق(ع)فرمود: شما را به دعا سفارش مى کنم. زیرا با هیچ عمل دیگرى همچون دعا، به خدا نزدیک نمى شوید.د) بعضی از موانع اجابت دعا:1. گناه : یکى از عوامل مهمى که رابطه انسان با خدای متعال را ضعیف نموده و مانع اجابت دعا می شود, نافرمانى از دستورهاى خداست. حضرت على (علیه السّلام) در دعاى کمیل چنین مى فرماید: پروردگارا! گناهانى را بر من ببخش که موجب حبس و بالا نرفتن دعا مى شوند. و در جاى دیگر از همان دعا چنین مى فرماید: اى آقا و مولاى من ! به عزتت قسم ! از تو مى خواهم که بدى کردار و رفتارم موجب پوشیده شدن دعاى من از تو نشود. امام باقر(ع) در این باره فرمود: بنده حاجتى ازخدا طلب مى کند و مقرر مى شود آن حاجت در زمانى برآورده شود ، پس در این فاصله ، گناهى مرتکب مى شود و در نتیجه خداوند مى فرماید: حاجت این بنده برآورده نشود و از آن محروم شود، چون او خشم و غضب مرا برانگیخت و همین باعث محروم شدن اوست. (4)2. لقمه حرام: استفاده از درآمد حلال و پاکیزه از دیگر شرایط اجابت دعا است که امروزه بیش از هرزمان دیگر لازم است به آن توجه شود. لقمه ى حرام تا 40 روز مانع استجابت دعا مى شود. (5)3. قساوت قلب: گناهان زیاد که منجر به قساوت و سنگدلى مى شود، از عوامل دیگر عدم استجابت دعا مى باشد. امام صادق (ع) مى فرماید: خداوند دعایى که از قلب قسى برخاسته باشد اجابت نمى کند. (6)4. شتاب و عجله: امام صادق (ع) فرمود: همیشه مؤمن در خیر و آسایش است تا هنگامى که عجله نکند. در غیر این صورت ناامید مى شود و دعا را ترک مى کند. به درستى که بنده هنگامى که دعا مى کند خداوند متعال در صدد برآورده ساختن حاجت اوست تا زمانى که او عجله نکند. (7).ذ) بعضی از عوامل اجابت دعا:1. معرفت به خدا:گروهى خدمت پیشواى ششم امام صادق(ع) شرفیاب شدند و پرسیدند: ما دعا و نیایش مى کنیم ولى به اجابت نمى رسد؟ آن حضرت فرمود: بدین جهت است که آن کسى را که مى خوانید, نمى شناسید. (8)رسول گرامى اسلام(ص) در مورد نقش شناخت پروردگار در اجابت دعا مى فرماید: اگر خداوند را به شایستگى معرفتش مى شناختید با دعایتان مى توانستید کوه را از جاى بکنید... (9) 2. حضور قلب : دعا یعنى درخواست از خداى متعال براى برآورده ساختن حاجتى و طبیعى است که این ارتباط در صورتى مؤثر واقع مى شود که باطن انسان متوجه خدای متعال باشد و تضرع به پیشگاه او شکل بگیرد و انسان فقط خدا را مؤثر در امور بداند. رسول اکرم (ص) مى فرماید، بدانید که خداوند دعائى که از قلب غافل برخاسته باشد قبول نمى کند. (10)3. رعایت زمان مناسب : در همه اوقات و همه لحظات زندگى ، نیایش براى ما امکان پذیر است زیرا همیشه روزنه هایى از دیوارهاى این جهان کهنسال، بر، بى نهایت باز است و ما از رصدگاه این کالبد خاکى مى توانیم آن سوى جهان را نظاره کنیم. لذت نیایش شبانگاهى ، لذت وصف ناپذیرى دارد شاید در آن هنگام که تاریکى مطلق فضاى پیرامون ما را در برمى گیرد، روشنایى آن دریچه اسرارآمیز روشن تر و نمودارتر مى گردد. (11)در آیات صحیفه آسمانى و روایات توصیه شده است که هرگاه نسیم رحمت الهى وزیدن گرفت و انسان احساس کرد دلش میل به سخن گفتن با خدا دارد نیایش کند. علاوه برآن زمان هایى نیز در آیات و روایات به عنوان وقت هاى مناسب براى نیایش سفارش شده است از جمله بعد از اقامه نماز شب و روز جمعه، نیمه شب از سحر تا طلوع آفتاب، هنگام بارش باران، هنگام تلاوت قرآن و اذان. در این لحظات امید به استجابت بیشتر است.4. پیوستگی یاد خدا: شکى نیست که انسان ها همواره نیازمند لطف هاى پروردگار هستند و زمانى نیست که از ذات اقدس خداوندى بى نیاز باشند. به همین جهت مى بایست انسان درتمامى حالات؛ خوشى و ناخوشى، سلامت وکسالت، همواره به یادخدا باشد.امام صادق(ع) فرمود: هرکسى که در همه حال به دعا مشغول باشد، دعاى او در هنگام گرفتارى به استجابت نزدیک تر است; چون فرشتگان در هنگام بلا مى گویند: این صداى آشنایى است و دعاى او در آسمان در پرده و حجاب نخواهد بود، در حالى که اگر انسان تنها در گرفتاری ها پروردگار را بخواند، دعا و نیایش از اجابت دورتر است، چون فرشتگان مى گویند: این صداى ناآشنایى است.5. امید واری به خداوند: دعا کننده باید با امید و اطمینان کامل دعا کند و نه با شک و تردید و سوءظن . در دعاى ابى حمزه ثمالى چنین مى خوانیم: بارلها! مى دانم که توبراى کسى که به توامیدوار است در مقام و موضع اجابت هستى . و در اعمال بیست و هفتم رجب چنین آمده است : پروردگارا! با دعا و خواندنى از تو تقاضا و طلب مى کنم که؛ یک فرد امیدوار؛ تو را آنگونه دعا کرد و تو هم او را به آرزویش رساندى .6. اصرار و الحاح در دعا: خداى متعال بنا به دلائلى گاهى اوقات دعاى بنده خویش را سریعاً ا جابت نمى کند، گاهی به این جهت که خداى متعال مى خواهد بنده اش ارتباط خود را با او بیش تر کند و به درگاه او توجه زیادتر داشته باشد بنابراین اصرار در دعا خود مى تواند عاملى در استجابت دعا محسوب شود. و خود اصرار ورزیدن در دعا موجب خوشنودى خداوند متعال است. امام باقر (ع) مى فرماید: بدرستى که خداوند متعال کراهت دارد از اصرار مردم نسبت به یکدیگر براى اداى حاجات در حالى که آن را براى خود دوست دارد. (12)و نیز مى فرماید: به خدا قسم اصرار نمى ورزد بنده مؤمن بر خداوند متعال براى حاجتى مگر این که آن را برآورده مى سازد. (13).رسول اکرم (ص) مى فرماید:خداى متعال درخواست کننده را دوست دارد. (14)بنابراین اصرار در دعا به پیشگاه الهى گذشته از اینکه موجب برآورده شدن حاجت مى شود. فى نفسه امرى مطلوب و مورد عنایت خداوند متعال مى باشد بدین جهت هیچگاه نباید از تأخیر در استجابت دعا دلگیر و نا امید شویم. پیامبر اسلام (ص) مى فرماید: خدا رحمت کند بنده اى را که از خداوند متعال حاجتى را درخواست کند و بر آن اصرار بورزد. چه حاجتش برآورده شود و چه برآورده نگردد. (15) به اجابت نرسیدن دعا هرگز نباید باعث ناامیدى از رحمت پروردگار شود، زیرا گاهى ممکن است دعاى شخص تا 20 سال به تإخیر بیافتد. (16).در برخى از موارد خداوند دعاى بنده را مستجاب نمى کند چون دوست دارد صداى بنده خود را بشنود و همواره او را بردرخانه اش ببیند. (17)اى بسا مخلص که نالد در دعا تا رود دود خلوصش بر سماپس ملایک با خدا نالند زار کاى مجیب هر دعاى مستجاربنده مومن تضرع مى کند او نمى داند بجز تو مستندتو عطا بیگانگان را مى دهى ازتو دارد آرزو هر مشتهىحق بفرماید: نه از خوارى اوست ، عین تإخیر عطا یارى اوستخوش همى آید مرا آواز او وآن خدایا گفتن و آن راز او7. توسل به اولیای الهی: وسیله قرار دادن کسانی که می توانند میان ما و خداوند واسطه شوند، باب وسیعی دارد. هر کسی به هر مقداری که نزد خدای تعالی عزیز و آبرومند است ، می تواند وسیله انسان به درگاه الهی برای رسیدن به حاجت ها و نیازها باشد و در امر استجابت دعا وساطت نماید. برترین کسانی که از وجاهت و آبرومندی کامل نزد خداوند برخوردارند، معصومین (علیهم السلام) هستند. پس از ایشان ، البته مقربان درگاه الهی از اهل معرفت و کمال و حتی مومنان و کسانی که اجمالا آبرومند هستند، وسیله خداوند محسوب می شوند.پیامبر اکرم(ص) فرموده است: «خداوند عزوجل مى فرماید: اى بندگان من! گرامى ترین خلق و پرفضیلت ترین آنان نزد من، محمد و برادرش على و امامان بعد از وى هستند. اینان «وسیله»ها به سوى من مى باشند. هر کس حاجتى دارد و نفعى را طالب است و یا دچار حادثه اى سخت و زیان بار گشته و برطرف شدن آن را مى خواهد، مرا به محمد و آل طاهرینش بخواند تا به نیکوترین وجه حاجت او را برآورم» (18) پس از اینکه آدم ابوالبشر مرتکب ترک اولى شد، در مقام توبه به پیشگاه خداوند عرضه داشت: پروردگارا به حق محمد(صلی الله علیه وآله) از تو مى خواهم که مرا بیامرزى... (19) در کتاب ها و مدارک معتبر اهل سنت آمده است: هرگاه قحطى و خشکسالى پیش مى آمد، عمر از طریق توسّل به عباس عموى پیامبر، طلب باران مى کرد و مى گفت: به خدا سوگند! عباس وسیله به درگاه الهى و داراى قرب و منزلت نزد او است و خدایا! ما به وسیله عموى پیغمبرمان به تو روى مى آوریم، پس سیرابمان کن» (20).عثمان بن حنیف مى گوید: روزى در محضر پیامبر اکرم(ص) بودم، حضرت به شخصى که مشکل خود را به ایشان عرضه مى کرد، شیوه دعا و توسّل را چنین تعلیم فرمود: برو وضو بساز و دو رکعت نماز به جا آور و پس از آن خداوند را با این جملات بخوان: «بارخدایا! از تو درخواست مى کنم و به تو روى مى آورم به پیامبرت، پیامبر رحمت. اى محمد! من به حق تو به سوى خدایم روى آورده ام تا حاجتم برآورده شود. خدایا! پیامبرت را در مورد من شفیع قرار ده». (21).8- رعایت آداب:رعایت آداب دعا در ارتباط موثر با خداوند نقش به سزایی دارد، در این قسمت ،آداب استجابت دعا که در روایات به آنها اشاره شده، ذکر مى کنیم. از جمله: - گفتن بسم الله الرحمن الرحیم در ابتدا - فرستادن صلوات ، حداقل، 3بار- استغفار و اظهار فروتنی و دوری از حالت طلب کاری و ... .- برآوردن حاجت نیازمندان: خدمت به بندگان الهی، به خصوص رسیدگی به وضعیت فقراء اهل ایمان، سبب تقویت ارتباط انسان با خداوند و استجابت دعا مى گردد. طبیعى است که هر قدر اعمال نیک انسان بهتر باشد لطف الهى به او بیشتر است. 9- مطابق بودن حاجت با شرایط :- با حکمت الهى مغایرت نداشته باشد: خداى متعال بر اساس حکمت خود این عالم را طبق قوانین خاص اداره مى کند و هیچگاه، این قوانین را نقض نمى کند بنابراین استجابت دعا باید از کانال قوانین و سنن الهى جریان یابد و اگر دعایى نقض کننده این مطلب باشد مستجاب نمى شود. زیرا خداى متعال فقط کریم نیست بلکه حکیم نیز هست و هیچ صفتى از صفات او صفت دیگرش را نقض نمى کند. امام على (ع) مى فرماید خداوند سبحان حکمت خویش را نقض نمى کند بنابراین هر دعایى را مستجاب نمى سازد. (22).- مطابق مصلحت باشد: در ضمن شمارش علل گوناگونى که باعث مى شود حاجات انسان سریعاً اجابت نشود، یکى از مهمترین آن علّتها این است که گاهى اوقات انسان از خداوند چیزهایى را درخواست مى نماید و فکر مى کند اجابت آن به نفع او مى باشد حال آن که در واقع اجابت آن درخواست به ضرر اوست. درسوره بقره آمده است: «چه بسا چیزى را خوش نداشته باشید حال آنکه خیر شما در آن است و یا چیزى را دوست داشته باشید، حال آنکه شرّ شما در آن است». (23). پانوشت:4- بحار الانوار،ج73،ص3295- بحار الانوار،ج93،ص3586- میزان الحکمه،ج3،ص8757- اصول کافی،ج2،ص4748- بحارالانوار،ج93،ص3689- المیزان،ج2،ص4310- میزان الحکمه،حدیث560611- نیایش امام حسین(ع)در عرفات،ص1112- میزان الحکمه،ج2،ص88013- میزان الحکمه،ج2،ص88014- میزان الحکمه،ج2،ص88015- میزان الحکمه،ج2،ص88016- کافی،ج2،ص35517- کافی،ج2، ص47918- بحارالانوار، ج 94، ص 22، ح 2019- مستدرک صحیحین، ج 2، ص61520- اسدالغابة، ج 3، ص 16521- مسند احمد بن حنبل، ج 4، ص 13822- میزان الحکمه،ج2،ص87623- بقره, آیه 216 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه