ظاهراً در مواردى كه تفسير حرام مى‏شود اين نوع تفسير را تفسير به رأى ناميده ‏اند در مورد تفسير به رأى توضيحى بفرمائيد؟

      تفسير به رأى يكى از مسائلى است كه در روايات اهل بيت عليهم السلام مكرر از آن ياد شده همچنين در روايات پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از طريق اهل سنت و از طريق شيعه روايات متعددى وارد شده كه تفسير به رأى حرام است. نظر شما را به نمونه‏هايى از اين روايات جلب مى‏كنيم: در مقدمه‏ى تفسير برهان حكايت شده: هر كس قرآن را به رأى خويش تفسير كند جايگاهى از آتش براى خود فراهم كرده است. و از اهل سنت هم شبيه همين روايت نقل شده كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: «مَن قال فى القرآن برايه» كسى كه در مورد قرآن به رأى خودش سخن بگويد، جايگاهى از آتش دارد كه اين روايت در سنن ترمذى و منابع ديگر اهل سنت آمده و حتى از آن به عنوان «حديث حسن» ياد كرده‏اند. «1» در منابع شيعه بهترين روايتى كه در اين زمينه داريم حديث قدسى از امام رضا عليه السلام مى‏باشد كه از پدرانشان از اميرالمؤمنين عليه السلام، از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله از خداوند تبارك و تعالى نقل مى‏كند كه مى‏فرمايد: «ماء آمن بى مَن فَسَّر برأيه كلامى»؛ «كسى كه كلام من را، (يعنى كلام خدا را) به رأى خودش تفسير كند، به من ايمان ندارد.» البته روايات در اين زمينه با عبارات متعدد فراوان است. برخى فرمودند: هر كس، بدون علم، در مورد قرآن چيزى بگويد اين تفسير به رأى است. برخى هم به آيات قرآن در اين مورد تمسك كرده‏اند از جمله، به آيه‏ى 33 سوره‏ى اعراف كه مى‏فرمايد: «پروردگار كارهاى زشت را چه ظاهر چه باطن حرام كرده» و در آخر آيه آمده: «و يكى از چيزهايى كه حرام شده اين است كه انسان چيزى را كه نمى‏داند به خدا نسبت بدهد.» «2» و تفسير به رأى عبارت است از چيزى كه انسان نمى‏داند، و به خدا نسبت مى‏دهد، به عبارت ديگر كسى بدون اينكه به تفاسير و منابع روايى رجوع كند و ببيند چه رواياتى در مورد اين آيه از پيامبر و اهل بيت عليهم السلام آمده است رأى و نظر خود را به جاى تفسير قرآن، به ديگران ارائه كند (/ تفسير بدون توجه به قرائن نقلى و عقلى) اين تفسير به رأى است. برخى افراد، از رواياتى كه براى تفسير به رأى وعده‏ى آتش داده، استفاده كرده‏اند كه تفسير به رأى از گناهان كبيره است. بعد از دلائلى كه بر حرمت تفسير به رأى از قرآن و روايات بيان شد به نظر مى‏رسد دليل ديگرى براى حرمت تفسير به رأى وجود دارد و آن هم‏ بناء عقلا است. توضيح اينكه روش عقلا در عالم اين است كه براى هر كارى به متخصص آن رجوع مى‏كنند مثلًا اگر كسى بيمارى قلبى داشته باشد براى معالجه نزد متخصص قلب مى‏رود. و اگر كسى در مورد قلب تخصص نداشته باشد، و به معالجه‏ى بيمار قلبى اقدام كند، اگر هم به طور اتفاقى اين شخص درمان شود، باز هم مستحق سرزنش است زيرا در كارى كه تخصص نداشته دخالت كرده است. چرا كه چنين دخالت‏هايى غالباً خسارت‏هاى جبران ناپذيرى به بار مى‏آورد و گاهى به مرگ افراد مى‏انجامد. از اين رو عقلاى عالم و خردمندان جهان آن را سرزنش مى‏كنند، و در چنين مواردى مراجع ذى‏صلاح او را به دادگاه مى‏برند، محاكمه مى‏كنند، و با او برخورد قانونى مى‏كنند و مجازات‏هاى مناسبى براى او در نظر مى‏گيرند؛ چرا اينقدر سخت‏گيرى مى‏كنند؟! چون كسى كه تخصص در كارى ندارد حق دخالت در آن گستره‏ى كارى را ندارد؛ موقعيت تفسير به رأى نيز چنين است آرى كسى كه متخصص تفسير نيست و آگاهى از مسائل تفسيرى ندارد يا به منابع و قرائن معتبر عقلى و نقلى مراجعه نكرده حق دخالت در تفسير قرآن و اظهار نظر، ندارد به همين خاطر فرمودند:  «تفسير به رأى حرام است». .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه