تفاوت انقلاب با دیگر مفاهیم اجتماعی را شرح کنید.۲- عوامل مؤثر بر شکل گیری یک انقلاب را توضیح دهید.۳-انقلاب اجتماعی را تعریف کنید .

تفاوت انقلاب با دیگر مفاهیم همگن:1. کودتا: coup détat یا coup این واژه در اصل فرانسوی است و به معنی حرکتی غیر قانونی و توطئه آمیز به وسیله گروهی از درون حاکمیت علیه حاکمیت که معمولا نظامی است. مانند کودتای پرویز مشرف در پاکستان. با اینکه کودتا و انقلاب تشابهاتی دارند اما دو اختلاف عمده دارند:1). کودتا چیان از پیکره قدرت حاکم برمی خیزند و پایگاه مردمی ندارند در حالی که عنصر اصلی انقلابها خود مردم هستند2). در کودتا ارزشها و زیرساختها تغییر نمی کند بلکه در درون نظام گروهی به جای گروه دیگر میآیند و ساختار نظام باقی است3). در کودتا معمولا عوامل خارجی دخالت دارند و براندازی و جایگزینی همزمان و بدون فاصله رخ می دهد و تغییرات سریعا تمام میشود اما در انقلاب معمولا چنین نیست. 2. شورش: rebel .insurgence حرکتی مردمی علیه حاکمیت به منظور نفی حاکمیت یا در اعتراض به موضوعی خاص است اما بدون برنامه ای برای آینده که معمولا این حرکت ناقص و به نوعی دیگر تبدیل می‌شود. شورشیان معمولا کاستیها را به افراد نسبت می‌دهند نه به نهادها و ساختهای اجتماعی از این رو هدف آنها معمولا از میان برداشتن افراد خاص است. قیام: uprising نیز همانند شورش است اما شورش معمولا محدود به قشر یا صنف خاصی از مردم است ولی قیام به شورش بزرگ گفته می‌شود که می تواند برای یکی از اهداف فوق باشد. یا فقط بخاطر قدرت باشد. تغییر در حاکمیت. که معمولا موقتی است. هدف شورش اعتراض به وضع موجود است و اگر برنامه ای برای آینده پیدا کنند و شورش نیز گسترش یابد تبدیل به انقلاب میشود. 3. اصلاح: reform حرکت قانونی و تدریجی از طریق حاکمیت تحت فشار جامعه و تغییری روبنایی و مسالمت آمیز در یک نظام است. اصلاحات از بالا و توسط خود دولتمردان رخ می‌دهد از این رو پایگاه مردمی آن نیز ممکن است درجات متفاوتی داشته باشد. اصلاحات ممکن است از وقوع انقلاب جلوگیری کند. مانند انقلاب سفید شاه، و اصلاحات برخی کشورهای عربی. 4. نهضت جدایی خواهانه: movement separatism حرکتی مردمی علیه حاکمیت چه حاکمیت مردمی باشد چه غیر مردمی . بنگلادش. اریتره در اتیوپی و اخیرا در سودان که موفق به جدا کردن جنوب این کشور شدند. 5. اعتصاب strike: اعتصاب به هر نوع تعطیلی گفته می‌شود که به عنوان اعتراض به مراعات نشدن حقوق اجتماعی انجام می‌گیرد. اعتصاب در حد کوچکتر می تواند محدود به کارگران یک بنگاه باشد که کارفرما یا مسئولی دیگر را تحت فشار قرار می‌دهند. بنابراین اعتصاب ممکن است هدف سیاسی نداشته باشد. اما معمولا با آن مرتبط است. 5. نهضت استقلال طلبانه:movement nationalism حرکتی مردمی علیه حاکمیت بیگانه. هند، الجزایر. 6. انقلاب:revolution حرکتی مردمی و بنیادین در جهت تغییر ساختار سیاسی، رهبری همراه با خشونت داخلی. برخی تحلیلگران سیاسی انقلاب را چنین تعریف کرده اند:«حرکتی مردمی در جهت تغییر سریع و بنیانی ارزشها و با ورهای مسلط نهادهای سیاسی، ساختارهای اجتماعی، رهبری روشها و فعالیتهای حکومتی یک جامعه که توأم با خشونت باشد» منوچهر محمدی، انقلاب اسلامی زمینه ها و پیامدها ص 25. هر انقلابی برای موفقیت نیازمند 1. پشتیبانی مردمی 2. رهبری مدبرانه 3. و برنامه یا ایدئولوژی برای آینده است.هر سه این عوامل می‌تواند حاصل احساس ظلم فقر، تحقیر بین المللی استبداد حاکمان و ... باشد که برای مطالعه بیشتر می‌توانید به کتابهای معرفی شده رجوع کنید. درباره واژه انقلاب اجتماعی نیز باید بگوییم که این واژه ممکن است در نوشته ها و زبان گویندگان معانی مختلفی داشته باشد مثلاً برخی انقلابهای فرانسه ایران و روسیه را انقلاب اجتماعی دانسته و منظور از آن را شرکت جمع کثیری از مردم از اصناف و قشرهای مختلف در آن می دانند و ممکن است منظور از انقلاب اجتماعی در برابر انقلابهای صنعتی، سیاسی و اقتصادی ..و باشد که منظور انقلاب در متن زندگی و فرهنگ مردم است مثلاً رنسانس یک انقلاب اجتماعی بود که زندگی مردم و فرهنگ مردم شروع به تغییر کرد. اما معمولا در انقلابها انقلاب از جایگاه اجتماعی و مردمی نیز برخوردار است. و انقلاب اجتماعی به انقلاب سیاسی منجر می شود. البته اگر انقلابی فقط سیاسی باشد که تنها در آن حکومتی جای خود را به حکومت دیگر بدهد در این صورت انقلاب فقط سیاسی است و انقلاب اجتماعی نیست. بنابراین انقلاب اجتماعی انقلابی است که در آن ساختارهای اجتماعی تغییر می کند و مردم در آن نقش اصلی را ایفا می کنند.برای مطالعه بیشتر به کتابهای زیر رجوع شود:1. انقلاب اسلامی ریشه ها و پیامدها منوچهر محمدی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها2. انقلاب اسلامی و ریشه های آن مصباح یزدی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی 3. درآمدی تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران، محمد رحیم عیوضی و محمد جواد هراتی، دفتر نشر معارف. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه