با توجه به نظر علامه امینی آیا دلیل خاصی بر تشیع محمد بن جریر طبری مورخ و مفسر نامی اهل سنت وجود دارد؟

براي پاسخ اين سئوال،لازم به نظر مي رسد که نگاهي کوتاه به زندگي طبري بيندازيم: . ابوجعفر محمد بن جریر بن یزید طبری به سال 224ق در آمل به دنیا آمد. وی در 12 سالگي براي فراگيري علوم اسلامي، راهي مصر، شام و عراق شد و در نهايت در بغداد اقامت گزيد و تا آخر عمر در آن شهر زندگي نمود. طبری در سايه تلاش و کوشش شبانه روزي و خستگي ناپذير و نيز به علت دارابودن نبوغ و استعدادي سرشار به مرتبه والايي از علم و دانش دست يافت و در تمام يا اکثر علوم اسلامي، مجتهد و صاحب نظر شد. او در شمار بزرگترين مورخان و مفسران و فقيهان و محدثان و اديبان و کاتبان قرار گرفت. هم چنين وي حافظ قرآن بود. آثار طبري از طبری آثار فراوانی بر جای مانده است. وي مدت 40 سال، هر روز معادل 40 صفحه کتاب نوشت. از جمله آثار وي عبارتند از: 1. اخبار الرسل و الملوک، معروف به تاريخ طبري. اين کتاب شهرت عام و خاص يافته و يکي از منابع اصلي و دست اول تاريخ اسلام به شمار مي رود و از اهميت بسزايي برخوردار است. 2. جامع البيان في تفسير القرآن، معروف به تفسير کبير و تفسير طبري و تفسير ابن جرير است. 3. اختلاف الفقهاء يا اختلاف العلماء. 4. ادب القاضي. 5. البسيط در فقه. 6. تاريخ الرجال من الصحابة و التابعين. 7. المسترشد، در علوم دين. 8. جزء في الاعتقاد. 9. القرائات. 10. تهذيب الآثار. 11. آداب القضاة. 12. الولاية يا خبر غدير خم يا طرق حديث الغدير. 13. الرّدّ علي الحرقوصية. 14. طرق حديث الطير. 15. اللطيف در فقه. 16. المحاضر و السجلات. مذهب طبري وي قبل از اينکه به درجه اجتهاد برسد،در فقه از پيروان امام شافعي بوده است و فقه شافعي را در مصر نزد ربيع بن سليمان و در بغداد نزد حسن بن محمد زعفراني آموخته بود، اما وقتي که با تلاش فراوان به درجه والاي اجتهاد قدم گذاشت، قيد تقليد را پاره نمود و خود مذهبي خاص پايه گذاري کرد. مکتب و مذهب او غير ازمذاهب 4 گانه اهل سنت بود. او در بسط و نشر مسلک و مذهب خود تلاش زيادي کرد و عده اي پيرو او شدند که ابوالفرج معافي بن زکرياي نهرواني از فقهای نامور جمله آنان بود. امّا مذهب جريريّه بعد از مرگش نتوانست در قبال ساير مذاهب اهل سنت، پايدار بماند و به مرور زمان متروک گشت. طبري مردي صريح اللهجه و بي پروا بود و هر مطلبي که به نظرش صحيح مي آمده، با صراحت و آشکار آن را مي گفته و يا به قلم مي آورده و از کسي بيم نداشته، از اين رو در ميان اهل سنت دشمنان زيادي داشته و به خصوص حنبليان . عناد زيادي با او داشتند. علت آن اين بود که وي کتابي در اختلاف فقهاء نوشت و در آن، ذکري از احمد بن حنبل (پيشواي حنبليان) نياورد. چون از او سبب پرسيدند: گفت: وي فقيه نبوده بلکه محدّث بوده. از این رو حنابله . بغداد .بر او خشم گرفته و وي را متهم به الحاد و رفض (تشيع) نمودند. هر چند که طبري بعد از اين جريان مورد آزار و اذيب حنبلي ها قرار داشت، امّا او همچنان به اعتقادات و اجتهادات خود پاي مي فشرد و وقعي به آنان نمي نهاد. تا اينکه سرانجام در سال 310ق، مصادف با 923م در بغداد در گذشت. به دليل اينکه حنابله از دفن او در قبرستان مسلمانان جلوگيري نمودند، در خانه اش مدفون گشت. نتيجه گيري طبري يکي از عالمان بزرگ اهل سنت محسوب مي شود و قدرت و قوت علمي او به حدّي بود که او مذهبي جديد تأسيس نمود. او حتي احمد بن حنبل، پيشواي حنابله را به لحاظ فقهي و علمي، کم سواد مي دانست.. بديهي است که چنين فردي مورد اتهام پيروان ساير مذاهب اهل سنت و به خصوص حنابله واقع شود و به او نسبت رفض (تشيع) بزنند. خلاصه، اهل سنت و به ويژه حنابله مي خواستند بر هر نحو ممکن او را به لحاظ شخصيتي ساقط نمايند. در بين علماي شيعه هستند که او را شيعه دانسته اند. خوانساري صاحب روضات الجنات وي را شيعه دانسته و شرح حالش را ذکر کرده است. استفاده مرحوم علامه اميني در تأليف الغدير از آثار طبري دليلي بر تشيع طبري محسوب نمي شود. زيرا علامه اميني سعي داشت تا آن جا که مقدور است با استفاده از راويان و آثار اهل سنت به اثبات حادثه غدير خم پردازد و طبري نيز چنان که گذشت کتابي درباره غدير خم تأليف کرده بود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه