مذهب تشيع در چه تاريخي بوجود آمد؟

تشيع درست درزمان پيامبر بنيانگذاری شده ؛آن حضرت بارها می فرمود علی وشيعه اورستگارانند ودرکلام ديگرفرمود درحضور پروردگارم برای شيعه ی علی استغفار کردم؛ دراين باب روايات معتبر زيادی نقل شده که بيانگراين حقيقت است بنيِان شِيعه درعهد رسول خدا ومورد تاييد حضرت بوده؛ اما درباره وجود شيعيان دراين عهد نظرات مختلف داده شده که موردبررسی قرار می گيرد 1- برخی قائل‎اند تشيع در روز سقيفه پديد آمده، همان روزي كه جمعي از بزرگان صحابه به صراحت گفتند: علي ـ عليه السّلام ـ اولي به امامت و خلافت است. 2-برخی ، پيدايش شيعه را مربوط به اواخر خلافت عثمان مي‎دانند و انتشار آراء عبدالله بن سباء را در اين زمان، به شروع تشيع ربط مي‎دهند. 3- بعضی نيز معقدند كه شيعه در روز فتنة الدار (يعني روز قتل خليفه سوم) به وجود آمده است. بعد از اين پيروان علي ـ عليه السّلام ـ كه همان شيعيان بودند، در مقابل خونخواهان عثمان و به اصطلاح عثمانيان قرار گرفتند؛ چنان‎كه ابن نديم مي‎نويسد: وقتي كه طلحه و زبير با علي ـ رضي الله عنه ـ مخالفت كردند و جز به خونخواهي عثمان به چيز ديگري قانع نشدند و علي نيز خواست با آن‎ها بجنگد، تا سر به فرمان حق نهند، آن روز كساني را كه از او پيروي كردند، به نام شيعه خواندند و او خود نيز به آن‎ها مي‎گفت: شيعيان من. ابن عبد ربه اندلسي مي‎گويد: «شيعيان كساني هستند كه علي را بر عثمان تفضيل دادند». 4- برخی معتقدند كه تشيع بعد از حكميت تا شهادت علي ـ عليه السّلام ـ به وجود آمده است. 5- عده ای نيز آغاز تشيع را به واقعه كربلا و شهادت امام حسين ـ عليه السّلام ـ ربط مي‎دهند. در مقابل اين‎ها محقّقاني قرار دارند كه معتقدند: تشيع ريشه در عصر رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ دارد. از ميان دانشمندان شيعه، مرحوم كاشف الغطا، شيخ محمدحسين مظفر، حسين زين عاملي و از ميان علماي اهل سنت «محمد كردعلي» است كه مي‎گويد: عده‎اي از صحابه در عصر پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ معروف به شيعه علي بودند. با توجه به نظراتي مذكور مي‎توان گفت: ايام سقيفه، اواخر خلافت عثمان، جنگ جمل، حكميت و واقعه كربلا مقاطعي هستند كه حوادثي در آن‎ها واقع شده كه بر تاريخ تشيع تأثير گذاشته‎اند؛ علاوه بر اين‎كه وجود شخصي چون عبدالله بن سباء مورد ترديد است. امّا اين‎كه تشيع در اين مقاطع ايجاد شده باشد صحيح به نظر نمي‎رسد؛ زيرا اگر احاديث نبوي را مورد بررسي قرار دهيم خواهيم ديد كه نام شيعه پيش از همه، توسط رسول خدا، محمد مصطفي ـ صلّي الله عليه و آله ـ ، در احاديث متعددي بر دوستداران علي ـ عليه السّلام ـ اطلاق شده است كه به تعدادي از آن‎ها اشاره مي‎كنيم كه همه در منابع اهل سنت نقل شده است. مسعودي نوشته است: عباس بن عبدالمطلب مي‎گويد: «روزي نزد رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ بوديم، ناگهان علي بن ابي طالب وارد شد، همين كه چشم پيامبر به علي افتاد، چهره‎اش شكفته شد. عرض كردم: يا رسول‎الله شما به خاطر ديدن اين پسر چهره‎تان باز شد!‌ فرمود: عمو!‌ بخدا سوگند كه خداوند بيش از من او را دوست دارد؛ هيچ پيامبري نيست مگر اين‎كه اولادش از صلب خود اوست، امّا اولاد من پس از من از نسل علي هستند؛ وقتي كه روز قيامت شود مردم را به نام خود و نام مادرشان بخوانند ـ به خاطر اين‎كه خداوند پرده‎پوشي كند ـ جز علي و شيعيانش كه آنان را به نام خود و نام پدرانشان صدا زنند». پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ به علي ـ عليه السّلام ـ فرمود: «خدا گناهان شيعيان و دوستداران شيعيان تو را بخشيده است». باز پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «تو و شيعيانت در حوض كوثر بر من وارد مي‎شويد از آن سيراب شده و صورتتان مفيد است و دشمنان تو تشنه و در غل و زنجير بر من وارد مي‎شوند. پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در ضمن حديث طولاني درباره فضائل علي ـ عليه السّلام ـ به دخترش فاطمه ـ سلام الله عليها ـ مي‎فرمايد: «يا فاطمه!‌ علي و شيعيان او رستگاران فردا هستند». هم‎چنين رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «يا علي!‌ خدا گناهان تو، خاندانت و شيعيان و دوستداران شيعيانت را بخشيده است...». باز رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «يا علي! آن‎گاه كه روز قيامت شود من به خدا تمسّك مي‎كنم و تو به دامن من چنگ مي‎‎زني و فرزندانت دامن تو را مي‎گيرند و حتّي رواياتي از رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در خصوص بعضي از شيعيان وارد شده و جالب اين‎كه از زبان مخالفان شيعه نقل گشته است!‌ مثل روايتي كه عايشه درباره حجر بن عدي نقل كرده است آن‎گاه كه معاويه بعد از قتل حجر و يارانش، حج گزارد و به مدينه آمد، عايشه به او گفت: «معاويه! هنگامي كه حجر و يارانش را مي‎كشتي حلمت كجا رفته بود؛ آگاه باش از رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ شنيدم كه فرمود: جماعتي در محلي به نام «مرج عذراء كشته مي‎شوند كه اهل آسمان‎ها به خاطر قتل آنان خشمگين مي‎گردند.» چون اين احاديث قابل انكار نيستند و محدثان بزرگ اهل سنّت نقل كرده‎اند، بعضي از نويسندگان اهل سنّت دست به تأويل ناروائي از آن ها زده‎اند؛ ابن ابي الحديد مي‎گويد: «منظور از شيعه كه در روايات متعدد، وعده بهشت به آنان داده شده است كساني هستند كه قائل به افضليت و برتري علي ـ عليه السّلام ـ بر تمام خلق هستند، بدين لحاظ عالمان معتزلي ما در تصانيف و كتاب‎هايشان نوشته‎اند: در حقيقت ما شيعه هستيم و اين حرف اقرب به سلامت و اشبه به حق است». ابن حجر هيثمي نيز در كتاب «الصواعق المحرقه في الرد علي اهل البدع و الزندقه» ـ كه كتابي در رد اعتقادات و مباني شيعه است ـ هنگام نقل اين احاديث گفته: «منظور از شيعه، در اين احاديث شيعيان نيستند. بلكه منظور خاندان و دوستداران علي هستند كه مبتلا به بدعت سبّ اصحاب نشوند». مرحوم مظفر هم در جواب او مي‎گويد: «عجيب است كه ابن حجر گمان كرده، مراد از شيعه در اين‎جا اهل سنّت هستند! و من نمي‎دانم اين به جهت مترادف بودن دو لفظ شيعه و سنّي است؟ يا به جهت اين‎كه اين دو فرقه يكي هستند؟ و يا اهل سنت بيشتر از شيعيان از خاندان پيامبر پيروي كرده و آنان را دوست مي‎دارند؟» مرحوم كاشف الغطاء نيز مي‎گويد: با نسبت دادن لفظ شيعه به علي ـ عليه السّلام ـ مي‎توان مراد را فهميد زيرا غير از اين صنف، شيعه ديگران هستند؟ ظهور معناي شيعه در احاديث و سخنان پيامبر آشكار و روشن است لذا ظهور شيعه به عصر پيامبر بر مي گردد و اين كه برخي خواسته اند اين معنا را تحريف كنند به خاطر اين بوده است كه از حقيقت فرار كنند، اينان در واقع خود را فريب داده اند به خصوص با توجه به اين‎كه مصداق شيعه در همان عصر پيامبر مشخص بوده است و عده‎اي از اصحاب پيامبر در اين زمان مشهور به «شيعه علي» بودند. پس طبق احاديث موجود، نام شيعه پيش از همه، توسط رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر دوستداران عـلـي ـ عليه السّلام ـ اطلاق شده است و حوادث ديگري مانند سقيفه، جنگ جمل، حكميت و واقعه كربلا، بر تاريخ تشيع تأثير گذاشتند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه