مبارزه با گناهاني كه عادت شده بسيار سخت است در حالي كه در روايتي آمده اگر انسان يك قدم به سوي خدا بردارد خداوند ده قدم به سوي او مي آيد چرا تأثير آن را در ترك اين گناهان حسّ نمي كنيم؟

در اين نوشتار نکات ذيل به اختصار بيان مي شود: 1. معني روايت مورد سؤال؛ 2. راه صحيح ترك عادت؛ 3. حفظ روحيه مراقبه و اميد به اصلاح؛ 4. ويژگي گناهي كه بدون ميل حقيقي از انسان سر مي زند. مفهوم حديث مورد سوال اين است كه عنايت خداي تبارک و تعالي بسيار بيش از زحمتي است كه بنده مي كشد و چه بسا بنده متوجه آن عنايات نباشد همان طور كه از كثرت نعمت هاي الهي غافل است. به عنوان مثال وقتي در برابر مبلغي، مقداري نان تهيه كنيم؛ اگر كاملاً دقت شود كه براي رسيدن به آن چه زحمت هايي كشيده شده، محال است اسراف كنيم. روايت مورد اشاره به ما توجّه مي دهد که اين ترك گناه به قيمت ارزاني حاصل نشده است. بنابراين اگر دقت كني در امتحان بعد، ولو اين كه گناه صورت عادت به خود گرفته باشد، به راحتي تن به گناه نمي دهي. نه اين كه معنايش اين باشد كه ديگر راحت باش، امتحان سراغ تو نخواهد آمد. همانگونه كه دقت در رنج هايي كه براي نان كشيده شده، معنايش اين نيست كه نان سوخته را بخور، چون برايش زحمت كشيده شده و ضرر ندارد! 2. حال، راه ترك عادت چيست؟ توكل به خدا، دعا و توسل، اراده پولادين، ترك عمل ناپسند به هر قيمت و مبارزه نفس گير و بي امان تا لحظة آخر. در اين مسير يا انسان به هدف مي رسد و عادت بد ترك مي شود يا در برابر خداي تبارک و تعالي، عذر پيدا مي كند و احساس آرامش وجدان مي كند. معرفت به زشتي و ناپسندي نسبت به يك كار به حدي كه انسان رغبت به آن نكند در اين مبارزه و اراده نقش اساسي دارد. آيا كسي از سر معرفت اظهار علاقه به خوردن آب لجن مي كند؟! خير. چرا؟ چون معرفت به بدي آن كامل است. نكتة ديگر براي ترك عادت، عادت دادن خود به خوبي هاست كه «نيكوترين جبران، كار خوب جديد براي گناه كهنه است.» 3. مؤمن، - اگر چه در درجات بالاي ايمان باشد - بايد همواره در خوف و رجاء باشد و هميشه اهل مراقبه و محاسبه باشد و وقتي يك بار گناهي را ترك كرد، نبايد خاطر او آسوده گردد بلكه مرتبه بعد بايد بيشتر حواس او جمع باشد. گناه نكردن، ميدان مبارزه دائمي است. گاهي انسان زمين مي خورد و گاهي هم شيطان و نفس امّاره. و اين مبارزه تا دم مرگ ادامه دارد و تعطيل بردار نيست، ولي توجه كنيم عنايات خاص خدا، كمك هاي ملائكه و اولياء الهي، ياري دوستان خوب، وجدان سرزنشگر، درون موعظه گر، كتاب ها، پيام ها و واعظان گوناگون بيروني و از همه مهمتر رفتار در دار مكافات، همه و همه در اين مبارزه بيم و اميد ياور انسان اند و دشمن شيطان. بنابراين انسان در اين مبارزه احساس تنهايي نكند. 4. چون سلاح انسان در اين ميدان اميد است. قرآن كريم و روايات دل را قوي مي دارند و روحيه مي بخشند. به همين خاطر براي برخي از گناهان تخفيف هايي در نظر گرفته شده است. شخصي به امام صادق ـ عليه السّلام ـ عرض كرد: جانم به فدايت! به خدا از گذشته اي طولاني اهل گناهي بوده ام كه مي خواهم از آن دست بردارم ولي نمي توانم. آن حضرت ـ عليه السّلام ـ فرمود: اگر راستگو باشي همانا خدا تو را دوست دارد و اين كه تو را از حال گناه جابجا كند نمي خواهد مگر براي اينكه از او بترسي (به مقام و منزل خوف دست يابي). در روايت ديگر محمد بن مسلم مي پرسد، شخص اين كار (گناه) را بارها انجام مي دهد گناه مي كند سپس توبه و استغفار مي كند حضرت باقر ـ عليه السّلام ـ در جواب فرمود: هر بار مؤمن استغفار و توبه را تكرار كرد خدا هم مغفرت را بر او تكرار مي كند و همانا خدا آمرزنده مهربان است. توبه را مي پذيرد و از بدي ها در مي گذرد پس بپرهيز كه مؤمنين را از رحمت خدا مأيوس كني. مرحوم مجلسي مي فرمايد از اين روايت و آيات و روايات ديگر روشن مي شود كه توبه به راحتي پذيرفته مي شود. واضح است همان گونه در روايت قبل آمد كه «اگر راست بگويي» و در اين روايت فرمود: «مؤمن» اين تكرار گناه ناشي از غفلت و ... باشد نه از روي استهزاء و بي توجهي به لوازم توبه. حضرت باقر ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: كسي كه در حال بقاء بر گناه استغفار مي كند گويا استهزاء مي كند. خلاصه: لطف خدا به انسان معنايش اين است كه اين ترگ گناه نتيجه عنايات بسيار خداي منان پيش و بعد از توبة ماست و اين از مسئوليت ما در امتحان بعد نه تنها نمي كاهد بلكه مسئوليت را افزون مي كند. مهم اين است كه در اين ميدان مبارزه تا دم مرگ انسان با پشت گرمي به عنايات مستقيم و غيرمستقيم الهي، به ويژه در موارد شكست و آلوده شدن به گناه، اميدش را به آمرزش الهي و قبولي توبه مجدد، از دست ندهد و با روحيه بيشتر به مبارزه ادامه دهد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه