در پاسخ به این پرسش، باید به سه مسأله پاسخ داد: ۱. برزخ چیست؟ ۲. برزخ با قیامت چه تفاوتى دارد؟ ۳. آیا بعد از مردن انسان قیامتش شروع مى شود؟

در پاسخ به این پرسش، باید به سه مسأله پاسخ داد: 1. برزخ چیست؟ 2. برزخ با قیامت چه تفاوتى دارد؟ 3. آیا بعد از مردن انسان قیامتش شروع مى شود؟ یک. برزخ در لغت به چیزى گفته مى شود که بین دو چیز دیگر قرار گرفته و حائل شده باشد و همین معنا در فرهنگ لغات دیگر نیز آمده است. به عبارت دیگر برزخ مانع و حد و مرز بین دو امر است. اما منظور از آن در اصطلاح شرع چیست؟ در قرآن مجید آمده است: (و من ورائهم برزخ الى یوم یبعثون)؛ و پشت سر آنان برزخ است تا روزى که برانگیخته مى شوند».مؤمنون (23)، آیه 100. امام صادق(ع) در حدیثى فرموده است: «البرزخ القبر و هو الثواب و العقاب بین الدنیا والاخرة»؛ «برزخ همان عالم قبر است و عبارت است از ثواب و عقابى که در بین دنیا و آخرت وجود دارد».تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 553. همچنین از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که فرمود: «القبر اما روضة من ریاض الجنة او حفرة من حفر النیران»؛ «قبر باغى از باغ هاى بهشت یا حفره اى از حفره هاى دوزخ است».بحارالانوار، ج 6، ص 205. بنابراین برزخ موقف او از هنگام مرگ انسان تا برپایى قیامت است؛ ایستگاهى که با مرگ شروع مى شود و با نفخه صور خاتمه مى یاید. دو. تفاوت برزخ با قیامت در جهات گوناگونى است که به بعضى از آنها اشاره مى کنیم: 1-2. قیامت بعد از منقضى شدن این دنیا است، در حالى که برزخ با مردن افراد آغاز مى شود. 2-2. در عالم برزخ روح با بدن مثالى (اجساد لطیف) همراه است که نه به کلى مجرد است و نه مادى محض؛ بلکه داراى یک نوع «تجرد برزخى» است و بدین صورت به حیات خود ادامه مى دهد؛ در حالى که در قیامت روح با «بدن جسمانى» همراه است به گونه اى که متناسب با آن جهان است. 3-2. نعمت هاى بهشتى در قیامت، به مراتب از نعمت هاى برزخى والاتر است؛ هم چنان که عذاب دوزخى از عذاب برزخى بسى سخت تر است. امام صادق(ع) مى فرماید: «مؤمنان در حالى که در عالم برزخ برخوردار از نعمت اند، پیوسته مى گویند: «ربنا اقم لنا الساعة وانجز لنا ما وعدتنا»؛ «پروردگارا بر ما قیامت را برپا کن و وعده هاى خود را درباره ما محقق ساز». و برعکس مشرکان در حالى که در برزخ معذب اند پیوسته مى گویند: «ربنا لاتقم لنا الساعة و لاتنجز لنا ما وعدتنا»؛ «پروردگارا قیامت را بر ما برپا مساز و وعده هاى خود را درباره ما محقق نفرما».بحارالانوار، ج 6، ص 269 و 270. در برزخ عمل کاملاً منقطع نمى شود؛ زیرا دنیا هنوز پابرجا است و کسى که سنت حسنه گذاشته،مثل تألیف کتابى خوب و تأثیرگذار. یا صدقه جاریه اى داده و یا فرزندان صالحى دارد، تا زمانى که آنان به عمل نیک مشغول اند و به آن سنت عمل مى شود و آن صدقه به راه درست خرج مى شود، بر ثواب هاى او افزوده مى گردد. در مقابل هر کس سنت سیئه اى گذاشته باشد، یا فرزندان بدى تربیت کرده به اعمال ناشایست روى آورده است و یا پولى را در کار خلاف خرج کرده که هنوز به واسطه آن سرمایه خلاف مى شود، نامه عملش سیاه مى گردد؛ اما در قیامت به طور کل عمل منقطع مى شود؛ زیرا بساط دنیا برچیده شده است. اما جواب این سؤال که آیا بعد از مردن قیامت انسان شروع مى شود یا نه؟ روشن شد که بین زندگى دنیوى و اخروى، «عالم برزخ» حایل است. بنابراین انسان بلافاصله پس از مرگ وارد صحنه قیامت نمى شود؛ بلکه مدتى را در برزخ درنگ مى کند. البته در بعضى از تعبیرات آمده است که با مرگ هر کس قیامت او شروع مى شود که این تسامح در تعبیر و قیامت و برزخ را یکى فرض کردن است؛ زیرا در عین تفاوت هایى که بین عالم برزخ و قیامت هست، چون هر دو از چشمان ما پنهان است و نسبت به ما غیب محسوب مى شود و هر دو جهان پس از مرگ هستند، آنها را در این تعبیر یکى فرض مى کنیم. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه