لطفا معتبر ترین روایتی که در مورد روز شهادت امام زین العابدین(ع) وجود دارد و مورد توافق اکثریت هست را بگویید.

بررسی شهادت امام سجاد(ع) امام علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب (علیم السلام) چهارمین امام شیعیان در سال 38 ه.ق در مدینه به دنیا آمد[1] مادر ایشان زنی با شرافت از یکی از خاندان های مهم ساسانی به نام شاه زنان می باشد. [2]مدت عمر شریف ایشان 57[3] یا 58[4] سال ذکر شده چرا که بعضی مورخین سال شهادت ایشان را 94 و بعضی 95[5] می دانند در مورد روز شهادت ایشان هم اختلاف وجود دارد 12 ، 15 ، 18 و 25 [6] محرم از روز هایی است که در کتابهای تاریخی ذکر شده است.شیخ مفید می نویسد: «...فبقی مع جده أمیر المؤمنین ع سنتین و مع عمه الحسن عشر سنین و مع أبیه الحسین (ع) إحدى عشرة سنة و بعد أبیه أربعا و ثلاثین سنة» 2 سال از عمرشان را با امیر المومنین، 10 سال با امام حسن، 11سال با امام حسین و 34 سال هم بعد از پدرشان زندگی کردند. [7]علت شهادتشهادت امام سجاد(ع) از جمله مواردی است که در کتب شیعه و سنی کمتر در مورد آن بحث شده و حتی کسانی مثل شیخ مفید بر این باورند که ایشان به مرگ طبیعی از دنیا رفته اند.[8]قدیمی ترین منبعی که شهادت امام را بیان می کند مرحوم صدوق در الاعتقادات الامامیه است که می فرماید: وَ اِعتِقادُنا .... وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ سَیِّدُ الْعَابِدِینَ- عَلَیْهِ السَّلَامُ- سَمَّهُ الْوَلِیدُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِکِ فَقَتَلَهُ.... [9]بقیه کتب هم اگر چیزی گفته اند به نقل از همین منبع می باشد[10] مرحوم صدوق اضافه می کند: « اعتقاد ما شیعیان بر این است که همه اهل بیت حقیقتا شهید شده اند و در این مطلب جای هیچ شک و شبهه ای نیست پس هر کس که در این مطلب شک کند و بگوید آنها به مرگ طبیعی از دنیا رفته اند از ما نیست و ما از او بیزاری می جوییم.» سپس این روایت را از پیامبر(ص) نقل می کند: «و قد أخبر النبیّ صلّى اللّه علیه و آله و سلّم- و الأئمة- علیهم السّلام- أنّهم مقتولون، فمن قال إنّهم لم یقتلوا فقد کذّبهم، و من کذّبهم فقد کذّب اللّه و کفر به و خرج من الإسلام، وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دِیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِینَ» ضمن اینکه خود صدوق در من لا یحضر[11] و عیون اخبار الرضا[12] و الامالی[13] روایت صحیحی از امام رضا(ع) می آورد که همه ما اهل بیت مقتول شهید هستیم: ... عن أبی الصلت الهروی قال سمعت الرضا ع یقول وَ اللَّهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ شَهِیدٌ فَقِیلَ لَهُ فَمَنْ یَقْتُلُکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ شَرُّ خَلْقِ اللَّهِ فِی زَمَانِی یَقْتُلُنِی بِالسَّمِّ ثُمَّ یَدْفِنُنِی فِی دَارٍ مُضَیَّقَةٍ وَ بِلَادِ غُرْبَةٍ أَلَا فَمَنْ زَارَنِی فِی غُرْبَتِی کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَجْرَ مِائَةِ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ صِدِّیقٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ حَاجٍّ وَ مُعْتَمِرٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ مُجَاهِدٍ وَ حُشِرَ فِی زُمْرَتِنَا وَ جُعِلَ فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَى مِنَ الْجَنَّةِ رَفِیقَنَا اما نکته جالب اینکه شاگرد شیخ صدوق یعنی شیخ مفید -در شرحی که بر این کتاب نوشته- آورده است که: آنچه که مرحوم صدوق فرموده مورد قبول نیست بلکه از اهل بیت فقط امیر المومنین(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) یقینا کشته شده اند وامام موسی بن جعفر(ع) و امام رضا(ع) هم با سم از دنیا رفته اند اما سایر ائمه را دلیل بر مسموم شدن یا کشته شدنشان نداریم وحدیثی که صدوق از پیامبر(ص) نقل کرده نیز مضطربه و غیر یقینی است و نمی تواند دلیل واقع شود.[14]شاید علت اینکه شیخ مفید این حدیث را مضطرب و غیر یقینی می داندکلام صحیحی باشد اما گویا شیخ مفید غافل از این بوده است که از این قبیل روایات که دلالت می کند که اهل بیت شهید شده اند زیاد است که به ادعای علامه مجلسی در بحار به حد تواتر می رسد[15] از جمله می توان به همان حدیث صحیحی که در بالا ذکر شد اشاره کرد ضمن اینکه در کتب تاریخی و غیره شواهد گوناگونی داریم که ولید بن عبدالملک نسبت به خاندان اهل بیت ظلم و ستم فراوانی روا می داشت که چند نمونه را به عنوان شاهد ذکر می کنیم:1- ولید به بهانه توسعه مسجد النبی دستور داد تمام خانه های همسران پیامبر را خراب کنند[16] و ظاهرا امام هم در همان منطقه زندگی می کرده است2- والی مدینه وقتی توسط ولید برکنار شد و ولید از مردم خواست تا اگر کسی تقاصی از او دارد اعمال کند، او گفت: کسی که بیشتر از همه از او می ترسم امام سجاد(ع) است این جمله نشان می دهد که امام تحت فشار زیادی بوده است و مورد اذیت شدید واقع می شده. [17]3- حسن بن حسن وقتی به دستور ولید محکوم به پانصد ضربه شلاق شد امام سجاد(ع) دعای رفع غم و گرفتاری را به او آموخت و در نهایت از دست عمال ولید خلاص شد. [18]4- جریان مشهور استلام حجر و شعر فرزدق در مقابل کنایه هشام بن عبد الملک ولیعهد ولید و زندانی کردن فرزدق نمونه دیگری از کینه اموی به امام سجاد(ع) است ضمن اینکه امام برای فرزدق 12000درهم پرداخت. [19]و نمونه های تاریخی دیگری که می تواند موید این باشد که ولید کینه از امام به دل گرفته و در نهایت ایشان را شهید کرده است نتیجه اینکه از کلام مرحوم صدوق و آنچه در بالا ذکر شد به خوبی می توان در یافت که امام سجاد توسط ولید به شهادت رسیده و به مرگ طبیعی از دنیا نرفته است هر چند چگونگی و نحوه دقیق شهادت امام در هیچ کتابی نیامده است.لحظات آخر عمر امام سجاد(ع)مرحوم کلینی با سند خود از امام باقر(ع) نقل می کند: در شبی که پدرم از دنیا رفت مقداری آب برای او بردم و گفتم از این آب بیاشامید پدرم فرمود امشب شبی است که جان من در آن گرفته خواهد شد...همچنین آورده است که امام لحظات آخر بیهوش شده و سپس به هوش آمده و سوره واقعه و فتح را خواندند سپس این جمله را گفت: الحمد لله الذی صدقنا وعده و أورثنا الأرض نتبوء من الجنة حیث نشاء فنعم أجر العاملین و دیگر صدای امام شنیده نشددرنهایت امام را در روز دوشنبه 18 محرم سال 95ه.ق در قبرستان بقیع کنار عموی بزرگوارشان امام حسن مجتبی(ع) به خاک سپردند. از امام باقر(ع) نقل شده که وقتی پدرم را به خاک سپردیم شتری را که پدرم با او به سفر حج رفته بود- و حتی یک ضربه شلاق هم به او نزده بود- آمد و دهان خود را به قبر می مالید و گریه می کرد ... (کافی ج1 ص468)پی نوشت:[1] . کافی ج1ص446[2] . الارشاد ج2ص137[3] . الارشاد ج2ص138، کافی ج2ص512[4] . کشف الغمه ج2 ص275[5] . همان[6] . ر-ک حیات فکری سیاسی امامان شیعه- جعفریان ص257[7] . الارشاد ج2ص138[8] . تصحیح الاعتقاد-شیخ مفید ص132-133[9] . اعتقادات الامامیه-شیخ صدوق ص98[10] . ر-ک مناقب ابن شهر آشوب، اعلام الوری طبرسی، بحار الانوار مجلسی و.....[11] . من لا یحضره الفقیه ج2ص586[12] . عیون اخبار الرضا ج2ص257[13] . الامالی ص64[14] . تصحیح الاعتقاد-شیخ مفید ص132-133[15] . بحار الانوار ج27 ص217[16] . طبقات الکبری- ابن سعد ج1ص388[17] . طبری ج4 ص428، کامل ابن اثیر ج4ص526، الارشاد ج2 ص147[18] . الاتّحاف بحبّ الاشراف: ص 76[19] . الارشاد ج2 ص151) (البدایه و النهایه ج9 ص110 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه