براساس آیات و روایات، ارتباط خاصى میان روح انسان در برزخ و بدن مادى او در قبر خاکى وجود دارد . این ارتباط، در اصل از ارتباط روح و بدن مادى - که در طول زندگى دنیوى با یکدیگر نوعى اتحاد داشته اند سرچشمه مى گیرد . ارتباط مزبور با قطع تعلّق روح از بدن، پس از مرگ، به کلى از میان نمى رود ؛ بلکه یک نوع ارتباط در حدّ پایین ترى میان روح برزخى و بدن مادى و خاکى وجود دارد . این ارتباط در حد و اندازه اى نیست که در زندگى دنیوى و در دوران تعلّق روح به بدن وجود داشت؛ بلکه در میزانى ضعیف تر و با کیفیتى دیگر است .

براساس آیات و روایات، ارتباط خاصى میان روح انسان در برزخ و بدن مادى او در قبر خاکى وجود دارد . این ارتباط، در اصل از ارتباط روح و بدن مادى - که در طول زندگى دنیوى با یکدیگر نوعى اتحاد داشته اند سرچشمه مى گیرد . ارتباط مزبور با قطع تعلّق روح از بدن، پس از مرگ، به کلى از میان نمى رود ؛ بلکه یک نوع ارتباط در حدّ پایین ترى میان روح برزخى و بدن مادى و خاکى وجود دارد . این ارتباط در حد و اندازه اى نیست که در زندگى دنیوى و در دوران تعلّق روح به بدن وجود داشت؛ بلکه در میزانى ضعیف تر و با کیفیتى دیگر است . از این رو روح به رغم حضورش در عالمى فوق ماده، توجّه خاصى به بدن مادى و نقطه اى دارد که بدن خاکى در آن هست . براساس همین «ارتباطِ» قبر خاکى با قبر برزخى»، دستورات و احکام خاصى در باب تشییع جنازه، کفن و دفن، احترام و استحباب زیارت قبور، دعا، طلب رحمت و مغفرت بر سر قبرها و نظایر آنها، در شریعت اسلامى وجود دارد .
ارتباط روح با قبر خاکى، موجب مى شود که بتوان از این طریق، بهتر با روح رابطه برقرار کرد و نیز توجّه او را جلب نمود . بدین جهت در روایات، تأکید فراوانى بر زیارت قبور، دعا، طلب رحمت و مغفرت و تلاوت قرآن کریم بر سر قبرها شده است . این آداب در هر جایى، براى مردگان خوب است ؛ ولى به دلیل ارتباط قبر برزخى با قبر خاکى، بر انجام دادن این آداب بر سر قبرها، تأکید بیشترى شده و از استحباب بیشترى برخوردار است .
از طرفى ارواح نیز براساس این ارتباط، از حضور مؤمنان مسرور و مبتهج مى شوند . امام صادق علیه السلام مى فرماید: «قسم به خداى متعال! مردگان، رفتن شما را (-( بر سر قبورشان )-)مى دانند و با حضور شما مسرور مى شوند و با شما اُنس مى گیرند و بهره مند مى گردند» حرّ عاملى، وسائل الشیعه، ج 2، ص 878 و نیز در این باب نگا: محمد شجاعى، عروج روح، ص 71-76 «اى واللَّه انهم لیعلمون بکم و یفرحون بکم و یتأنسون الیکم» . .
امّا مهم ترین اثر دنیوى زیارت اهل قبور براى انسان، تذکّر مرگ و یادآورى این رخداد مهمّ است . این خود، موجب باز داشتن انسان از بازى هاى دنیوى، نگا: نهج البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدى، خطبه 84، ص 66. مانع دست زدن به کارهاى زشت و ناروا، همان، خطبه 99، ص 92 . باعث انجام دادن اعمال و کردار نیک، همان، کلمات قصار، 31، ص 364 . سبب بى رغبتى و کم خشنودى از دنیا همان، کلمات قصار 349، ص 423 . و زمینه ساز عبرت آموزى است همان، خطبه 221، ص 252 . .
رو به گورستان دمى خامش نشین      آن خموشان سخنگو را ببین
لیک اگر یک رنگ بینى خاکشان      نیست یکسان حالت چالاکشان
شحم و لحم زندگان یکسان بود     آن یکى غمگین، دگر شادان بود
تو چه دانى تا ننوشى قالشان      ز آنکه پنهان است بر تو حالشان
بشنوى از قال هاى و هوى را     کى ببینى حالت صد توى را
مثنوى معنوى، دفتر سوم، ابیات 4764 - 4768 . (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 19/500002) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه