جایگاه ایران در جهان تک قطبی؟

ساختار نظام بین الملل از گذشته هاى دور تا کنون بر پایه مولفه هایى نهاده شده است که تعیین کننده میزان قدرت و بالطبع گستره حضور کشورها در این عرصه بوده است بدین معنى که هر کشورى براى مشارکت در مسایل جهانى به اندازه توانمندى هاى خود مى توانست نقش داشته باشد و بیش از آن به او اجازه در این امر داده نمى شد . آنچه تاکنون مطرح بوده است توان نظامى در درجه اول ، توان سیاسى و اقتصادى در درجه دوم و توان نرم افزراى و به اصطلاح تولید علم در درجه سوم قرار داشته است اما این سیکل در دنیاى امروز قدرى دستخوش تغییر شده است بگونه اى که مى توان گفت این معادله عکس گردیده است یعنى در جهان امروز حرف اول را توان تولید علم و به تعبیرى صنعت میزندو باقى مولفه ها در رده هاى بعدى جاى دارند . در یک ارزیابى و تطبیق کلى این شاخصه ها بر ایران مى توان چنین گفت با توجه به پیشرفت هایى که ایران در زمینه هاى علمى از جمله سلول هاى بنیادین ، شبیه سازى جنین حیوانات ، صنایع هوا - فضا و . . . از سویى و توانمندى هاى سیاسى منطقه اى و بین المللى از سوى دیگر و با توجه به سند چشم انداز بیست ساله کشور که از سوى مقام معظم رهبرى به دستگاه هاى مختلف کشور ابلاغ گردیده است کشور ما حداقل پس از این بازه زمانى خواهد توانست بعنوان یک قدرت منطقه اى مطرح و بالطبع در معادلات بین المللى نقشى حساس و تعیین کننده داشته باشد چرا که در صورت تحقق چشم اندازقدرت هاى جهانى براى ورود به منطقه خاورمیانه لاجرم مى باید نظرگاه ایران را نیز در بسیارى از مسایل مورد توجه قرار دهندکه این خود حاکى از تاثیر ایران بر سایر قدرت ها و نظام بین الملل مى باشد همانگونه که امروز نیز در پاره اى از معادلات بین المللى و خصوصاً منطقه اى تا حدودى این نقش ایفا مى شود . اما نسبت به آینده جهان ( در صورت‌نظام تک قطبى ) مى توان گفت هر چند در آستانه قرن بیست و یکم ، حاصل تلاش آمریکا براى ایجاد یک جهان تک قطبى از یکسو و مقاومت قدرت هاى میانه بویژه اتحادیه اروپا از سوى دیگر اوضاع را در وضعیت نامعلوم و بینابینى قرار داده است . ( تاریخ دیپلماسى روابط بین الملل ص 295 ) بدین معنى که معلوم نیست جهان تک قطبى به رهبرى آمریکا از سوى کشورهاى دنیا پذیرفته و یا پذیرفته نشود و به تعبیرى شرائط تحقق این موضوع فراهم آید یا این که عملا امکان آن نباشد . حال در رابطه با جایگاه ایران در جهان تک قطبى ( بر فرض تحقق آن در آینده جهان ) باید گفت نه تنها ایران بلکه تمام کشورها ( همانگونه که در صدر مقدمه نیز آمد ) باید از قدرت حاکم ، تبعیت نمایند ولى بنابر قواعد و نظامات روابط بین الملل ( بین الدول ) فعلى ، دو حالت وجود خواهد داشت : اول : اگر نظام تک قطبى منعطف باشد ایران خواهد توانست تا آنجا که به منافع قدرت برتر لطمه اى وارد نیاید ، در مسائل داخلى خود مستقل بوده و به تعبیرى خود مختار عمل کند و تنها در مسایل کلان و بین المللى تابع قطب خواهد بود . دوم : اما اگر این نظام غیر منعطف باشد بطور کلى ایران در تحقق منافع ملى خود ، استقلال همه جانبه و مبارزه با امپریالیسم جهانى با محدودیت هاى بیشترى مواجه است هر چند واقعیات کنونى به خوبى مبین این واقعیت است که دوران زورگویى امریکا و قدرت هاى استکبارى به پایان رسیده و آینده از آن ملت هایى است که با اتکا به خداوند بر تحقق اهداف و احقاق حقوق خویش تاکید داشته باشند . خلاصه این که : اولا : تنها این آمریکا است که بدنبال تک قطبى کردن جهان بوده و دیگر کشورها از جمله کشورهاى بزرگ صنعتى با آن مخالف اند و همواره با آن مبارزه مى‌کنند . ثانیا : در صورت تحقق چنین نظام ظالمانه‌اى ، جایگاه ایران در آن بسته به نوع آن بوده به این که منعطف و یا غیر منعطف باشدکه در صورت اول ایران خواهد توانست نقش ایفاکندولى در صورت دوم با محدودیت هاى بیشترى مواجه خواهد بود . منابع : 1 : « افگیل . ارتال و موسادلو . نزیها . ترجمه سید رضى عمادى . یک نظام چند قطبى و روابط بى ثبات . سایت باشگاه اندیشه » 2 : « جلالى . رضا . تئورى عملیاتى ایالات متحده در جهان تک قطبى . سایت {L= http://www.iranamerica.com/forum/showthread.php?t1660 =L} » 3 : « نقیب زاده . احمد . تاریخ دیپلماسى و روابط بین الملل . قومس . تهران . چاپ ششم . 1378 ه . ش » .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه