امامت از دیدگاه تشیع و تسنن ۲

در شماره قبل، قسمت اول مطلب «امامت از دیدگاه تشیع و تسنن» شامل تعریف های هر دو گروه از امامت را خواندید. در شماره جاری، این مقاله پایان می یابد. منتظر نظرات و آراء شما هستیم.   2- امامت از اصول دین یا فروع دین اگر امامت را فقط به معنای خلافت اجتماعی و سیاسی و حکومت داری بدانیم چنان که اهل سنت قائلند، می شود از مسائل فروع دین. استاد مطهری دراین باره می گوید: « اگر مسئله امامت در همین حد بود یعنی سخن فقط در رهبر سیاسی مسلمین بعد از پیغمبر بود، انصافا ما هم که شیعه هستیم امامت را جزء فروع دین قرار می دادیم نه اصول دین، می گفتیم این یک مسئله فرعی است مثل نماز، اما شیعه که قائل به امامت است تنها به این حد اکتفا نمی کند ...». (امامت و رهبری، همان، ص 50-51) اما شیعه قائلند که امامت از اصول دین است. در دلائل الصدق می خوانیم که «شاهد این که امامت از اصول دین است این است که منزلت امام مانند مقام نبی است در حفظ شریعت و وجوب پیروی، و نیاز به او، و ریاست عامه امت». (دلائل الصدق، ج 2، ص 8؛ بدایه المعارف، ج 2، ص 16) و محقق لاهیجی می فرماید: «امامیه معتقد است که امامت از اصول دین است چون بقای دین و شریعت به وجود امام بستگی دارد پس دین به امام نیاز دارد چنان که (قبل از ختم نبوت) به نبی نیاز داشت. (گوهر ایمان، (با نقل آزاد) ص 333)  و آیات قرآن هم چون آیه ی تبلیغ (مائده، 76) که عدم امامت را مساوی با عدم انجام رسالت می داند و آیه ی اکمال که امامت را کامل کننده دین می داند. (مائده، 3) مؤید اصول بودن آن است و ایه ی اکمال که امامت را کامل شده دین می داند. هر چند برخی علمای اهل سنت هم چون قاضی بیضاوی و ... نیز امامت  را جزء اصول دین دانسته اند ولی با تعریفی که از امامت دارند، این سخن نادرست به نظر می آید، یعنی در واقع بین تعریف آنها و این اعتقادشان منافی وجود دارد.   3- فرق های اساسی امامت در تشیع با تسنن از تعریف امامت و همین طور مسئله دوم (اصول دین بودن امامت) اجمالا فرق های بین نظر دو گروه به دست آمد، برای روشن شدن بحث فرق ها را به صورت فهرست وار مورد اشاره قرار می دهیم. یکم : شیعه امامت را منصب الهی می داند که حتی پیامبر هم در انتخاب آن نقش ندارد. ( ر.ک: آموزش عقاید، همان) اما اهل سنت منصبی بشری و حداکثر انتخاب مردمی می دانند طبق نظر شیعه انتخاب بشر در تعیین امام نقش ندارد. دوم : شیعیان در امام علم خدا دادی را شرط می دانند به این جهت چنین فردی کودک هم باشد مشکل ساز نیست هم چنان که حضرت عیسی در کودکی بلا مانع بود اما اهل سنت حتی آگاهی به مسائل دینی و شرعی را در خلیفه شرط نمی دانند چنان که خلفای آنها نیز اقرار کرده اند که پیرزن های پشت پرده از آنان داناترند. اما نه تنها باید علم باشد از دیدگاه شیعه بلکه داناترین مردم باید باشد، حضرت امام هشتم فرمود: «امام دارای نشانه هایی است : او داناترین مردم، بهترین انسان ها در قضاوت، باتقواترین مردم، بردبارترین مردم، شجاع ترین مردم، سخاوتنمد ترین مردم، عابدترین مردم می باشد و پاکیزه از گناهان و معصوم است و از پشت سر هم چون از پیش روی بنید». (شیخ حر عاملی، التنبه، ص 26، بدایه المعارف، ج 2، ص 46) انتخاب برترین انسان زمان به امامت امری است که عقل را آن می پسند و مراعات آن را لازم می داند و خردمندان عالم این مسئله را تأیید می کنند و عملا به دنبال آن هستند. قرآن هم، از یک طرف می گوید: خداوند عالمانرا بر دیگران برتری داده، (مجادله، 11)  و از طرف دیگر به عقل مردم خطاب می کند که آیا عالم با غیر عالم یکسان است؟ «هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا اْلأَلْبابِ [آیا چنین کسى بهتر است] یا آن کسى که او در طول شب در سجده و قیام اطاعت [خدا] مى کند [و] از آخرت مى ترسد و رحمت پروردگارش را امید دارد بگو آیا کسانى که مى دانند و کسانى که نمى دانند یکسانند تنها خردمندانند که پندپذیرند». (زمر، 9) به خاطر همین آگاهی غیبی و الهی است که امام بر اعمال ظاهری و درونی و قلبی مردم نظارت دارد. امام هشتم فرمود: «امام با روح القدس تأیید شده و بین او و خدا ستونی از تور است  که در آن رفتار بندگان را می بیند و هرگاه برای راهنمایی (افراد) به آن احتیاج پیدا کند، بر آن راهنمایی آگاهی می یابد». (التنبه، همان، ص 42؛ بدایه المعارف، همان، ص 50) سوم : شیعیان امام را معصوم دانسته و از هر خطا و گناهی، حتی فکر گناه مصون و محفوظ می دانند، پیامبر اکرم فرمود: «براستی من و علی و حسن و حسین و نه نفر از فرزندان حسین پاکیزه (ازگناه) و معصوم هستیم». (شیخ سلیمان قندوزی، ینابع الموده، ص 445، باب 77) امام صادق (ع) فرمود: «پیامبران و جانشیان آنها گناه ندارند زیرا آنها پاک و معصوم (از هر گناه و خطایی) هستند». (بحار الانوار، ج 25، ص 199، حدیث 8؛ خصال، ج 2، ص 154) و حضرت سجاد (ع) فرمود: «الامام منا لایکون الا معصوما؛ امام از ما (اهل بیت) حتما معصوم است». (شیخ صدوق، معانی الاخبار، نشر اسلامی، ص 132، حدیث) و قرآن هم در آیه ی اولی الامر (نساء، 59)، آیه ی تطهیر (احزاب، 33) و آیه ی صادقین (توبه، 119) تأکید دارد که صاحبان امر و امامان مردم باید معصوم از گناه و خطا باشند اما در مقابل اهل سنت نه عصمت را در خلفا شرط نمی دانند بلکه فاسق ترین انسان ها هم چون یزید و معاویه و ولید، منصور و ... را می گویند امام و خلیفه و جانشینی پیامبر می باشند از اساسی ترین  مشکلی که جامعه امروزی اهل سنت گرفتار آن است و هیچ کاری نمی توانند از پیش ببرند همین مسئله است که نمی توانند طبق عقیده خویش علیه حاکمان فاسد و فاسق قیام نماید، چون هر کسی به هر طریقی حکومت را در دست گرفت می شود خلیفه و اولی الامر!! .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه