چرا در روایات نقل شده در کتب شیعی احادیث متضاد و متناقض و همچنین خلاف عقل و شرع دیده می شود؟

کتب روایی تشیع نه تنها نام صحاح بر آنها گذاشته نشده است بلکه واقعاً هیچ کدام به این عنوان و معنا هم تلقی نشده اند یعنی هیچ کتاب حدیثی ما نداریم که به طور جامع صحیح قلمداد شود و همه احادیث آن پذیرفته شوند نه کافی و نه دیگر کتب شیعه چنین موقعیتی ندارند بلکه مجموعه ای از روایات صحیح و نادرست و ضعیف و مبهم هستند که البته بعضی از این کتب غالب احادیث آن درست و بعضی غالب روایات آن نادرست است. روایاتی که برای استنباط احکام فقهی به کار می روند با روایاتی که عقیده ساز بوده و باید مبانی اعتقادی را از آنان اخذ کرد متفاوت هستند روایاتی که معنای اعتقادی را القاء می کند حتماً باید قطعی و صحیح باشند یعنی ما مطمئن باشیم که از ناحیه معصوم(ع) صادر شده اند و الا التزام اعتقادی به آن لازم نیست. شیعه و مکتب اهل البیت علیهم السلام در صدر اسلام تا قرون اخیر در جوی پر از تهمت و تهدید زندگانی را به سر برده است و غالب حاکمان علیه آنان بوده و این مکتب بر اساس اعتقاد ویژه ای که به عدالت دارد هم همواره حکومتهای جائر و ستمگر را نا مشروع می دانسته است و بر همین اساس علماء بزرگی مانند علامه مجلسی با استفاده از فرصتهایی که یافته اند مجموعه روایات وارده از اهل البیت را جمع آوری کرده ولی به تهذیب و جدا کردن صحیح از سقیم آن نپرداخته و این را به آیندگان وا گذاشته اند درست مانند کسی که در شبی ظلمانی تحت تعقیب دشمنانی خطرناک است و جواهر او در خاک و خاشاک فرو می ریزند و او مجموعه ای از خاشاک اطراف و جواهر را جمع می کند تا در فرصت دیگر آنان را از هم جدا کرده و جواهر را مورد استفاده قرار دهد و به همین جهت مجامع روایی شیعه مرکب از صحیح و ناصحیح می باشد البته این داستان در مورد کتب اهل سنت هم وجود دارد اگر چه آنان همیشه در پرتو قدرت حاکمان به تقویت خود پرداخته و در گسترش مکتب خود با توجه به فتوحات گسترده مسلمین سود جسته اند و روایات خود که مشکلات فراوانی هم دارد ولی به واسطه محدودیت منابع روایی و کوتاهی دست آنان از اهل البیت علیهم السلام همان مقدار محدود را صحیح پنداشته و معامله صحیح با آن کرده اند. با توجه به نکات فوق در میان مجموعه چند هزار حدیث حداکثر صدها حدیث مورد نقد قرار  می گیرد که فهم جدی این روایات و نقد جدی آنان خود مستلزم کار علمی گسترده ای است که به وسیله علم رجال و درایه و نحوه صدور این روایات باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد. مضمون این روایات باید به درستی تحلیل شوند و مهمتر آن که با دیگر مجموعه های روایی سنجیده و تطبیق شوند آنگاه از مجموع آنها نظر صحیح و درست تر را انتخاب کرد. این که ما یک روایت را بگیریم و بقیه روایات را مورد نظر قرار ندهیم مصداق «حفظت شیئاً و غابت عنک اشیاء» (یک چیز حفظ کرده ای و چیزهای فراوانی از تو پنهان و غائب هستند) خواهیم بود و  ما روایاتی داریم که می گویند هر روایتی که با قرآن و سنت پیامبر مخالف بود آن را به دیوار بزنید کنایه از این که بدان اعتماد نکنید مثلاً راجع به زن و موقعیت آن در اسلام روایات فراوانی است که در مقابل این روایات ، روایات دیگری هستند و دست کم معلوم می کنند که این روایات ناظر به بخشی از زنان یا بخشی از امور است که در آن امور نظر مرد مقدم است چنان چه در بعضی از امور دیگر نظر زنها مقدم است و همین طور مسایل دیگر. مثلا روایتی وارد شده است که اکراد را از اجنه می شمارد در حالی که این روایت با قرآن ناسازگار است یا مثلاً روایاتی که می گوید اهل سند و هند چنین و چنان هستند شاید ناظر به غیر مسلمانان آنها و یا عده خاص در یک عصر و یا شاید اصل این روایات مقبول نباشد و چنانچه بیان کردیم ما برای تفحص دقیق این روایات باید عملیاتهای علمی فراوانی از حیث شناسایی رجال حدیث و مضمون آن و عام و خاص ، مقید و مطلق بودن آن و موقعیت صدور این روایات و دهها مسأله دیگر را کاملاً بررسی کنیم و بعد به صحت و سقیم بودن آن ها پی ببریم  که این عملیات استنباطی را اصطلاحاً در مکتب تشیع اجتهاد می گویند مثلاً از نظر مضمون روایتی می گوید مغز زنان در زیبایی آنهاست و زیبایی مردان در مغز آنها است ای بسا در مقام بیان این نکته است که بخش مهمی از شخصیت زن مربوط به جمال و زیبایی ظاهری اوست در حالی که بخش مهمی از شخصیت مرد در فهم و عقلانیت اوست.    بهر حال به طور خلاصه بیان می شود که: 1- کتب روایی شیعه اعم از صحیح و ضعیف هستند و ما هیچ کتابی که همه روایات آن صحیح باشد در دست نداریم. 2- فهم روایات صحیح از نا صحیح هم از حیث سند و هم به لحاظ مضمون و هم در رابطه با روایات معارض آن کاری علمی و گسترده می خواهد که اصطلاحاً بدان اجتهاد می گویند. 4- کتب روایی اهل سنت که به صحاح معروف هستند آکنده از اخبار جعلی ضعیف و خلاف عقل و کتاب الهی هستند که پرداختن به آن روایات خود بحث مفصل و طولانی را می طلبد. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه