چرا افراد ریاکار را مشرک مى خوانند؟

هرگاه حقیقت ریا تشریح شود , به روشنى ثابت مى گردد که فرد ریاکار نیز مشرک است و غیر خدا را مى پرستد.اینک تشریح حقیقت ریا.ریا, شاخه اى از نفاق است . و فرد ریاکار در جرگه منافقان قرار دارد . منافق به کسى مى گویند که زبان او با قلب او یکسان نباشد , با زبان چیزى مى گوید که در قلب به آن ایمان ندارد . عمل ریائى , ظاهرى دارد و باطنى . ظاهر آن به گونه اى است و باطن آن به گونه اى دیگر . ریـاکـار در ظـاهر خدا را مى پرستد , ولى انگیزه او براى عبادت , فرمان خدا و یاجلب رضایت او یا کسب کمال معنوى نیست , بلکه هدف جلب توجه مردم و کسب محبوبیت وشهرت در میان آنها و یا دیگر انگیزه هاى مادى است . عمل ریاکار , به حسب ظاهر , با زبان بى زبانى مى گوید : هدف , امتثال فرمان خدا وکسب رضایت او است , در حالى که درون عمل کاملا بى محتوا است , و هدف انگیزه هاى دنیوى است . در این صورت , چه نفاقى روشن تر از این ؟ ریا دام شیطان است که غالبا آن را در برابر گروهى مى گسترد که نفس را ازارتکاب یک رشته گناهان مهار کرده و تا حدى بر آن تسلط یافته اند . ایـن گـروه بـرخى از گناهان را ترک مى کنند , مثلا چشم و گوش خود را محدود مى سازند , یا دست تجاوزبه ناموس و مال مردم دراز نمى نمایند , اما رشد معنوى آنان در این حد متوقف شده , و آن قـدر پرورش روحى پیدا نکرده اند که با کمال مطلق ارتباط محکم و دائمى برقرار کنند و جلب رضاى او را بر دیگر انگیزه ها مقدم بدارند , بلکه گاهى لذایذمادى براى آنان کعبه آمال و بت معبود است . ایـن حـقیقت ریا است , دامى که دربرابر زاهدان و عابدان , و افرادى که به عناوین گوناگونى دست به کارهاى خیر ونیک مى زنند گسترده شده است . آنـان فـکر مى کنند که با ترک بخشى از گناهان بر نفس اماره مسلط شده اند , در حالى که دام خـطـرنـاک تـرى در بـرابر آنان گسترده شده است که پیامبر اکرم صلى اللّه علیه و آله درباره آن مى فرماید : ان اخوف ما اخاف على امتى الریاء (1) . خطرناکترین چیزى که براى امتم از آن مى ترسم , ریاکارى است . اصولا روح عبادت , همان انگیزه هاى قلبى و روحى است . آنچه به انسان کمال مى بخشد , و او را مى سازد , همان نیت هاى الهى او است . پیامبر گرامى در حدیثى مى فرماید : ان اللّه لا ینظر الى صورکم و لکن ینظر الى قلوبکم (2) . خداوند به ظواهر کار شما نمى نگرد , بلکه به قلوب و نیت هاى شما نظر مى کند . چرا ریاکار مشرک است ؟ . اگر با حقیقت ریاء آشنا شدیم , به طور مسلم علت مشرک بودن ریاکار نیز آشکارمى شود . تـوضـیـح اینکه شرک داراى مراتب و درجاتى است (3)گاهى شرک به صورت تعدد خدا جلوه مـى کند و انسان در پرتگاه ثنویت و یا تثلیث قرار مى گیرد , و این همان شرک در ذات است که در آئین توحید به شدت محکوم است . گاهى به صورت شرک در عبادت و پرستش است . از آنـجا که عبادت و پرستش , حق مطلق خدا است و جز او , احدى شایستگى پرستش را ندارد , از ایـن جـهـت هـرگـاه غـیر او مورد پرستش قرار گیرد , چنین عملى , شرک در عبادت محسوب مى شود و غیر خدا , شریک خدا در عبادت تلقى مى گردد . شـرک در عـبـادت , گـاهـى به صورت روشن انجام مى گیرد , همچنان که ستاره پرستان و یابت پرستان به طور آشکار غیر خدا را مى پرستند و کار خود را به گونه اى توجیه مى کنند . و گـاهـى این شرک به صورت مخفى و پنهانى صورت مى پذیرد , همچنان که در عمل ریائى چنین است . ریـاکار , هر چند به پرستش خدا تظاهر مى کند , اما انگیزه غیرالهى دارد , و اگر این انگیزه نبود , هرگز به این کار قیام نمى کرد . از ایـن جـهـت در باطن غیر خدا را پرستش نموده و او را شریک خدا در پرستش قرار داده است و جلب توجه مردم را معبود و کعبه آمال انگاشته است . از ایـن جـهت , پیامبر گرامى صلى اللّه علیه و آله به نقل از خداوند متعال فرمود : من عمل عملا اشـرک فـیه غیرى فهو له کله و انا اغنى الاغنیاء عن الشرک (4) هر کس عملى را انجام دهد که دیـگـرى را در آن شریک من قرار دهد , عمل او براى آن دیگرى است و من بى نیازترین بى نیازان از شریک هستم . در قرآن بندگانى ستوده شده اند که عمل آنان , انگیزه الهى داشته باشد , آنجا که در شان خاندان رسالت چنین مى فرماید : انما نطعمکم لوجه اللّه لا نرید منکم جزاء و لا شکورا (5) . به خاطر خدا به شما غذا مى دهیم , از شما پاداش و سپاسى توقع نداریم . دورى از ریـاء , کـار بسیار مشکلى است و گاهى ریاء و انگیزه هاى غیر الهى آنچنان در عروق عمل نفوذ مى کند که حتى خود انسان از آن غفلت مى ورزد . لـذا در احـادیث وارد شده است که : الریاء اخفى من دبیب النمله السوداء على الصخره الصماء فى اللیله الظلماء . ریا ناپیداتر از حرکت مورچه سیاه بر سنگ صاف , آنهم در شب تار مى باشد . بحث درباره ریاء , گسترده تر از آن است که در این جا انجام گرفت , ولى هدف دراین مقاله بیان نکته مشرک بودن فرد ریاکار بود. خواستاران تفصیل بیشتر را به کتب اخلاقى مانند معراج السعاده مرحوم نراقى ارجاع مى دهیم.پرسشها و پاسخها، سبحانى - جعفر 1 - صحیح ابن ماجه , حدیث شماره 4205 . 2 - المحجه البیضاء , ج 6 , ص 180 . 3 - براى اختصار , همه جهات شرک در این بحث نیامده است . 4 - صحیح ابن ماجه , حدیث شماره 203 . 5 - سوره انسان , آیه 9 .به نقل از سایت تبیان .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه