راهكارهاي اساسي براي رفع اضطراب و استرس كدامند توضيح دهيد؟

قبل از بيان راهكارهاي اساسي، تذكر دو نكته را لازم و ضروري مي دانيم: 1. اضطراب و استرس با هم تفاوت دارند استرس واژه اي انگليسي است كه در زبان فارسي به معناي فشار آمده است. امروزه اين واژه در برگيرندة كلية فشارهاي رواني ـ اجتماعي است. انواع موقعيت هائي كه باعث استرس مي شوند عبارتند از: ناكامي ها، محروميت ها، تضادها و همه ناراحتي هائي كه امكان دارد، هم از منابع دروني و هم از منابع بيروني ناشي شوند. اما اضطراب يك نوع پريشاني و در عين حال رواني - بدني است كه بر اثر ترسي مبهم و احساس ناايمني و تيره روزي در فرد آدمي به وجود مي آيد. 2. روانشناسان , اضطراب را به دو گروه تقسيم كرده اند: الف) اضطراب طبيعي و نرمال: اضطراب متعادل يا نرمال آن ست كه شدت واكنش با مقدار خطر متناسب باشد و اين خود، مفيد است. زيرا كه شخص را وادار مي سازد با موفقيت، خطرات را از خود دفع كند. بنابراين مقدار متعادل اضطراب براي رشد و تكامل شخصيت لازم است. ب) اضطراب هاي نابهنجار: اين نوع اضطراب درجات گوناگوني دارد و ممكن است با فراواني هاي متفاوتي جلوه گر شود و شامل احساسات و رفتاري است كه از كارائي عمل فرد کاسته يا جلوگيري مي كند. در اضطراب شديد و مزمن، شخص در يك حالت فشار و تنيدگي ناشي از تعارضات دروني قرار مي گيرد كه با به كار گرفتن انواع مكانيزم هاي دفاعي هم , قادر به تخفيف آن نيست. اين گونه احساسات , مداوم است و فرد احساس شديدي از ناكام شدن خود دارد بدون آن كه بداند از چه مي ترسد. چنين ترسي ممكن است از چند دقيقه تا چند ماه طول بكشد. ما در اين نوشتار، در پي راه کارهای درمانی اضطراب دسته دوم هستيم چرا كه وجود اضطراب دسته اول براي انسانها مفيد است. برخي از عوامل اضطراب «احساس تنهائي»، «احساس نداشتن پناهگاه»، «احساس پوچي و بي هدف بودن زندگي»، «تصوير جانكاهي از دوران پيري»، «تصوير وحشتناكي از چهرة مرگ داشتن»، «داشتن احساس ناخوشايند و عدم اشباع كامل»، «بدبيني آزاردهنده»، «ترس از آينده»، «احساس گناه و شرمساري»، «روي آوردن به زندگي تجملي» و... . راههاي كنترل، رفع و درمان اضطراب روان شناسان براي كنترل و درمان اضطراب راهكارهاي متعددي را بيان كرده اند. در ذيل به تعدادي از شيوه هاي تخصصي و غيرتخصصي آن اشاره مي كنيم: عمده ترين شيوه درمان، روان درماني است. روان درماني يا پسيكوتراپي، خود، از شيوه هاي مهم درمان اضطراب است كه البته بايد زير نظر مشاور باليني متخصص صورت گيرد. روش آن بكارگيري شيوه عاطفي، با استفاده از فنون روان شناختي توسط فردي متخصص براي ميل به اهداف ويژه است. حال به برخي از شيوه هاي درمان اضطراب مي پردازيم. 1. درمان متمركز: اين روشي است كه «راجرز» و پيروان او براي درمان مراجع عمل كرده اند. در اين روش روانشناس به مراجع نمي گويد كه او چه بايد بكند. بلكه از خود او مي پرسد كه به نظر شما چه بايد كرد تا به آرامش رسيد. و در نتيجه روانشناس و مراجع به يك جمع بندي مي رسند و مراجع در واقع با هدايت روانشناس، و با خواست و كمك خودش، راه نجات را مي يابد و سعي دارد آن را مورد عمل قرار دهد. 2. درمان گروهي: در اين شيوه، چند بيمار رواني در كنار هم هستند. مشكلات آنها مشابه است آنها با راهنمائي و جهت دهي روانشناس با هم صحبت مي كنند. و در سايه آن در مي يابند كه همه , دردي شبيه به هم دارند و اين ديد، خود، ماية سكون و آرامش شان مي شود. 3. درمان پزشكي: در اين موارد پزشك و بهتر بگوئيم روانپزشك است كه در درمان دخالت كرده و از طرق مختلفي از جمله دادن داروها به درمان مي پردازند. البته در اين زمينه فقط پزشك متخصص است كه مي تواند نظر بدهد. طبيعي است كه در اين راه از اظهار نظر افراد غيرآگاه بايد پرهيز كرد و به سوي هر داروئي نبايد دست دراز كرد. 4. حساسيت زدائي، در آن , فرد را، در آرامشي قرار مي دهند و از او مي خواهند كه در آرامش كامل عضلاني و در استراحت مطلق باشد. آنگاه صحنه هاي اضطراب آور را در نظر خود مجسم كند و به آساني و در سايه القاآت، بر خود تسلط يابد و اضطراب خود را تحت كنترل در آورد. 5. استفاده از مذهب: مذهب اگر داراي ريشه الهي و فطري باشد در درمان افراد مؤثر است و راه و روشي مهم و چاره ساز به حساب مي آيد و روانكاوان بزرگي چون «يونگ» آن را مورد توجه قرار داده اند. در اسلام نيز به اين امر توصيه شده و آية شريفة قرآن كه مي فرمايد: أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ اشاره اي به همين امر است. تقويت معنويت در افراد، زمينه را براي از ميان بردن اضطراب از جهاتي متعدد فراهم مي آورد. و هم استفاده از روش توبه در اسلام، خود مي تواند از ميان بردارندة اضطراب و لااقل كاهش دهندة آن باشد. 6. تمرين كلامي: اين روش به واقع نوعي القاءبه خود است در عرصه قدرت، و به تبع آن خود را قدرتمند كردن. به خود القاء كند: من مي توانم چنين و چنان كنم، من مي توانم مدير خود باشم. من مي توانم بر مشكل غلبه كنم و... فرد در ضمن اين القاآت آهنگ سخن و كلام خود را قاطع مي كند و در واقع به نوعي امردهي به خود، بپردازد. 7. شرطي سازي تقابلی: گاهي فردي از موشي مي ترسد، علت شايد آن باشد كه مثلاً پدر و يا مادرش موشي را در خانه ديده و فرياد كشيده اند. كودك از آن ترسيده و از آن بابت در اضطراب است كه نكند موش مجدداً حضور يابد. كودك به آن فرياد و آن ديدار, شرطي شده است. حال بايد عكس آن , مورد عمل قرار گيرد. اين بار كه موشي را ببينند بخندند و ابراز شادي و اعلام سلطه كنند و در نتيجه آموخته قبلي كودك را خنثي نمايند. 8. جرأت دهي: طفل از وارد شدن در صحنه اي وحشت دارد و مضطرب است. در اين حال مي توان فردي را نشان داد كه در حال پيشروي به سوي همان صحنه است و با جرأت، به سوي آن گام بر مي دارد. اين ديدار اگر چند بار تكرار شود زمينه ساز جرأت او خواهد شد. 9. روش بازشناختي: نام ديگر اين روش «خود آموخته» كه در چهار مرحله صورت مي گيرد: ـ تبيين اينكه اضطراب او ناشي از چيزهاي ناراحت كننده اي است كه خود او آنها را بد مي داند. ـ شناسائي و بيان خاص بيمار از احوال اضطراب آميز. ـ متقاعد كردن او كه اضطرابش غيرمنطقي است. ـ قرار دادن الگو و تقويت بيانات سازنده او. 10. تغيير سبك زندگي: سبك خاصي از زندگي فشارزا كه در آن گرفتاريم به ايجاد و تداوم اضطراب كمك مي كند. آموزش شيوه هاي مقابله با فشارهاي زندگي براي رفع اضطراب مفيد خواهد بود. به عنوان مثال؛ اگر كفّة انتظارات سنگين تر از منابع و توانائيهاي ما باشد فشار رواني ايجاد خواهد كرد و همين امر تا وقتي كه ما در جهت تقويت منابع و توانائيهاي خود يا كاهش انتظاراتي كه از ما دارند و ياهر دو عمل كنيم ادامه خواهد داشت. فشار رواني، با زماني كه كفّة انتظارات سنگين تر از منابع باشد حفظ خواهد شد. البته روشهاي فراوان ديگري نيز وجود دارد كه از آنها صرف نظر مي كنيم و فقط در پايان به ذكر پاره اي اصول اشاره مي كنيم: تقويت مذهب عادت به دعا خواب و استراحت كافي پرهيز از عوامل فشار اصلاح محيط و... . .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه