عالم اسماء الهي چيست و فرق آن با عالم تجرد در چيست و آيا عالم اسماء الهي نيز مانند عوالم ديگر خلق شده خداوند است يا منظور چيز ديگري است؟

عالم اسماء اصطلاحي است که بيشتر در کلمات و كتب عرفان نظري جريان دارد. چنان که نزد فلاسفه در حقيقت همان عالم قدس عالم سرمد و ازل و گاهي عالم جبروت ناميده مي شود. حق تعالي به لحاظ آنکه عين وجود و وجود محض است هيچ ظهور و بروزي در عالم ندارد و همين طور چون بسيط من جميع الجهات است هيچ رابطه و سنخيتي با عوالم وجود ندارد. براي آن که اين ارتباط برقرار شود بين خود و مخلوقات اسماء را خلق فرمود تا هر يک از موجودات عالم مظهر اسمي از اسماء الهي باشد و بدين وسيله بين خدا و مخلوقات ارتباط برقرار شود. مرتبه اسماء و صفات حق تعالي نزد عرفا با عناوين واحديت، عالم اسماء و اعيان ثابته، مرتبه علم، احديت جمع و... خوانده مي شود. بنابراين لفظ عالم براي اسماء، مجازي است يعني اين طور نيست که عالمي داريم مستقل با نام اسماء و صفات مثل عالم دنيا. بلکه عالم اسماء در واقع مرتبه اي از مراتب وجود، هم چون مراتب ديگر است. همان طور که در مورد ديگر مراتب، لفظ عالم را به کار مي بريم مثل عالم لاهوت، عالم ملکوت يا عالم مثال و... . حضرت امام(ره) مي فرمايند: «وجود صرف بصرافته با قطع نظر از خودنمايي، تجلّي غيب است و او را اسمي و رسمي نيست و اين مرتبه را مرتبه غيب الغيوبي و مرتبه غيب مطلق گويند». پائين تر از اين عالم غيب، عالم تجليّات و عالم اسماء است که عالم نمايش و هم چنين مبدأ قوس نزولي از اين عالم شروع مي شود. اين مرتبه ثانيه به عالم اسماء، عالم تجلّي و عالم لاهوت معروف است... بالجمله ذات من حيث الذات تأثيري نداشته مگر اينکه تحت قيمومت يکي از اسماء باشد و ذات خالي از اسماء تأثيري نمي کند يک مرتبه ذات من حيث ذات است و آن مرتبه احديت و غيب الغيوب و صرف الوجود و حقيقة الوجود است که به آن اشاره نمي شود و از اين مرتبه در عالم نشاني نيست بلکه بحت و صرف است. و مرتبه ديگر مرتبه بروز اسماء و ظهور صفات است و اين تجلي است که عالم را از اشعه نور وجود پر کرده واين جلوه است که لمعاتش به اعماق ذرات رسيده و هر ذره آيتي از اوست و از خود استقلالي ندارد. اما عالم تجرد؛ مجرد يعني عاري از قيد و شرط و لواحق و ضمائم و پاک از عوارض و تجريد به معناي جدا کردن ضمائم و خصوصيات شيء است به وسيله ذهن. و به عبارت ديگر شيء را خالي و عاري از ضمائم وجودي مورد لحاظ قرار دادن. نزد فلاسفه، مجرد به امري مي گويند که روحاني محض بوده و مخلوط با ماده نباشد چنانکه گويند نفوس و عقول مجردند و يا عقول، مجردات محض اند و نفوس ذاتا و وجودا مجردند و لکن در فعل متعلق به ماده اند، مجردات محضه همان عقول و نفوس کليه اند بنابراين عالم تجرد شامل نفوس و عقول است که از اين لحاظ تفاوت عمده اي با عالم اسماء دارد زيرا عالم اسماء واسطه در ظهور و بروز عالم مجردات است و همان طور که گفته شد، اسماء واسطه در ارتباط خلايق اعم از مجرد و مادي با حق تعالي مي باشند بنابراين اسماء حتي پيش از عقل اول که اعظم عقول است و اول مجردات، خلق شده اند. و از اين لحاظ عين هم نبوده و دو مرتبه مختلف از مراتب وجود مي باشند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه