فلسفه اذان گفتن چیست؟ و چرا فرازهاى آن تکرار مى شود؟

اساسا هر گروه، جمعیت و ملتى براى معرفى خود آگاهاندن مردم براى امرى و تجمع در جایى، از سرود یا شعار و یا وسیله اى استفاده مى کنند. ناقوس کلیسا در مسیحیت، سرود ملى هر کشور و شیپور در برخى شهرها از آن جمله است.در اسلام نیز براى این امر مهم، اذان تشریع شد. در پاره اى از روایات که از طرق اهل تسنن نقل شده مطالب شگفت- انگیزى در مورد تشریع اذان دیده مى شود که با منطقهاى اسلامى سازگار نبوده و توهینى به مقام شامخ پیغمبر ص محسوب مى شود، که بجاى تکیه بر وحى کردن، روى خوابهاى افراد تکیه کند و مبانى دستورات دین خود را بر خواب افراد قرار دهد، بلکه همانطور که در روایات اهل بیت(علیهم السلام) وارد شده است اذان از طریق وحى به پیامبر ص تعلیم داده شد. (تفسیر نمونه، ج 4، ص 439( تا نشانه اى براى تجمع مردم و آمادگى آنان برا ى نماز باشد ضمن آن که اذان برخلاف ناقوس کلیسا داراى محتوایى بس عمیق است که حتى تکرار آن در نمازهاى فرادا، انسان را از غفلت بیدار کرده و او را به توحید و عقاید اساسى اسلام هشیار مى سازد.امام رضا(علیه السلام) در باره فلسفه و حکمت اذان مى فرماید: 1 - آن کس را که فراموش کار است، یاد آور باشد و آن کس را که غافل است متنبه سازد.2 - فهماندن وقت نماز، براى کسیکه اشتغال دارد. (مشغول به کار است) 3 - ترغیب و تشویق مردم به پرستش خالق یکتا.4 - اذان گو، اقرار به توحید دارد و ایمان را آشکار مى سازد و اسلام را اعلان مى کند و آن کس را که فراموش کرده یادآورى مى نماید. علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج 1، ص 821..علاوه بر مطالب بالا، درباره فلسفه اذان، مى توان به موارد زیر هم اشاره کرد: اذان شعارى سکوت شکن، موزون، کوتاه، پرمحتوا و سازنده است که دربردارنده اساسى ترین پایه هاى اعتقادى و جهت گیرى عملى مسلمانان است.اذان در اسلام، سرود الهى، شعار و ندایى جهت معرفى امت واحد اسلامى است.اذان، اعلام موجودیت اسلام، معرفى عقاید و اعمال مسلمانان و فریاد علیه معبودهاى خیالى است.اذان، نشانه باز بودن فضاى تبلیغات و اعلام مواضع فکرى مسلمانان به صورت روشن و صریح است و همیشه نشانه هشیارى و بیدارى از غفلت است.اذان، آماده ساختن روح، دل و جان براى ورود به «نماز» و فریادى است که طنین ملکوتى آن در فضا، دل مؤمنان را به سوى خدا مى کشد و بر وحشت و خشم کافران مى افزاید. هم چنان که این وحشت را در جملات «گلاستون» سیاست مدار و صهیونیست انگلیسى مشاهده مى کنیم.وى در پارلمان مى گوید: «تا هنگامى که نام محمد در ماذنه ها بلند است و کعبه پابرجا است و قرآن رهنما و پیشواى مسلمانان است امکان ندارد پایه هاى سیاست ما در سرزمینهاى اسلامى استوار و برقرار گردد.. مکارم شیرازى ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1374 ش، اول، ج 4، ص 438.( اما در فلسفه تکرار فرازها اذان امام رضا(علیه السلام) چنین مى فرمایند:(از این جهت تکبیر در اوّل اذان چهار مرتبه گفته مى شود که ) در آغاز اذان از آنجا که قبلش کلامى که شنوده را آگاه کند وجود ندارد و غالبا در حال غفلت مستمعین شروع مى شود لذا تکبیر اوّل و دوّم را به منظور تنبیه شنوندگان مى گویند تا براى شنیدن جملات بعدى آمادگى پیدا نمایند؛ (و همچنین فرازهاى دیگر اذان تکرار مى شود ) براى این که تکرار در گوش شنودگان و تأکید بر ایشان باشد تا اگر بار اوّل را نشنیدند مرتبه دوّم را بشنوند.... علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج 1، ص 821.. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه