ارتباط دین و عرفان چگونه است؟

اگر از باب تسامح زهد و تقوا و کسب معنویت در اثر عبادت و دعا و تهجد و پیوسته به یاد خدا بودن و علاقه نداشتن به اموال دنیا و زدودن صفات رزیله را عرفان بنامیم این نوع عرفان چیزی است که از دین اسلام برخاسته و خدواند در قرآن و پیامبر اسلام(ص) و سایر امامان معصوم(ع) در روایات و احادیث بر آن تاکید دارند. در اسلام زهد و پرهیز از تجملات و مظاهر دنیا در کنار عبادات رکن رکن اصلی عرفان اسلامی را تشکیل میدهد. امام علی(ع) می فرماید: زهد در میان دوکلمه ای که در قرآن آمده است قرار دارد: لِّكَيْلَا تَأْسَوْاْ عَلىَ‏ مَا فَاتَكُمْ وَ لَا تَفْرَحُواْ بِمَا ءَاتَئكُمْ وَ اللَّهُ لَا يحُِبُّ كلُ‏َّ مخُْتَالٍ فَخُور؛ تا بر آنچه از دستتان مى‏رود اندوهگين نباشيد و بدانچه به دستتان مى‏آيد شادمانى نكنيد. و خدا هيچ متكبر خودستاينده‏اى را دوست ندارد». امام (ع) در ادامه میفرماید هر کس بر آنچه از دست میدهد غمگین نشود و بر آن چه درآینده به او داده خواهد شدخوشحال نگردد هر دو طرف زهد را دریافته است. اما عرفانی که بر وحدت وجود، ریاضت، عشق، سماع و رقص، خانقاه ، خرقه پوشی ، سلسله اقطاب، مراد و مرید بازی، نفی شریعت و پرداختن به طریقت و رسیدن به حقیقت و فنا شدن در خدا و... مبتنی می باشد هیچ ربطی به دین اسلام و نه هیچ دین دیگری ندارد. این نوع عرفان همان تصوف است که در قالب فرقه های مختلف برخی را مشغول خود نموده است.علامه طباطبایی می فرماید: «مسئله ریاضت نفس و معرفت و اشتغال به آن امری نیست که مسلمانان آن را در قالب تصوّف و عرفان اختراع کرده باشند بلکه این عمل در بین امم گذشته مثل بودائیان، هندیان، نصاری و... به خاطرآثار عجیب و غریبی که بر آن مترتب میگردند مرسوم بوده و امروز در میان ملت ها با عقاید و ادیان مختلف نیز رایج است». و در جای دیگر میفرماید: «دین هر دینی میخواهد باشدبه تصوف و عرفان ربطی ندارد. دین یک چیز است و تصوّف و عرفان چیزی دیگر است». به علت همین عدم ارتباط عرفان و تصوف به دین است که در میان عرفانهای ملت های مختلف اشتراکاتی وجود دارد. عشق، ریاضت، سیر و سلوکهای طاقت فرسا، مراد و مرید بازی از اموری است که عرفانهای اسلامی و مسیحی و بودایی و امثال اینها را به هم پیوند میدهد. مقام فنای عرفانی که در بین مسلمانان وجود دارد همان مقام نیروانا است که در عرفان بودیسم بر آن تاکید شده است. بنابر این تصوف و عرفان مکتبی است که اعتقادات و اندیشهها و نیز آداب و رسوم خاصی که در آن مطرح است هیچ کدام ربطی به دین اسلام ندارند و خود صوفیان بعد از ظهور شان در قرن دوم با ممزوج نمودن افکار غریبه و قدیم یونان ، ایران، هند ، و مسیحیت و نصاری و تراوشات افکار برخی از بزرگان صوفیه مذهبی خاصی را در قرن سوم به نام تصوف به وجود آوردند و برای نفوذ در جوامع اسلامی رنگ و لعاب اسلامی به آن دادند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه