در اثبات نامحدود بودن واجب الوجود اینطور توضیح می‌دهیم که چون او قائم به ذات است، پس نمی‌تواند وابستگی و نیازی داشته باشد. پس او کامل است و هر کمالی را که در نظر بگیریم در واجب الوجود وجود دارد و بلکه واجب الوجود عین آن کمالات است‌. حال پرسشی دارم: ما از یک طرف بسیط‌ بودن و عدم ترکیب در ذات واجب را اثبات می‌کنیم، ولی از طرفی در توضیح نامحدود بودن او می‌گوییم که در واجب الوجود هر کمالی وجود دارد، یعنی او مجموعه‌ای از کمالات است. این یعنی تناقض. چرا اصلا به کاربردن کلمه کمالات اشتباه است، بلکه باید بگوییم فقط کمال؟ مگر مثلا قدرت و بخشندگی عین هم هستند که نتوانیم آنها را جمع ببندیم.

این موضوع از مسائل مهم فلسفی است؛ درک دقیق و عمیق آن نیاز به ممارست در علوم فلسفی دارد؛ اما آنچه که می‌توان به آن اشاره کرد این است همه‌ی کمالات در بسیط حقیقی که خداوند است به صورت اجمال، یعنی به صورت فشرده وجود دارد؛ شاید بهترین مثال آن‌را بتوان در اعداد یافت؛ مثلا عدد یک با این‌که یک حقیقت است، در عین حال بی‌نهایت حقیقت است؛ یعنی هم یک دوم، دو است و هم یک سوم سه است و یک چهارم چهار و همین‌طور تا بی‌نهایت. بنابراین جمع شدن کمالات بی‌نهایت در بسیط حقیقی[1] موجب تناقض نخواهد شد. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه