بنام خدا ,سلامآیا اگر انسان بخاطر عدم استجابت دعایش ناراحت شود ویا حتی بگرید واز روی ناراحتی کلماتی را بر زبان آورد مصداق کفراست?در اینصورت آیاتوبه واجب میشود?

پاسخ اجمالی: پرسشگر گرامی؛ گریه و ناراحتی که ناشی از عدم رضایت بنده از تقدیرات خدای رحمان باشد، جاهلانه است و لازم است انسان از این گونه اعمال توبه و استغفار نماید.پاسخ تفصیلی: دوست عزیز؛ پیرامون استجابت دعا توجه به چند نکته ضروری است: 1. باید موانع تحقق دعا را برداشت. مثل ترک محرمات وگناهان2. باید آداب دعا را رعایت نمود. مثل درخواست دعا با اخلاص و قلبی پاک3. باید به خدای رحمان در جایگاه خالقی قادر، عالم و مهربان یقین داشته باشیم که اگر خواسته ما مصلحت باشد خدای رحمان قادر است آن را اجابت نماید.4. در راستای دعا و خواسته خویش، باید تلاش های لازم را انجام دهیم.5. دعا را تنها وسیله ای برای گرفتن حاجت ندانیم. دعا از برترین عبادت است. دوست خوبم؛ جای بسی خوشحالی است که درسنین جوانی به سمت دعا رو آورده و خواسته هایت را از خالق مهربان طلب می کنی. نفس دعا کردن، عبادت است و دعا کننده چه حاجت بگیرد و چه نگیرد عبادت کرده و به خداوند نزدیک شده است. امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: «افضل العبادة الدعا؛ دعا برترین عبادت است.» (میزان الحکمه/ج4/ص1644)همانطور که میبینی، در این روایات تنها بحث از فضیلت و عبادت بودن دعا و ارزش خود دعاست و هیچ بحثی از گرفتن حاجت و نگرفتن آن به میان نیامده است، تا ما ارزش حقیقی دعا را درک کرده و با شوق و رغبت به سوی آن بشتابیم.امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: «دعای مومن از سه حال خارج نیست؛ یا برایش ذخیره می گردد, یا در دنیا بر آورده می شود, یا بلایی را که می خواهد به او برسد دفع می کند.» (همان / ج 4 ح 5723)همانطور که ملاحظه می فرمایید ممکن است خداوند حاجت بنده اش را ذخیره آخرت او کند, چرا که او می داند بنده فقیرش در آخرت, نیاز بیشتری به ثواب ندادن حاجتش در دنیا دارد و یا اینکه حاجت او به صلاحش نمی باشد, لذا در ازای دعا کردن, بلایی را از او دفع کرده وچه بسا دعا کننده هیچگاه متوجه این لطف پروردگارش نشود. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «خداوند به حساب مومن رسیدگی می کند و به او می فرماید: این حساب را می شناسی؟ عرض می کند: نه, ای پروردگار. خداوند می فرماید: در فلان و بهمان شب چنین و چنان دعایی (و خواهشی) کردی و من آن را برای تو اندوختم. حضرت فرمود: آن مومن, چون عظمت ثواب و پاداش خدا را می بیند عرض می کند: پروردگارا, کاش هیچ دعا و خواهش مرا در دنیا برآورده نمی کردی و آنها را برای (آخرت) من می اندوختی» (همان / ح 5726)پرسشگر عزیز؛با براهین قاطع عقلی اثبات شده که خدا رحمان و رحیم می باشد و محال است بدخواه بنده ی خویش باشد. او که قبل از خلقت انسان، غذای او را در سینه ی مادرش قرار می دهد و مهر او را در دل والدینش می کارد تا مراقب و مواظب او باشند، چگونه ممکن است بدخواه انسان باشد؟! پس بی شکّ و تردید، اگر ثروت و رفاه و سلامتی و ازدواج به نفع کمال حقیقی شخصی باشد، به او ثروت و رفاه و سلامتی می دهد و شرایط ازدواج او را فراهم می کند و اگر فقر و بیماری و مشقّت و مجرد بودن به نفع کمال حقیقی شخصی باشد، فقر و بیماری و مشقّت و تجرد را نصیب وی می کند.ما همواره خیال مى کنیم که اگر دقیقا همان چیزی را که ما طلب مى کنیم، در همان زمان و با همان شرایطى که مى خواهیم عمل شود، دعایمان اجابت گردیده است؛ در حالى که چه بسا همین پاسخ نیافتن ما اجابت از سوى خدا باشد. یعنى خداوند رحمان با طول دادن اجابت، ما را بیشتر به حالت انابه و تضرع در درگاهش نگاه مى دارد و این لطف بزرگى است که به این وسیله ارتباط عبد با معبود حفظ مى گردد و در پى آن، الطاف بى شمار دیگرى نصیبش مى شود. پرسشگر عزیز؛ اگر به موضوع مورد نظرتان صریحا اشاره می کردید بهتر می توانستیم با هم گفتگو کنیم. اگرخدای رحمان، دعا و درخواستی را اجابت نمی کند، حکمت و مصلحتی در کار است؛ ممکن است زمان و امکانات دیگری که باید برای رسیدن به آن مقصد فراهم شود، فراهم نشده است. یا ممکن است تلاش لازم برای وصول به آن مقصود از جانب شما صورت نگرفته است.در هر حال ممکن است موانعی وجود دارد که باید آن موانع را بردارید آنگاه چشم امید به فضل خدا داشته باشید که اگر خواسته ی شما خیر و مصلحت است، انشاء الله به مقصود می رسید.ممکن است موانعی بر سر راه اجابت دعا باشد که به ذکر برخی از آنها می پردازیم.موانع اجابت دعا:1. گناه ؛ یکى از عوامل مهمى که رابطه انسان با خدای متعال را ضعیف نموده و مانع اجابت دعا می شود، نافرمانى از دستورهاى خداست. امام باقر(علیه السلام) در این باره فرمودند: بنده حاجتى ازخدا طلب مى کند و مقرر مى شود آن حاجت در زمانى برآورده شود; پس در این فاصله، او گناهى مرتکب مى شود و در نتیجه، خداوند مى فرماید: حاجت این بنده برآورده نشود و از آن محروم شود; چون او خشم و غضب مرا برانگیخت و همین باعث محروم شدن اوست. ممکن است بفر مائید: بسیارند کسانی که اهل گناهند و هر چه از خدا می خواهند به آنها می دهد و هستند کسانی که گناه نمی کنند ولی دعایشان مستجاب نمی شود؛ پاسخ شما را با ذکر یک حدیث بیان میکنم. امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «همانا بنده دعا میکند و خداوند عزوجل به دو فرشته می فرماید: من دعای او را مستجاب کردم حاجتش را نکهدارید، زیرا دوست دارم صدای او را بشنوم؛ و همانا بنده دعا میکند و خدای تبارک و تعالی می فرماید : زود خواسته اش را برآورید که من خوش ندارم صدای او را بشنوم.»(همان/ج4/ص/168)ای عزیز!چه بسا خداوند دوست دارد صدایت را بشنود؛ او که از هر شنوایی، شنواتر و از هر بینایی، بیناتر است؛ و چه بسا مصلحت در اینست که الان حاجتت را نگیری و یا اینکه خواسته ات، تبدیل به احسن و بهتر از آنچه طلب کرده ای شود. پس اگر یقین داری خواسته ات از امور شرعی است، برای اینکه از برکات دعا محروم نشوی، دعایت را ادامه بده و همچنان مصلحت خویش را به خدای حکیم و مهربان، واگذار کن.2. لقمه حرام ؛ استفاده از درآمد حلال و پاکیزه از دیگر شرایط اجابت دعا است که امروزه بیش از هرزمان دیگر لازم است به آن توجه شود. لقمه ى حرام تا 40 روز مانع استجابت دعا مى شود. 3. قساوت قلب ؛ همچنین گناهان زیاد که منجر به قساوت و سنگدلى مى شدند از عوامل دیگر عدم استجابت دعا مى باشد. امام صادق (علیه السلام) مى فرماید: خداوند دعایى که از قلب قسى برخاسته باشد اجابت نمى کند. 4. شتاب و عجله ؛ امام صادق (علیه السلام) فرمود: همیشه مؤمن در خیر و آسایش است تا هنگامى که عجله نکند. در غیر این صورت ناامید مى شود و دعا را ترک مى کند. به درستى که بنده هنگامى که دعا مى کند خداوند متعال در صدد برآورده ساختن حاجت اوست تا زمانى که او عجله نکند. دوست خوبم!البته دعا کردن آدابی دارد که بر هر دعا کننده ای لازم است آنها را رعایت کند: 1- در ابتدای دعا بسم الله بگوئیم.2- تمجید خداوند قبل از دعا (راوی از امام صادق (علیه السلام) سوال میکند: چگونه خدا را تمجید کنم؟ حضرت میفرمایند: «می گویی: یا من هو اقرب الیه من حبل الورید، یا من یحول بین المرء و قبله، یا من هو بالمنظر الاعلی، یا من لیس کمثله شیء»3- صلوات فرستادن قبل و بعد از دعا 4- متوسل شدن به اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) 5- اقرار به گناهان6- تضرع و گریه در دعا7- بجا آوردن دو رکعت نماز8- . نام بردن حاجت در دعا؛ امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «راستی خدای تبارک و تعالی می داند که بنده هر گاه به درگاهش دعا کند چه می خواهد ولی او دوست دارد که حوائج به درگاه او شرح داده شود؛ پس چون به درگاه او دعا کردی حاجتت را نام ببر». (اصول کافی, ج6, ص 43)9- اصرار در دعا؛ امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «خداوند بد دارد که بنده ها بر یکدیگر در انجام حاجت اصرار ورزند و اصرار را نسبت به خودش دوست دارد؛ خداوند عز و جل دوست می دارد که از او درخواست و آنچه نزد اوست خواهش شود.» (همان، ص 41)لازم به ذکر است که بهتر است در عین اصرار بر دعا، صلاح کار خود را به خداوند واگذار کرد؛ یعنی از طرفی در دعا اصرار کنیم چون خود خدا دستور داده است و از طرف دیگر برآورده شدن یا نشدن آن را به خداوند واگذار کنیم چون او صلاح بندگان را از هر کسی بهتر می داند و ما به صلاح کار خود آگاه نیستیم. 10- دعا کردن در زمان هایی که امید اجابت است.از مجموع روایات بر می آید که اوقات ذیل, زمان اجابت دعا است:- هنگام نزول باران- هنگام ظهر- بعد از ادای فریضه- قنوت نماز وتر- وقت سحر- پس از مغرب- زمان قرائت قرآن- هنگام اذان- زمان شکستن دل - دعای بیمار در حق عیادت کنندهذکر چند نکته لازم و راهگشا است: - ما باید به هنگام دعا یقین داشته باشیم که حق تعالى قادر است- اگر این دعا و خواسته به مصلحت ما باشد و منافات با حکمت الهى و نظام آفرینش و ربوبیت نداشته باشد- حاجت ما را برآورده نماید و اگر مصلحت نباشد به بهترین شکلى آنچه که خیر و صلاح ما را در آن مى بیند عنایت فرماید و تشخیص اینکه دعای ما به چه علتی در حال حاضر اجابت نشده است، به عهده ی ما نیست. بلکه آن چیزى که بر عهده ما و کار و وظیفه ما است دعا نمودن و میل و نیت و قصد و یقین به اجابت آن است؛ مصلحت سنجى و محاسبه خیر و شر آن بر عهده «رب العالمین» است و دعا خود، عبادت مستقلى است و تنها براى خواستن و برآوردن حوائج نیست. دعا گفت وگو با خدا و خواندن حق تعالى است.- ممکن است خداوند برای امتحان بنده، حاجت او را ندهد، یا به تاخیر اندازد. اگر در دل، باور کنیم که همه نقصها از ما است، مشکل حل می شود. حضرت یونس نبی (علیه السلام) گفت: «انی کنت من الظالمین» سپس دعایش مستجاب شد؛ «فاستجبنا له و نجیناه من الغم و کذلک ننجی المومنین»- اگر به فرض، صلاح ما در برآورده شدن حاجتمان نباشد، خداوند جبران می کند. در روایت آمده که اگر اجابت دعا به صلاح بنده نباشد، گناهی از او برداشته می شود و یا اگر گناهی نداشته باشد، درجه ای بر درجات او افزوده می شود. براستی آیا این، خود اجابت دعا نیست! - ما ابدیت را در پیش داریم؛ تحمل سختی های دنیا در مقابل آسایش و لذت های آخرت، هیچ و ناچیز است؛ پس با صبر و بردباری در برابر با مشکلات روبرو شو.- تقوا داشته باش تا خداوند راه خلاصی از مشکلات را به تو نشان دهد! «ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا»- کلید همه ی درهای بسته به دست خداوند است؛ «له مقالید السموات و الارض» از عمق جان، به خدا توکل کن- انسان به هنگام دعا کردن، با قلب و زبان، فقط باید خدا را بخواند و از خدا طلب برآورده شدن حاجت را داشته باشد. گاه انسان در دعا با زبان، خدا را می خواند، ولی در قلب چشم امید به خلق خدا دارد. این خود مانعی است بر سر راه استجابت دعا.- در هنگام دعا باید «مضطر» بود. مضطر همچون کسی است که در دریا خود را در حال غرق شدن می بیند و برای خود پناهی جز خدا نمی یابد؛ در این صورت چگونه خدا را می خواند؟- تحت هر شرایطی و برای هر حاجتی « طلب خیر» مهمترین اصل در دعا کردن است. - دعا علت تامه رسیدن به مقصود نیست. انسان برای تحقق حاجاتش باید به تلاش بپردازد و البته دعا نیز در این مسیر نقشی اساسی دارد. رسیدن به هر خواسته ای راه خود را دارد و باید از مسیر طبیعی خودش بدان دست یافت. البته در کنار تلاش فردی و اجتماعی موضوع دعا هم سفارش شده است و باعث جلب عنایت و کمک خداوند می شود. به عبارت دیگر باید برخاست و دعا کرد؛ نه اینکه نشست و دعا کرد. دعا کردن نشستنی نیست. دعا برای کسی مفید است که در مسیر قرار دارد و عملا تلاش می کند و نهایت سعی خود را برای رسیدن به اهداف خود در زندگی انجام می دهد. چنین کسی بسیار موفق خواهد بود و برای او رسیدن به خواسته ها و استجابت دعاها دور از انتظار نیست.- اگر انسان خواسته ای دارد که دلش همواره مشغول اوست و او را از یاد حق باز داشته است از خداوند بخواهد که اگر خیر است برآورده سازد و اگر به صلاح نیست او را از این دل مشغولی رها سازد. لذا ترک دعا تا زمانی که دلش مشغول آن حاجت است جایز نیست؛ چرا که اگر به درگاه خدا نرود به دام شیطان گرفتار خواهد شد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه