در برهان نظم ممکن است نظم اجباری باشد در این صورت نیازی به ناظم ندارد.

فرض کنیم نظم جهان ذاتی و به تعبیر شما اجباری باشد و لی این نفی ناظم بودن خدا را نفی نمی کند زیرا رابطه نظم و جها ن دو گونه قابل تصور است :1. نظم به صورت جعل تالیفی، یعنی ماده ذاتا فاقد نظم باشد و بعدا آرایش نظام مندی به آن داده شود.این تصویر افلاطونی از نظم جهان است که ابتدا ماده را (خائوس) می انگاشت و خدا را سامان دهنده و نظم دهنده به آن.ب. نظم به صورت جعل بسیط , یعنی خداوند از اول ماده را پویا ، دینامیک و دارای خصلت نظم پذیری درون ذاتی یا به تعبیر شما جبری آفرید .پس خدا ناظم جهان یعنی آفریننده موجودی ذاتا و جبرا منظم است. این انگاره تنها در نظریه خلقت قابل تصور است و بر اساس فلسفه صدرایی قابل فهم است و اشکالات نظریه بالا را ندارد.2. نظم ذاتی جهان عمدتا به نظم داخلی ماده تحویل می رود ولی آرایشات منظم مواد که از آن به نظم خارجی یاد می شود قابل تبیین ذاتی بدو ن دخالت عقل و شعور و حکمت نیست. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه