۱. با توجه به آموزه ی موجود در منابع دینى، یعنى قرآن و سیره ی پیشوایان معصوم ، دین اسلام نه تنها موافق نشاط و شادى بلکه تأمین کننده نشاط و شادی حقیقی است . امّا برخی به جای اینکه دین را از منابع آن گرفته در مورد آن قضاوت نمایند به باورهای دینداران سطحی مراجعه نموده بر اساس آن درباره ی دین اسلام قضاوت می کنند. در اسلام سفارش به نشاط و سرزندگی و پرهیز از کسالت و بی حالی و افسردگی چندان زیاد است که اگر روایات مربوط به آن یکجا گرد آورده شود کتابی از آن ساخته خواهد شد.

1. با توجه به آموزه ی موجود در منابع دینى، یعنى قرآن و سیره ی پیشوایان معصوم ، دین اسلام نه تنها موافق نشاط و شادى بلکه تأمین کننده نشاط و شادی حقیقی است . امّا برخی به جای اینکه دین را از منابع آن گرفته در مورد آن قضاوت نمایند به باورهای دینداران سطحی مراجعه نموده بر اساس آن درباره ی دین اسلام قضاوت می کنند. در اسلام سفارش به نشاط و سرزندگی و پرهیز از کسالت و بی حالی و افسردگی چندان زیاد است که اگر روایات مربوط به آن یکجا گرد آورده شود کتابی از آن ساخته خواهد شد. در سطور زیر به چند نمونه از این روایات اشاره می شود.« قَالَ ع إِیَّاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا مِفْتَاحُ کُلِّ شَرٍّ- مَنْ کَسِلَ لَمْ یُؤَدِّ حَقّاً- وَ مَنْ ضَجِرَ لَمْ یَصْبِرْ عَلَى حقّ . ـــــــــــ معصوم (ع) فرمود: بر تو باد پرهیز از کسل بودن و افسردگی ، که همانا آن دو کلید هر شرّی هستند. هر که کسل باشد حقّ خدا را اداء نمی کند ؛ و هر که افسرده و غمگین باشد بر حقّ و حقیقت صبر نمی کند. » (بحار الأنوار ، ج 75 ،ص175 )« ... وَ النَّشَاطُ وَ ضِدَّهُ الْکَسَلَ وَ الْفَرَحُ وَ ضِدَّهُ الْحَزَنَ وَ الْأُلْفَةُ وَ ضِدَّهَا الْفُرْقَة... ــــــــ امام صادق (ع) هنگام شمارش لشکر عقل و ضدّ آنها (لشکرجهل ) فرمودند: ... و نشاط که ضدّ آن کسل بودن است ؛ و شادمانی که ضدّ آن غصّه است ؛ و الفت که ضدّ آن جدایی است. ... » (بحار الأنوار ، ج 1 ،ص111 ) « ... فَعَدُوُّ الْإِیمَانِ الْکُفْرُ وَ عَدُوُّ الْحِلْمِ الْحُمْقُ وَ عَدُوُّ الْعَقْلِ الْغَیُّ وَ عَدُوُّ الْعِلْمِ الْجَهْلُ وَ عَدُوُّ الْعَمَلِ الْکَسَل ... ـــــــــ دشمن ایمان کفر است ، و دشمن حلم ، حماقت ، و دشمن عقل ، گمراهی و دشمن علم ، جهل و دشمن عمل ، کسالت و بی حالی. ... » (بحار الأنوار ، ج 58 ،ص288 ) « إِیَّاکَ وَ الضَّجَرَ وَ الْکَسَلَ فَإِنَّهُمَا یَمْنَعَانِکَ حَظَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَة . ــــــــ بپرهیز از افسردگی و کسالت ؛ همانا آن دو تو را از به دست آوردن حظّ دنیا و آخرت باز می دارند. » (بحار الأنوار ، ج 66 ،ص395 ) « إِنَّ الْأَشْیَاءَ لَمَّا ازْدَوَجَتْ ازْدَوَجَ الْکَسَلُ وَ الْعَجْزُ- فَنُتِجَ مِنْهُمَا الْفَقْر. ــــــــ زمانی که اشیاء با یکدیگر ازدواج می کردند ، کسلی با ناتوانی ازدواج نمود و از آن دو فقر زاده شد.» (بحار الأنوار ، ج 75 ،ص59 ) « الْکَسَلُ یُضِرُّ بِالدِّینِ وَ الدُّنْیَا . ــــــــ کسل بودن زیانبار است نسبت به دین و دنیا » (بحار الأنوار ، ج 75 ،ص180) « ... غَسْلُ الثِّیَابِ یَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ الْحُزْنِ وَ هُوَ طَهُورٌ لِلصَّلَاةِ. ـــــــــ شستن لباسها غم و غصّه را از بین می برد همچنین پاکیزگی است برای نماز.» ( بحار الأنوار ، ج 10 ،ص91 )« النَّشَاطُ فِی قِیَامِ اللَّیْلِ وَ الْیَأْسُ مِمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ وَ الْحِفْظُ لِأَمْرِ اللَّهِ وَ نَهْیِهِ عَزَّ وَ جَل . ــــــــــ نشاط در شب زنده داری (نماز شب خواندن) است ، و در چشم نداشتن به آن چیزی است که در دست مردم است ، و در رعایت امر و نهی خداوند عَزَّ وَ جَل است. » ( بحار الأنوار ، ج 27 ،ص78 ) « وَ رُوِیَ أَنَّهُ ص کَانَ یَمْزَحُ وَ لَا یَقُولُ إِلَّا حَقّاً وَ لَا یُؤْذِی قَلْباً وَ لَا یُفْرِطُ فِیه . ــــــــ روایت شده که همانا او (پیامبر (ص) ) همواره شوخی می کرد ولی در شوخی جز سخن حقّ نمی گفت و قلب کسی را آزرده نمی کرد و در شوخی زیاده روی نمی نمود. » (بحار الأنوار ، ج 69 ،ص235 ) 2. احکام الهی نیز همگی برای نشاط بخشی و سرزندگی وضع شده اند. برای مثال روزه با سم زدایی از بدن ، و تقویت اعصاب زمینه ی نشاط را فراهم می کند. آمارها نشان داده که در ماه رمضان میزان جرم و جنایت و خشونت و طلاق و امثال این امور به شدّت کاهش می یابند ؛ و با اینکه مردم گرسنه اند ولی خوشرویی و نشاط در چهره ها به وضوح دیده می شود. همچنین تحقیقات روانشناسان نشان داده که افراد اهل دعا و نیایش کمتر از افراد دیگر دچار مشکلات روانی می شوند ؛ حتّی ثابت شده درصد بیماریهای جسمی این افراد نیز کمتر از دیگر افراد است. جالب است که حتّی گریه برای اهل بیت (ع) نیز موجب نشاط خاصّی در افراد مومن می شود ؛ به نحوی که بعد از گریه بر امام حسین (ع) افراد نوعی سبکی و نشاط معنوی در وجود خود احساس می کنند. همچنین آمارها نشان داده که در محرّم جرم و جنایت و بزهکاریها به شدّت پایین می آید و در مقابل همدلی ها و خیرات و حسنات و الفتها افزونی می گیرند. همچنین تحقیقات نشان می دهد که وضو با آب سرد ـ که مستحبّ است ـ باعث نشاط می شود. باز ثابت شده که در حالت سجده بیشتر مقدار خون به مغز می رسد که موجب فعّالتر شدن مغز می شود. استنشاق آب که قبل از وضو مستحبّ است مانع از سینوزیت و دیگر دردهای سر و صورت می شود. مسواک زدن که مستحبّ است یکی دیگر از علل نشاط است. خواب قیلوله ـ خواب دم ظهر ـ که مستحبّ است باعث تقویت حافظه و نشاط در بقیّه ساعات روز است. پوشیدن لباس تیره و سیاه جز در عزای اهل بیت و علما و شهدا مکروه است و بر عکس پوشیدن لباس روشن و بخصوص سفید مستحبّ است. همچنین وسواس که از عوامل اضطراب است حرام و عبادت با وسواس خروج از حکم دین است. و ...البته در دین اسلام ، سرخوشی و مستانگی ، قهقه زدن ، شوخی های زشت و زننده ، زیاده روی در شوخی ، الکی خوشی و امثال این امور نیز جایز نیستند ؛ چرا که اینگونه امور نیز انسان مثل افسردگی و کسلی و غم و غصّه ی منفی باعث رکود بوده عقل را زائل می کنند. 3. با کندوکاوی اجمالی در نظریات و گفته هاى دانشمندان و متون معتبر ، مى توان موارد ذیل را در زمره ی عوامل نشاط و انبساط درونی بر شمرد.1. ایمان 2. داشتن روحیّه ی رضایتمندی و تحمّل 3. پرهیز از گناه 4. مبارزه با نگرانى 5. تبسّم و خنده 6. مزاح و شوخى منطقی 7. استعمال بوى خوش 8. آراستگی ظاهری در حدّ متعارف 9. پوشیدن لباس هاى روشن 10.پرهیز از مجالست با افراد افسرده 11. ورزش و کار و فعّالیّت بدنی 12. داشتن روحیّه ی توکّل و امیدواری 13. سیر و سفر 14. نماز شب 15. تفریح و مشاهده طبیعت بخصوص فضاهای سبز 16. تلاوت قرآن 17. تفکر در آفریده هاى خداوند 18. صدقه دادن و...ر.ک: وسائل الشیعة، شیخ حر عاملى، ج 5، باب ملابس.امالى شیخ طوسى، حدیث 45بحارالانوار، محمدباقر مجلسى، ج 71، ص 95 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه